مقدمه
استرس شغلی یکی از پدیده‌های مهم در زندگی اجتماعی و تهدیدی جدی برای سلامتی نیروی کار در جهان است، به‌نحوی‌که سازمان بین‌المللی کار آن را به عنوان شناخته‌شده‌ترین پدیده تهدیدکننده سلامتی کارگران در سال‌های اخیر معرفی کرده است [1]. استرس شغلی از جهت ایمنی در محیط کار نیز اهمیت ویژه‌ای دارد [2]. مؤسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی کشور آمریکا استرس شغلی را پاسخ‌های هیجانی و فیزیکی مضری می‌داند که اگر نیازمندی‌های شغل با توانایی‌ها، منابع یا احتیاجات کارگر هماهنگی نداشته باشد، روی می دهد. مهم‌ترین عوامل استرس‌زای محیط کار شامل نیازمندی‌های وظیفه یا شغل (نظیر بار کاری، فقدان کنترل روی وظیفه، ابهام در وظیفه)، فاکتورهای سازمانی (نظیر ارتباطات بین فردی ضعیف، رفتارهای مدیریتی نامناسب)، مسائل اقتصادی و مالی، تضاد بین نقش‌ها و مسئولیت‌های کاری و خانوادگی، جنبه‌های توسعه شغلی و آموزش (نبود فرصت‌هایی برای رشد و ارتقا)، جو سازمانی ضعیف (عدم تعهد مدیریت برای نیروهای ارزشمند، پیچیدگی ارتباطات سازمانی و...) هستند [3].
استرس فاکتوری مؤثر در ناکارآمدی سازمانی، جابه‌جایی نیروی انسانی، غیبت‌های ناشی از کار، کاهش کیفیت و کمیت کار، افزایش هزینه‌های مراقبت از سلامتی و کاهش رضایت از شغل است [4]. طی دهه‌های گذشته در تحقیقات متعددی نشان داده شده است که وظایف سازمانی یا شغلی همراه با بار کاری زیاد و نیازها و مسئولیت‌های بیش‌ازحد درنهایت ریسک ابتلا به بیماری و حوادث شغلی را افزایش می‌دهند [6 ,5]. 
سازمان جهانی کار در سال 2017 بروز سالانه 230 میلیون حادثه شغلی و 160 میلیون قربانی ناشی از بیماری‌های حاصل از کار را در جهان گزارش کرد [7]. این در حالی است که هر کدام از این حوادث بار سنگینی از هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم را به اقتصاد صنایع و کشورها تحمیل می‌کند [8]. آمارها نشان می‌دهد که استرس و عوارض ناشی از آن همه‌ساله موجب از بین رفتن صدها روز کاری می‌شود و به‌طورمتوسط روزانه یک میلیون نفر به علت اختلالات ناشی از استرس از حضور در محل کار خودداری می‌کنند [9]؛ همچنین مطالعات نشان می‌دهد که 4 درصد از ساعات کار بر اثر غیبت ناشی از استرس و نارضایتی شغلی کارکنان از بین می‌رود [10]. بر اساس نتایج این مطالعه وجود شرایط ناایمن در محیط کار، اعمال ناایمن و استرس شغلی با رخداد حوادث ارتباط معنی‌داری دارد [11]. مطالعه محمد فام و همکاران نیز ارتباط آماری معناداری بین میزان استرس شغلی و حوادث ناشی از کار را نشان می‌دهد [12]. 
امروزه تولید فولاد، شاخص پیشرفت ملی و اساس تولید انبوه در سایر صنایع است. در فرآیندهای آهن‌سازی، فولادسازی، ریخته‌گری و نورد با مخاطرات شغلی نظیر انفجار گاز، افتادن پاتیل‌ها، شکستن جرثقیل‌ها، پرتاب فلز مذاب یا گدازه، سقوط اجسام سنگین، واژگون شدن واگن‌ها، مسمومیت با گاز منوکسید کربن و آسیب‌های ناشی مواجهه شغلی با استرس گرمایی همراه است. بررسی مطالعات گذشته نشان می‌دهد که به اثرات منفی استرس شغلی همراه با پذیرش ریسک ناشی از مواجهه با خطرات ذکرشده کمتر توجه شده است؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین استرس شغلی و ریسک‌های مرتبط با کار در یک صنعت فولاد انجام شد.

