آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 23، شماره 5 - ( آذر و دی - شماره ویژه کووید 19 1399 )
جلد 23 شماره 5 صفحات 723-710 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rahmanian M, Kamali A R, Mosalanezhad H, Foroughian M, Kalani N, Hatami N, et al . A Comparative Study on Anxiety of Medical and Non-medical Staff due to Exposure and Non-exposure to the Novel Coronavirus Disease. J Arak Uni Med Sci 2020; 23 (5) :710-723
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6418-fa.html
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6418-fa.html
رحمانیان محمد، کمالی علیرضا، مصلی نژاد هادی، فروغیان مهدی، کلانی نوید، حاتمی ناصر، و همکاران.. مقایسه میزان اضطراب در کادر درمانی و غیردرمانی شهرستان جهرم در مواجهه و عدم مواجهه با ویروس کرونای جدید (کووید 19) در سال 1399. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك. 1399; 23 (5) :710-723
محمد رحمانیان1 
، علیرضا کمالی2 ، هادی مصلی نژاد3، مهدی فروغیان4، نوید کلانی5 ، ناصر حاتمی6، محمد حیدرنژاد6، اسماعیل رعیت دوست* 7، سمانه عبیری8
، علیرضا کمالی2 ، هادی مصلی نژاد3، مهدی فروغیان4، نوید کلانی5 ، ناصر حاتمی6، محمد حیدرنژاد6، اسماعیل رعیت دوست* 7، سمانه عبیری8
1- مرکز تحقیقات بیهوشی و کنترل درد، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
2- گروه بیهوشی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه بهداشت، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
4- گروه فوریت‌های پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
5- مرکز تحقیقات اجتماعی سلامت، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
6- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
7- گروه طب اورژانس، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران. ، e.rayat.dost@gmail.com
8- گروه طب اورژانس، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
2- گروه بیهوشی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه بهداشت، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
4- گروه فوریت‌های پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
5- مرکز تحقیقات اجتماعی سلامت، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
6- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
7- گروه طب اورژانس، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران. ، e.rayat.dost@gmail.com
8- گروه طب اورژانس، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
متن کامل [PDF 5724 kb]
(11281 دریافت)
| چکیده (HTML) (5349 مشاهده)
References
1.Farnoosh G, Alishiri G, Hosseini Zijoud S R, Dorostkar R, Jalali Farahani A. [Understanding the severe acute respiratory syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and Coronavirus Disease (COVID- 19) based on available evidence-a narrative review (Persian)]. J Mil Med. 2020; 22(1):1-11. [DOI:10.30491/JMM.22.1.1]
2.Anderson RM, Heesterbeek H, Klinkenberg D, Hollingsworth TD. How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic? Lancet. 2020; 395(10228):931-4. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30567-5]
3.Barrett K, Barman S, Yuan J, Brooks H. Ganong’s review of medical physiology. 26th ed. New York: McGraw-Hill Education; 2019. https://www.amazon.com/Ganongs-Review-Medical-Physiology-Twenty/dp/1260122409
4.Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A. The impact of stress on body function:A review. EXCLI J. 2017; 16:1057-72. [DOI:10.17179/excli2017-480] [PMID]
5.Bajema KL, Oster AM, McGovern OL, Lindstrom S, Stenger MR. Persons evaluated for 2019 novel Coronavirus - United States, January 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020; 69(6):166-70. [DOI:10.15585/mmwr.mm6906e1] [PMID] [PMCID]
6.To KK-W, Tsang OTY, Yip CC-Y, Chan KH, Wu T-C, Chan JM-C, et al. Consistent detection of 2019 novel Coronavirus in Saliva. Clin Infect Dis. 2020; 71(15):841-3. [DOI:10.1093/cid/ciaa149] [PMID] [PMCID]
7.Alipour A, Ghadami A, Alipour Z, Abdollahzadeh H. [Preliminary validation of the Corona Disease Anxiety Scale (CDAS) in the Iranian sample (Persian)]. Health Psychol. 2020; 8(32):163-75. [DOI:10.30473/HPJ.2020.52023.4756]
8.Azad-Marzabadi E, Salimi SH. [Study on Job stress in a military unit (Persian)]. J Mil Med. 2005; 6(4):279-84. http://militarymedj.ir/article-A-10-1-10-1-fa.html
9.World Health Organization. The world health report 2001 - mental health:New understanding, new hope [Internet]. 2001 [Updated 2001]. Availeble from: https://www.who.int/whr/2001/en/
10.Ryan ME, Wibell RS. Concerns, values, stress, coping, health and educational outcomes of college students who studied abroad. Int J Intercult Relat. 2000; 24(4):409-35. [DOI:10.1016/S0147-1767(00)00014-6]
11.Gammon J, Morgan-Samuel H. A study to ascertain the effect of structured student tutorial support on student stress, self-esteem and coping. Nurse Educ Pract. 2005; 5(3):161-71. [DOI:10.1016/j.nepr.2004.09.003] [PMID]
12.Paul E, Pector S. Industrial and organization psychology. Department of psychology, university of Florida. Florida: John Wiley and Sons; 2000.