مواد و روش‌ها
این مطالعه توصیفی-تحلیلی به صورت مقطعی در یکی از صنایع فولاد در استان لرستان انجام شد. جامعه آماری مورد مطالعه، کارگران شاغل در واحد صنعتی فولاد استان لرستان بودند و تمامی 57  نفر شاغل در عملیات نورد با حداقل یک‌سال سابقه کاری برای مطالعه حاضر در نظر گرفته شدند. اهداف مطالعه برای کارگران منتخب تشریح و اطمینان داده شد که اطلاعات شخصی محرمانه خواهد بود و رضایت‌نامه مکتوب برای شرکت در مطالعه دریافت شد.
ارزیابی ریسک
 در مطالعه حاضر به منظور شناسایی و ارزیابی خطرات در عملیات نورد از روش 3D- دانشگاه ملبورن به عنوان یکی از ابزارهای ارزیابی و مدیریت ریسک که نگرش سیستمی به خطاها و نقص‌ها دارد، استفاده شد. این روش کاربردی با رویکردی پیشگیرانه و آینده‌نگر زمینه شناسایی و رفع خطرات بالقوه را در هر سازمان قبل از تأثیر بر سیستم فراهم می‌کند. روش 3D- دانشگاه ملبورن بر مبنای تعیین سه عامل مواجهه، احتمال و پیامد صورت می‌گیرد که در جدول شماره 1 ارائه شده است.
رتبه کلی ریسک از حاصل‌ضرب امتیازهای مربوط به پارامتراهای مواجهه، احتمال و پیامد تعیین می‌شود و درنهایت با توجه به رتبه ریسک به‌دست‌آمده، سطوح ریسک به چهار دسته ریسک شدید/بارز (رتبه ریسک بیشتر از 20)، ریسک زیاد (رتبه ریسک بین 10 تا 20)، ریسک متوسط (رتبه ریسک 3 تا 10) و ریسک کم (رتبه ریسک کمتر از 3) برای اولویت‌بندی اقدامات اصلاحی طبقه بندی می‌شود.
ارزیابی استرس شغلی
به منظور بررسی وضعیت استرس شغلی کارگران از پرسشنامه استاندارد استرس شغلی مؤسسه (Health and Safety Executive) انگلستان استفاده شد. این پرسشنامه حاوی 35 سؤال با 7 زیرمقیاس، تقاضا، کنترل، حمایت مسئولین، حمایت همکار، روابط بین همکاران، نقش و تغییر است. نمره‌دهی در این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت (1 تا 5) است و میانگین نمرات عبارات در هر زیرمقیاس بیانگر مقدار اندازه‌گیری‌شده آن زیرمقیاس است. مشخصات دموگرافیک ازجمله سن، سابقه کار، سطح تحصیلات و وضعیت تأهل افراد مورد مطالعه با توجه به سوابق موجود در صنعت و با توجه به پرسش از کارکنان در قالب پرسشنامه‌ای جداگانه جمع آوری شد . اسفندیار آزاد و محمد غلامی پرسشنامه استرس شغلی را در ایران ترجمه و روایی و پایایی آن را بررسی کرده‌اند؛ همچنین اعتبار این پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ و روش دو نیمه کردن به‌ترتیب 78/0 و 65/0 گزارش شده است [13].
تجزیه و تحلیل آماری
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام گرفت. از آمار توصیفی برای تعیین چگونگی توزیع فراوانی ابعاد مختلف استرس شغلی و پارامترهای ارزیابی ریسک و متغیرهای دموگرافیک استفاده شد. آزمون کولموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن متغیرهای مورد مطالعه استفاده شد. آزمون آماری کروسکال والیس نیز برای بررسی ارتباط بین ابعاد استرس شغلی با گروه‌های سنی، گروه‌های سابقه کاری، سطح تحصیلات و گروه‌های شغلی به کار رفت. از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نیز برای بررسی ارتباط بین ابعاد استرس شغلی با رتبه ریسک استفاده شد.

یافته‌ها
تصویر شماره 1، فرایند تولید خط نورد صنعت فولاد مورد مطالعه را نشان می‌دهد.
بر اساس نتایج به‌دست آمده میانگین و انحراف معیار سن و سابقه کاری افراد شرکت‌کننده در مطالعه به‌ترتیب 7/3 ± 38/79 و 4/9 ± 12/32 سال است. از نظر مدرک تحصیلی، 26/3، 19/3، 38/6 و 15/8 درصد از افراد مورد مطالعه به‌ترتیب دارای دیپلم و پایین‌تر، فوق‌دیپلم، کارشناسی و کارشناسی ارشد بودند؛ همچنین 91/2 درصد از افراد شرکت‌کننده در مطالعه متأهل بودند.

تصویر شماره 2 نتایج مقایسه میانگین و انحراف معیار نمرات ابعاد مختلف استرس شغلی را بر حسب سطح مطلوبیت نشان می دهد. همان‌طورکه مشاهده می‌شود ابعاد نقش، تغییرات و حمایت مسئولین دارای بیشترین مطلوبیت بودند و بُعد ارتباط، کمترین میزان مطلوبیت را داشت (مطلوبیت به معنای سطح پذیرش تعریف شده است).
نتایج ارزیابی استرس شغلی و ابعاد مختلف آن در کارگران شاغل در صنعت فولاد در تصویر شماره 3 نشان داده شده است. همان‌طورکه مشاهده می‌شود بر حسب ابعاد نقش، ارتباط، حمایت مسئولین، حمایت همکاران، کنترل، تقاضا و تغییرات به‌ترتیب 31/6، 33/4، 19/3، 22/8، 15/8، 5/17 و 10/5 درصد از افراد مورد مطالعه سطح استرس بالایی را تحمل می‌کردند و درمجموع 19/3 درصد از افراد مورد مطالعه دارای استرس شغلی در سطح ریسک بالا بودند.

به منظور بررسی ارتباط بین ابعاد استرس شغلی با گروه‌های سنی، سابقه کاری و سطح تحصیلات از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد که ارتباط آماری معنی‌داری بین متغییرهای مورد مطالعه وجود ندارد (0/50 در مطالعه حاضر ریسک ناشی از کار در صنعت فولاد لرستان در سال 1396با استفاده از روش D3- ملبورن ارزیابی شد. جدول شماره 2 نتایج ارزیابی را نشان می‌دهد. در این ارزیابی 182 نقص در 14 عنوان شغلی شناسایی شد. با توجه به معیار ارائه‌شده در روش ارزیابی ریسک، 58/3 درصد از ریسک‌ها در طبقه ریسک شدید و 41/7 درصد در طبقه ریسک متوسط و کم قرار گرفتند. مشاغل برشکاری، نوردکاری و اپراتوری لیفتراک بیشترین تعداد ریسک را به‌ترتیب با 35 (میانگین رتبه ریسک برابر با 8/02±10/96)، 23 (با میانگین رتبه ریسک برابر با 11/30±19/61) و 17 (با میانگین رتبه ریسک برابر با 3/77±7/06) به خود اختصاص دادند (در پیوست1 یک نمونه کاربرگ ارزیابی ریسک ارائه شده است).
جدول شماره 3 نتایج آزمون ارتباط میان ابعاد استرس شغلی با رتبه ریسک و مشاغل موجود در فرایند نورد را نشان می‌دهد. همان‌طورکه در جدول  مشاهده می‌شود، ارتباط آماری معناداری میان ابعاد استرس شغلی شامل کنترل، تقاضا و استرس کلی با رتبه ریسک یافت شد؛ همچنین میانگین نمرات ابعاد استرس شغلی ازجمله حمایت همکاران، کنترل، تقاضا و استرس کل در بین مشاغل مورد مطالعه دارای اختلاف آماری معناداری بود. 

بحث 
مطالعه حاضر در یکی از صنایع فولاد استان لرستان با هدف بررسی ارتباط بین نتایج ارزیابی استرس شغلی و ریسک‌های ناشی از کار  به صورت مقطعی انجام شد. در این مطالعه به‌ترتیب 31/6، 33/4، 19/3، 22/8، 15/8، 17/5 و 10/5 درصد از افراد مورد مطالعه در ابعاد استرس شغلی ازجمله نقش، ارتباط، حمایت مسئولین، حمایت همکاران، کنترل، تقاضا و تغییرات در طبقه ریسک بالا قرار گرفتند و 3/19 درصد از افراد دارای نمره کلی استرس شغلی با ریسک بالا بودند. این نتیجه با نتایج برخی مطالعات از نظر سطح استرس شغلی دریافت‌شده همخوانی ندارد. برای مثال، محمد فام و همکاران در یک شرکت خودروسازی نشان دادند که 88 درصد از جامعه مورد بررسی دارای استرس شغلی بالا هستند [12]. 