13.Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factorsassociated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Netw Open. 2020; 3(3):e203976. [DOI:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976] [PMID] [PMCID]
14.Poon E, Liu KS, Cheong DL, Lee CK, Yam LY, Tang WN. Impact of severe acute respiratory syndrome on anxiety levels of front-line Health care workers. Hong Kong Med J. 2004; 10(5):325-30. [PMID]
15.Lee SA, Mathis AA, Jobe MC, Pappalardo EA. Clinically significant fear and anxiety of COVID-19: A psychometric examination of the Coronavirus Anxiety Scale. Psychiatry Res. 2020; 290:113112. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.113112] [PMID] [PMCID]
16.McGrandles A, Duffy T. Assessment and treatment of patients with anxiety. Nurs Stand. 2012; 26(35):48-58. [DOI:10.7748/ns2012.05.26.35.48.c9082] [PMID]
17.Shanafelt T, Ripp J, Trockel M. Understanding and addressing sources of anxiety among health care professionals during the COVID-19 pandemic. J Am Med Assoc. 2020; 323(21):2133-34. [DOI:10.1001/jama.2020.5893] [PMID]
18.Chen KY, Yang CM, Lien CH, Chiou HY, Lin MR, Chang HR, et al. Burnout, job satisfaction, and medical malpractice among physicians. Int J Med Sci. 2013; 10(11):1471-78. [DOI:10.7150/ijms.6743] [PMID] [PMCID]
19.Chong MY, Wang WC, Hsieh WC, Lee CY, Chiu NM, Yeh WC, et al. Psychological impact of severe acute respiratory syndrome on health workers in a tertiary hospital. Br J Psychiatry. 2004; 185(2):127-33. [DOI:10.1192/bjp.185.2.127] [PMID]
20.Goulia P, Mantas C, Dimitroula D, Mantis D, Hyphantis T. General hospital staff worries, perceived sufficiency of informa¬tion and associated psychological distress during the A/H1N1 influenza pandemic. BMC Infect Dis. 2010; 10:322. [DOI:10.1186/1471-2334-10-322] [PMID] [PMCID]
21.Liu CY, Yang YZ, Zhang XM, Xu X, Dou QL, Zhang WW, et al. The prevalence and influencing factors for anxiety in medical workers fighting COVID-19 in China:A cross-sectional survey. Epidemiol Infect. 2020; 148:1-7. [DOI:10.1017/S0007485320000413]
22.Huang JZ, Han MF, Luo TD, Ren AK, Zhou XP. Mental health survey of 230 medical staff in a tertiary infectious disease hospital for COVID-19. Exp Ther Med. 2020; 38(3):192-95. https://doi.org/10.3760/cma.j.cn121094-20200219-00063
23.Cheong D, Lee C. Impact of severe acute respiratory syndrome on anxiety levels of front-linehealth care workers. Hong Kong Med J. 2004; 10(5):330-25.