همچنین جزنی و همکاران نشان دادند که کارگران صنعت سیمان دارای استرس شغلی بالاتر از حد متوسط هستند، طوری‌که بیش از 60 درصد از گروه نمونه مورد مطالعه میزان استرس شغلی بیش از حد متوسط را گزارش کردند [14]. دلیل این مغایرت می‌تواند به تفاوت نوع صنعت و همچنین انتظارات شغلی کارگران مربوط باشد که در این صورت می‌توان گفت که سطح توقعات کارگران در صنعت فولاد مورد مطالعه کمتر بوده است. در این مطالعه، میانگین نمرات ابعاد استرس شغلی ازجمله حمایت همکاران، کنترل، تقاضا و استرس کل در بین مشاغل مورد مطالعه دارای اختلاف آماری معناداری بود؛ درعین‌حال بین میانگین ابعاد استرس شغلی و گروه‌های سنی، سابقه کاری و سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه اختلاف آماری معناداری مشاهده نشد. این یافته‌ها با نتایج مطالعه حسن‌زاده و همکاران مطابقت دارد [15].
با توجه به نتایج ارزیابی ریسک در این مطالعه، سطوح ریسک شامل ریسک شدید/بارز، ریسک زیاد، ریسک متوسط و ریسک کم به‌ترتیب 24/2، 34/1، 39 و 2/7 درصد از ریسک‌های شناسایی‌شده در این صنعت را به خود اختصاص دادند. این نتیجه نشان می دهد که کارگران شاغل در این صنعت از نظر ابتلا به بیماری‌ها و رخداد حوادث ناشی از کار، ریسک غیرقابل‌قبول و غیرضروری را تحمل می‌کنند؛ بنابراین برای کاهش احتمال و همچنین پیامد ناشی از مواجهه با مخاطرات شغلی، اقدامات کنترلی در چارچوب یک برنامه مدون ضروری است.
بر اساس یافته‌های تحقیق، ریسک انتشار آلاینده‌های هوا در صنعت فولاد بیشتر مربوط به کاربرد گریس و روغن، فرایندهای جوشکاری و انتشار گازها و بخارهای مواد شیمیایی به‌ویژه حلال‌ها بود. این نتیجه با نتایح ارائه‌شده توسط سایر نویسندگان همخوانی داشت. در این مورد، حلوانی و همکارانش در مطالعه خود 205 خطر زیست‌محیطی را در صنعت نورد گرم و فولاد کویر شناسایی کردند، طوری‌که سهم پرسنل تولید، مکانیک و تعمیرات، بستر، خدمات و پرسنل آبرسانی در این بین به‌ترتیب برابر با 81، 44، 9، 33، و 38 خطر گزارش شده است؛ همچنین مهم‌ترین عوامل ایجاد ریسک انتشار آلاینده‌ها در هوا در صنعت فولاد، دود شدن گریس و روغن در اثر مواجهه با شمش و میلگرد داغ در فرآیند تولید، فعالیت‌های جوشکاری و برشکاری، انتشار بوی مواد شیمیایی، سوختن چوب، انتشارات بخارهای حلال و انتشار بخار روغن گزارش شد [17]. نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه ما در شناسایی ریسک‌های تولید آلاینده‌های هوای محیط کار همخوانی دارد. در مطالعه دیگری که با هدف شناسایی و ارزیابی ریسک زیست‌محیطی در صنعت فولاد انجام شد، پنج فعالیت کوره، حرارت شمش، تراشکاری و برشکاری، پوسته‌زدایی و مونتاژ قفسه دارای بیشترین آثار مخرب زیست‌محیطی بودند [18].
بر اساس نتایج مطالعه حاضر، همبستگی آماری معناداری میان ابعاد استرس شغلی شامل کنترل، تقاضا و استرس کلی با رتبه ریسک به دست آمد. بر اساس این یافته می‌توان گفت که همبستگی بین استرس شغلی و رتبه ریسک می‌تواند منجر به رخداد حوادث شود، چراکه کارگرانی که دارای استرس بالایی باشند، فشار کاری بیشتری را متحمل می‌شوند. این افراد به دلیل استرس بالا ممکن است در انجام وظایف خود شتاب‌زده عمل کنند و در صورت فراهم بودن شرایط رخداد حادثه، آسیب ببینند. از طرفی دیگر، ارتباط بین بُعد تقاضا و سطح رتبه ریسک نیز مؤید این مطلب خواهد بود که هرچه فشار و بار کاری افراد در وظایف محوله بیشتر باشد یا درواقع، وظایف متناسب با توانایی افراد نباشد، طبیعتاً افراد در انجام این وظایف به طور ایدئال رفتار نخواهند کرد و ممکن است دچار خطا و حادثه شوند، طوری‌که این موضوع در سایر مطالعات تأیید شده است و افراد حادثه‌دیده دارای نمره استرس شغلی بالاتری بودند [18 ,12].