24.Zhong NS, Zheng BJ, Li YM, Poon LLM, Xie ZH, Chan KH, et al. Epidemiology and cause of Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) in Guangdong, People’s Republic of China, in February 2003. Lancet. 2003; 362(9393):1353-8. [DOI:10.1016/S0140-6736(03)14630-2]
25.Leung GM, Ho LM, Chan SK, Ho SY, Bacon-Shone J, Choy RY, et al. Longitudinal assessment of community psycho behavioral responses during and after the 2003 outbreak of severe acute respiratory syndrome in Hong Kong. Clin Infect Dis. 2005; 40(12):1713-20. [DOI:10.1086/429923] [PMID]
26.Brooks SK, Dunn R, Amlôt R, Rubin GJ, Greenberg N. A systematic, thematic review of social and occupational factors associated with psychological outcomes in healthcare employees during an infectious disease outbreak. J Occup Environ Med. 2018; 60(3):248-57. [DOI:10.1097/JOM.0000000000001235] [PMID]
27.Li S, Wang Y, Xue J, Zhao N, Zhu T. The impact of COVID-19 epidemic declaration on psychological consequences:A study on active Weibo users. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(6):2032. [DOI:10.3390/ijerph17062032] [PMID] [PMCID]
28.Tan BYQ, Chew NWS, Lee GKH, Jing M, Goh Y, Yeo LLL, et al. Psychological Impact of the COVID-19 Pandemic on Health Care Workers in Singapore. Ann Intern Med. 2020; 173(4):317-20. [DOI:10.7326/M20-1083] [PMID] [PMCID]
29.Bostan S, Akbolat M, Kaya A, Ozata M, Gunes D. Assessments of anxiety levels and working conditions of health employees working in COVID-19 pandemic hospitals. Electron J Gen Med. 2020; 17(5):em246. [DOI:10.29333/ejgm/8228]
30.Li S, Li L, Zhu X, Wang Y, Zhang J, Zhao L, et al. Comparison of characteristics of anxiety sensitivity across career stages and its relationship with nursing stress among female nurses in Hunan, China. BMJ Open. 2016; 6(5):1-7. [DOI:10.1136/bmjopen-2015-010829] [PMID] [PMCID]
31.Labrague LJ, De los Santos JA. COVID-19 anxiety among front-line nurses:Predictive role of organisational support, personal resilience and social support. J Nurs Manag. 2020; 28(7):1653-61. [DOI:10.1101/2020.07.16.20141069]
32.Amin F, Sharif S, Saeed R, Durrani N, Jilani D. COVID-19 pandemic-knowledge, perception, anxiety and depression among frontline doctors of Pakistan. BMC Psychiatry. 2020; 20:459. [DOI:10.1186/s12888-020-02864-x]
33.Shahyad S, Mohammadi MT. Psychological impacts of Covid-19 Outbreak on mental health status of society individuals:A narrative review. J Mil Med. 2020; 22(2):184-92. [DOI:10.30491/JMM.22.2.184]
34.Rajkumar RP. COVID-19 and mental health:A review of the existing literature. Asian J Psychiatr. 2020; 52:102066. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102066] [PMID] [PMCID]
35.Guo J, Liao L, Wang B, Li X, Guo L, Tong Z, et al. Psychological Effects of COVID-19 on hospital staff:A national cross-sectional survey of China mainland [Internet]. 2020 [Updated 2020 March 13]. Available from:https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3550050 [DOI:10.2139/ssrn.3550050]
36.Rana W, Mukhtar S, Mukhtar S. Mental health of medical workers in Pakistan during the pandemic COVID-19 outbreak. Asian J Psychiatr 2020; 51:102080. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102080] [PMID] [PMCID]
37.Banerjee D. The COVID-19 outbreak:Crucial role the psychiatrists can play. Asian J Psychiatr. 2020; 50:102014. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102014] [PMID] [PMCID]
38.Adams JG, Walls RM. Supporting the health care workforce during the COVID-19 global epidemic. J Am Med Assoc. 2020; 323(15):1439-40. [DOI:10.1001/jama.2020.3972] [PMID]