همچنین محمد فام و همکاران در بررسی ارتباط استرس شغلی و حوادث در یک شرکت خودروسازی، ارتباط آماری معنی‌داری را بین میزان استرس و سابقه حوادث نشان دادند، طوری‌که در این مطالعه نشان داده شده است که با افزایش یک واحد نمره استرس شغلی، میزان رخداد حوادث دو برابر افزایش یافته است [19]. لی و همکاران نیز در مطالعه خود در سکوهای نفتی دریای شمال ارتباط معناداری بین استرس شغلی و رخداد حوادث گزارش کردند [20]. همچنین وجود ارتباط آماری معنادار بین استرس شغلی و آسیب‌های وارده در بین کارگران نفت و گاز شرکت شلف [21] و در مطالعه‌ای دیگر در کارگران صنایع پتروشیمی تایوان تأیید شده است [20].
در مطالعه‌ای دیگر نشان داده شده که عوامل زیان‌آور محیط کار ازجمله سروصدا، گردوغبار و حتی میزان و شدت مواجهه با این عوامل زیان‌آور باعث بروز استرس‌های متفاوت و معنی‌داری در بین افراد در معرض مواجهه شده است [22]. کیانی و همکاران در مطالعه خود بین متغیرهای استرس شغلی، فشار کاری و نرخ حوادث، همبستگی درونی معنی‌داری را نشان دادند [23]. نتایج تمام مطالعات ذکرشده با نتایج این مطالعه همخوانی دارد.
در انجام این مطالعه هیچ‌گونه محدودیت کاری وجود نداشت و با توجه به اینکه این پژوهش اولین مطالعه درباره این صنعت بود، استقبال و همکاری از سوی مدیرت کارخانه نیز وجود داشت.
نتیجه‌گیری
در این پژوهش افراد مورد مطالعه در ابعاد استرس شغلی ازجمله نقش، ارتباط، حمایت مسئولین، حمایت همکاران، کنترل، تقاضا و تغییرات در طبقه ریسک بالا قرار گرفتند. با توجه به میزان استرس شغلی بالا در این واحد صنعتی و معنادار بودن ارتباط بین استرس شغلی و میزان رتبه ریسک در این مطالعه، به منظور حذف یا کاهش عوامل ایجادکننده استرس می‌بایست ضمن تدوین یک برنامه مدیریت کنترل استرس، اقدامات اصلاحی در برای بهبود وضعیت ریسک‌های شناسایی‌شده انجام گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با کد اخلاق IR.NREC.007.1394.05 به تصویب کمیته اخلاق معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک رسید. 
حامی مالی
این مقاله حامی مالی ندارد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله شرکت داشته‌اند.
تعارض منافع
در این مطالعه هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از مدیریت صنعت فولاد مورد مطالعه و تمام کسانی که در انجام این مطالعه همکاری داشتند، تشکر و قدردانی می‌کنند. این پژوهش هیچ‌گونه حامی مالی نداشته است.

References
Lotfizadeh M, Noor Hassini I, Habibi E. Analysis of occupational stress and the related issues among employees of Esfahan steel company (ESCO), Iran (2009). J Shahrekord Univ Med Sci. 2011; 13(5):37-45. http://journal.skums.ac.ir/article-1-916-en.html
Brauer RL. Safety and health for engineers. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons; 2006. https://books.google.com/books?id=yRjz5wJWZecC&printsec=frontcover&dq
The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). Exposure to stress: Occupaional hazards in hospitals. Washington DC: National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) Publication. 2008. https://www.cdc.gov/niosh/docs/2008-136/
AbuAlRub RF. Job stress, job performance, and social support among hospital nurses. J Nurs Scholarsh. 2004; 36(1):73-8. [DOI:10.1111/j.1547-5069.2004.04016.x] [PMID]
Hagen KB, Magnus P, Vetlesen K. Neck/shoulder and low-back disorders in the forestry industry: Relationship to work tasks and perceived psychosocial job stress. Ergonomics. 1998; 41(10):1510-8. [DOI:10.1080/001401398186243] [PMID]
Fink G. Stress consequences: Mental, neuropsychological and socioeconomic. Cambridge: Academic Press; 2010. https://books.google.com/books?id=E20HsuKHxaEC&dq
International Labour Organization. World Statistic [Internet]. 2017 [Updated 2020 May 11]. Available from: https://www.ilo.org/moscow/areas-of-work/occupational-safety-and-health/WCMS_249278/lang--en/index.htm
Parker D, Lawrie M, Hudson P. A framework for understanding the development of organisational safety culture. Saf Sci. 2006; 44(6):551-62. [DOI:10.1016/j.ssci.2005.10.004]
Cooper CL, Sutherland VJ. Job stress mental health and accidents among off shore worker in the oil and gas extraction industries. J Occup Med. 1987; 29(2):119-25. 
Randel RS, Altmaear AM. Intervention in occupational stress: A handbook of counselling for stress at work. [G Khajepoor, Persian trans]. Tehran: Nashr Baztab; 2017.
Negahdari H, Negahdari H. Assessment of Occupational Stress and Unsafe acts Relationship with Occupational Accidents at the Electrical Workers in an Electricity Power Distribution Management. Human & Environment. 2011;9(4):7-14.
Mohammadfam I, Bahrami A R, Golmohammadi R, Fatemi F, Mahjub H. [The relationship between job stress and occupational accidents in an automobile manufacturing company (Persian)]. J Kermanshah Univ Med Sci. 2009; 13(2):135-43.
MacKay C, Cousins R, Kelly P, Lee S, McCAIG R. Management standards’ and work-related stress in the UK: Policy background and science. Work Stress. 2004; 18(2):91-112. [DOI:10.1080/02678370410001727474]
Khani Jazani R, Tabatabaeii SH, Seyed Mehdi SM, Kavousi A, Mohagheghian Yaghobi M. [Ergonomic study of the relationship between job stress and harmful factors in the cement industry (Persian)]. Iran Occup Health. 2016; 13(2):58-67. http://ioh.iums.ac.ir/article-1-1495-en.html
Hassanzade H, Shirbeigi N, Olazade H. [A survey of job stress and productivity among kurdistan gas firmʼ s staff (Persian)]. Iran Occup Health J. 2012; (9):1-10. http://ioh.iums.ac.ir/article-1-855-fa.html
Ergonomic study of the relationship between job stress and harmful factors in the cement industry
Ehrampoush MH, Halvani GH, Ghaneian MT, Dehghani A, Shafie M, Hesami Arani M. Equipment’s environmental risks identification and assessment in the hot-rolling kavir steel industry using wath if and william fine methods. Occup Med. 2017; 9(1):84-95.
Halvani G, Ehrampoush MH, Ghaneian MT, Dehghani A, Hesami Arani M. Applying job hazard analysis and william fine methods on risks identification and assessment of jobs in hot rolling steel, Iran. J Mazandaran Univ Med Sci. 2017; 26(145):293-303. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-9487-en.html
Norris F, Matthews BA, Riad JK. Character logical, situational and behavioral risk factors for motor vehicle accidents: A prospective evaluation. Accid Anal Prev. 2000; 32(4):505-15. [DOI:10.1016/S0001-4575(99)00068-8]
Li C, Chen K, Wu C, Sung F. Job stress and dissatisfaction in association with non-fatal injuries on the job in a cross sectional sample of petrochemical workers. Occup Med. 2001; 51(7):50-5. [DOI:10.1093/occmed/51.1.50] [PMID]
Glendon A, Litherland D. Safety climate factors, group differences and safety behavior in road construction. Saf Sci. 2001; 39(7):157-88. [DOI:10.1016/S0925-7535(01)00006-6]
Cooper M. Toward a model of safety culture. Saf Sci. 2000; 36(6):111-36. [DOI:10.1016/S0925-7535(00)00035-7]
Kiani F, Samavatyan S, Pourabian S. [Job stress and the rate of reported incidents among workers’ Isfahan steel company: The role of mediator work pressure (Persian)]. Iran Occup Health. 2011; 8(3):23-31. http://ioh.iums.ac.ir/article-1-519-en.html