39.Saqlain M, Munir MM, Rehman SU, Gulzar A, Naz S, Ahmed Z, et al. Knowledge, attitude, practice and perceived barriers among healthcare professionals regarding COVID-19:A Cross-sectional survey from Pakistan. J Hosp Infect. 2020; 105(3):419-23. [DOI:10.1016/j.jhin.2020.05.007] [PMID] [PMCID]
40.Chen KY, Yang CM, Lien CH, Chiou HY, Lin MR, Chang HR, et al. Burnout, job satisfaction, and medical malpractice among physicians. Int J Med Sci. 2013; 10(11):1471-8. [DOI:10.7150/ijms.6743] [PMID] [PMCID]
41.Adams JG, Walls RM. Supporting the health care workforce during the COVID-19 global epidemic. J Am Med Assoc. 2020; 323(15):1439-40. [DOI:10.1001/jama.2020.3972] [PMID]
42.Chen Q, Liang M, Li Y, Guo J, Fei D, Wang L, et al. Mental health care for medical staff in China during the COVID-19 outbreak. Lancet Psychiatry. 2020; 7(4):E15-6. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30078-X]
43.Cohen IG, Crespo AM, White DB. Potential legal liability for withdrawing or withholding ventilators during COVID-19:Assessing the risks and identifying needed reforms. JAMA. 2020; 323(19):1901-2. [DOI:10.1001/jama.2020.5442] [PMID]
44.Liu Q, Luo D, Haase JE, Guo Q, Wang XQ, Liu S, et al. The experiences of health-care providers during the COVID-19 crisis in China:a qualitative study. Lancet Global Health. 2020; 8(6):e790-8. [DOI:10.1016/S2214-109X(20)30204-7]
متن کامل: (3701 مشاهده)
مقدمه
بیماری کووید 19 که توسطSARS-COV-2 ایجاد شده است، برای اولین‌بار در دسامبر سال 2019 در ووهان چین تشخیص داده شد. در روز 30 ژانویه 2020، دبیر کل سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که این اپیدمی یک حالت اضطراری بهداشتی در سطح بین‌المللی است [1]. عدم وجود هرگونه درمان یا پیشگیری قطعی و پیش‌بینی برخی از اپیدمیولوژیست‌ها در خصوص ابتلای حداقل شصت درصد جامعه به این بیماری، استرس و نگرانی زیادی را در جوامع ایجاد کرده است [2]. ترس و اضطراب ناشی از ابتلای احتمالی، مخرب بوده و می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های روحی روانی و استرس در افراد شود. ترس و استرس با تحریک هیپوتالاموس در مغز و به دنبال آن افزایش ترشح هورمون کورتیزول از قشر غده فوق کلیه و تحریک اعصاب سمپاتیک در سراسر بدن در کوتاه‌مدت برای مقابله بدن با عوامل استرس‌زا سودمند است [3]. اما اگر این ترس و استرس و پاسخ بدن یعنی افزایش سطح کورتیزول و تحریک سمپاتیک در درازمدت باقی بماند، مخرب بوده و منجر به تضعیف سیستم ایمنی و کاهش توان بدن در مبارزه با بیماری‌ها از جمله کرونا می‌شود [4].
اضطراب در مورد ویروس کووید 19 شایع است و به نظر می‌رسد بیشتر به دلیل ناشناخته بودن و ایجاد ابهام شناختی در افراد درباره این ویروس است. ترس از ناشناخته‌ها ادراک ایمنی را در انسان کاهش می‌دهد و همواره برای بشر اضطراب‌زا بوده است. درباره کووید 19 اطلاعات کم علمی نیز این اضطراب را تشدید می‌کند [5]. در این زمان، افراد به دنبال اطلاعات بیشتر برای رفع اضطراب خود هستند. اضطراب می‌تواند باعث شود افراد نتوانند اطلاعات درست و غلط را تشخیص دهند، بنابراین ممکن است آن‌ها در معرض اخبار نادرست قرار بگیرند [6]. استرس و اضطراب می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و آن‌ها را در برابر بیماری‌ها از جمله کرونا آسیب‌پذیر کند [7]. این روزها موضوع فشارهای ناشی از کار و زندگی در میان عامه مردم، مددکاران، متخصصان بهداشت و سایر کسانی که مسئولیت بهزیستی مردم را برعهده دارند از موضوعات رایج است. امروزه استرس و اضطراب به یکی از مهم‌ترین مسائل مورد مطالعه روان‌شناسان، روان‌پزشکان و متخصصان علوم رفتاری تبدیل شده است [8]. سازمان بهداشت جهانی اعلام نمود که حدود پانصد میلیون نفر در دنیا مبتلا به یکی از انواع اختلالات روانی هستند که از این تعداد در حدود نیمی (دویست میلیون نفر از افراد) به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب مبتلا هستند [9]. استرس‌های گوناگون با تأثیر منفی که بر مکانیسم‌های مقابله فردی و اجتماعی شخص اعمال می‌کنند باعث کاهش مقاومت فرد می‌شوند [10، 11].
نیروی انسانی از ارکان مهم هر سازمانی به شمار می‌آید و همواره مورد تأکید صاحب‌نظران در مدیریت منابع انسانی بوده است. در این میان بیمارستان‌ها و سایر مراکز بهداشتی و درمانی همانند یک واحد صنعتی، متشکل از عوامل تولید از قبیل سرمایه، نیروی انسانی، تکنولوژی و مدیریت هستند که برای تولید محصولی به نام حفظ، بازگشت و ارتقای سلامت انسان گام برمی‌دارند و کادر درمانی از جمله نیروهای این مراکز هستند [12]. در مطالعه‌ای که روی پزشکان و پرستاران بیمارستانی در ووهان چین طی انتشار بیماری کووید 19 انجام شد، نتایج نشان داد کارکنان مراقبت‌های پزشکی درجه بالایی از علائم افسردگی (50/4 درصد)، اضطراب (44/6 درصد)، بی‌خوابی (34 درصد) و دردمندی (71/5 درصد) را تجربه کرده‌اند. نتایج مهم‌تر این تحقیق این بود که زنان و افراد در تماس مستقیم با بیماران آلوده به کووید 19 میزان بالاتری از علائم روان‌شناختی ذکرشده را گزارش کرده‌اند [13]. در مطالعه دیگری که در اپیدمی سارس در هنگ‌کنگ انجام شد کارکنان مراقبت‌های پزشکی بعد از تماس مستقیم با بیماران آلوده به سارس از درجه اضطراب بیشتری رنج می‌بردند [14].
در وضیعت پرمخاطره فعلی، شناسایی و به دست آوردن میزان اضطراب در سطوح مختلف کادر درمانی و غیردرمانی در مواجهه و عدم مواجهه با بیماران کرونایی، امری ضروری است. با توجه به اهمیت حفظ نیروی درمانی و سالم نگه داشتن این قشر به عنوان افرادی که حافظان سلامت و تندرستی اعضای دیگر جامعه هستند، ضرورت دارد میزان اضطراب در آن‌ها سنجیده شود تا بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، گام‌هایی در جهت حفظ و ارتقای سلامت روان آن‌ها برداشته شود. بنابراین با توجه به وجود شرایط بیماری کرونا در جامعه و افزایش مرگ‌ومیر و بستری شدن بیماران، نگرانی و اضطراب از مردن، تضاد بین خانه و محیط کار و دوری از خانواده در کادر درمانی، بر آن شدیم تا به بررسی میزان اضطراب کادر درمانی و غیردرمانی در مواجهه و عدم مواجهه با ویروس کرونای جدید (کووید 19) در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان جهرم در سال 1399 بپردازیم.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه توصیفی مقطعی 402 نفر از کادر درمانی و غیردرمانی شاغل در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان جهرم که در مواجهه یا عدم مواجهه با این بیماری بودند، وارد مطالعه شدند. روش نمونه‌گیری در مطالعه حاضر به صورت سرشماری بود؛ بدین صورت که پژوهشگران در این مطالعه به مراکز درمانی و بهداشتی شهرستان جهرم مراجعه کرده و پس از کسب مجوز از ریاست بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی اقدام به شروع مطالعه و پخش پرسش‌نامه‌ها نمودند. معیارهای ورود به مطالعه شامل سن بالای 18 سال، رضایت برای شرکت در مطالعه، کادر درمانی و غیردرمانی شاغل در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان جهرم اعم از طرحی، قراردادی، شرکتی و پیمانی و رسمی و معیارهای خروج از مطالعه شامل عدم همکاری برای شرکت در مطالعه، وجود بیماری‌های روان‌شناختی و اختلالات اضطرابی و تکمیل ناقص پرسش‌نامه‌ها بود.
ابزار جمع‌آوری اطلاعات دو پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه مقیاس اضطراب کروناویروس بودند. اطلاعات جمعیت‌شناختی در این مطالعه شامل سن، جنسیت، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، شغل، محل زندگی، بخش محل کار، سابقه کار، تعداد افرادی که در خانه با هم زندگی می‌کنید، سابقه مسافرت داخلی یا خارجی در یک ماه گذشته، ابتلا به بیماری کرونا و نوع استخدام بود. جهت سنجش اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور ایران از پرسش‌نامه CDAS استفاده شد. نسخه نهایی این ابزار دارای هیجده گویه و دو مؤلفه عامل است. گویه‌های یک تا نهُ علائم روانی و گویه‌های ده تا هیجده علائم جسمانی را می‌سنجند. این ابزار در طیف چهاردرجه‌ای لیکرت (هرگز= 0، گاهی اوقات= 1، بیشتر اوقات= 2 و همیشه= 3) نمره‌گذاری می‌شود. بنابراین بیشترین و کمترین نمره‌ای که افراد پاسخ‌دهنده در این پرسش‌نامه کسب می‌کنند بین صفر تا 54 است. نمرات بالا در این پرسش‌نامه نشان‌دهنده سطح بالاتری از اضطراب در افراد است. پایایی این ابزار با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای عامل اول 0/879، عامل دوم 0/861 و برای کل پرسش‌نامه 0/919 به دست آمد. جهت بررسی روایی محتوایی، سؤالات پرسش‌نامه به پنج روان‌شناس باتجربه ارائه شد. این افراد درجه مفهوم بودن گویه‌ها و اینکه آیا پرسش‌نامه تمام جنبه‌های موضوع را دربر می‌گیرد و نیز شکل ظاهری پرسش‌نامه را مورد بررسی قرار دادند که از میان 23 گویه 18 گویه تائید شد [7]. روایی و پایایی این پرسش‌نامه در مطالعه علی‌پور و همکاران [7] سنجیده شده است.
تجزیه و تحلیل اطلاعات به کمک نرم‌افزار آماری spss نسخه 21 و با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی (فراوانی، میانگین، درصد) و آزمون آماری آنکووا (واریانس برون‌گروهی) در سطح معنی‌داری 0/05>p صورت گرفت.
یافته‌ها
اکثریت کادر بالینی، زن، متأهل، زیر 40 سال و دارای تحصیلات لیسانس بودند. سابقه تقریباً نیمی از آن‌ها کمتر از پنج سال و وضعیت استخدام 63/7 درصد از آن‌ها رسمی و پیمانی بود. تنها 8/3 درصد از آن‌ها در دوران کرونا سابقه مسافرت داشتند و 17/2 درصد از آن‌ها دارای سابقه ابتلا در خانواده خود بودند . این در حالی است که در کادر اداری، 0/51 درصد از آن‌ها مرد و اکثریت آن‌ها متأهل، زیر 40 سال و دارای تحصیلات لیسانس بودند. سابقه 52/5 درصد از آن‌ها کمتر از ده سال و وضعیت استخدام 48/5 درصد از آن‌ها قراردادی بود. تنها 4/5 درصد از آن‌ها در دوران کرونا سابقه مسافرت داشتند و 9/6 درصد از آن‌ها دارای سابقه ابتلا در خانواده خود بودند (جدول شماره 1).
.jpg)
در جدول شماره 2 میانگین نمره میزان اضطراب کادر بالینی و اداری به‌صورت نمره خام بر اساس مقیاس پرسش‌نامه و نمره تبدیل‌یافته به‌صورت درصد نشان داده شده است.
.jpg)
در زمان پاندمی ویروس کرونای جدید (کووید 19) در شهرستان جهرم، میانگین نمره میزان اضطراب در کادر بالینی (9/02±16/12 درصد) بالاتر از میزان اضطراب کادر اداری (14/049±0/852 درصد) بوده است. همچنین میانگین نمره علائم روانی و جسمانی کادر بالینی، بالاتر از کادر اداری بود (جدول شماره 2).
مقایسه اضطراب کادر بالینی و اداری، با استفاده از آزمون آنکووا نشان داد بین کادر بالینی و اداری از نظر میانگین اضطراب تفاوت معنی‌دار وجود دارد (0/030=p). مقایسه میانگین‌های حاشیه‌ای برآوردشده نشان داد میانگین نمره اضطراب کادر بالینی (1/44±17/68) بالاتر از کادر اداری (14/049±0/852) بوده است (جدول شماره 3).
.jpg)
از طرفی دیگر، اثر جنسیت و سن در اضطراب معنی‌دار بود (0/05>p) (جدول شماره 3). میانگین حاشیه‌ای نمره اضطراب در کادر بالینی مؤنث بالاتر از کادر اداری مؤنث و میانگین حاشیه‌ای نمره اضطراب در کادر بالینی مذکر بالاتر از کادر اداری مذکر گزارش شد (جدول شماره 4).
.jpg)
همچنین در رده سنی کمتر از 30 سال تفاوت چندانی بین اضطراب کادر بالینی و اداری مشاهده نشد، اما در رده سنی 30 تا 40 سال و 41 تا 50 سال میانگین اضطراب کادر اداری بالاتر از بالینی بود. در رده سنی بالای 50 سال، میانگین اضطراب کادر بالینی بالاتر از اداری بود (جدول شماره 4).
مقایسه علائم روانی کادر بالینی و اداری نشان داد بین کادر بالینی و اداری از نظر میانگین علائم روانی تفاوت معنی‌دار وجود دارد (0/005=p) (جدول شماره 3). مقایسه میانگین‌های حاشیه‌ای برآوردشده نشان داد میانگین نمره علائم روانی کادر بالینی (12/59±0/93) بالاتر از کادر اداری (11/21±0/55) است (جدول شماره 4).
از طرفی دیگر، اثر سن در علائم روانی کادر معنی‌دار بود (0/05>p) (جدول شماره 3). در رده سنی کمتر از 30 سال نمره علائم روانی کادر اداری بالاتر از کادر بالینی مشاهده شد، اما در رده سنی 31 تا 40 سال و 41 تا 50 سال میانگین اضطراب کادر اداری بالاتر از بالینی بوده است. در رده سنی بالای 50 سال، میانگین اضطراب کادر بالینی بالاتر از اداری بود (جدول شماره 4). اثر جنسیت و سن بر علائم جسمانی کادر بالینی و اداری معنی‌دار بود (0/05>p) (جدول شماره 3). میانگین حاشیه‌ای نمره علائم جسمانی در کادر بالینی مؤنث بالاتر از کادر اداری مؤنث و میانگین حاشیه‌ای نمره علائم جسمانی در کادر بالینی مذکر بالاتر از کادر اداری مذکر گزارش شد. در رده سنی کمتر از 30 سال و 31 تا 40 سال تفاوت چندانی بین علائم جسمانی کادر بالینی و اداری مشاهده نشد، اما در رده سنی 41 تا 50 سال و بالای 50 سال، میانگین اضطراب کادر بالینی بالاتر از اداری بود (جدول شماره 4).
بحث
اضطراب به عنوان پاسخ به حوادث یا موقعیت‌های تهدیدآمیز یا واقعی درک‌شده، می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله از بین رفتن اشتها، سرگیجه، اختلال خواب، حالت تهوع و استفراغ و اختلال شناختی بروز کند [15]. این علائم می‌توانند از نسبتاً غیرتهدیدآمیز تا تظاهرات بسیار مضر متغیر باشند [16]. قبل از اینکه رویکردهای مؤثری برای حمایت از خدمات بهداشت و درمان وجود داشته باشند، مهم است که منابع خاص اضطراب و ترس را شناسایی و درک کنیم. تمرکز بر این نگرانی‌ها، به جای آموزش دستاوردهای عمومی برای کاهش استرس یا انعطاف‌پذیری باید تلاش‌های حمایتی را تحت تأثیر قرار دهد [17]. گسترش سریع کووید 19 و شدت علائمی که در افراد مبتلا به این بیماری ایجاد می‌شود، باعث محدودیت سیستم مراقبت‌های بهداشتی شده است. اگرچه کمبود احتمالی ونتیلاتور در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) به علت افزایش بیماران مبتلا بحرانی توصیف شده است، اما اضافه کردن ونتیلاتور و تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه نمی‌توانند کمک‌کننده باشند، مگر اینکه نیروی کار کافی وجود داشته باشد [18 ،13].
در مرحله گسترش سریع بیماری سارس، مشابه دوره فعلی بیماری همه‌گیر کووید 19، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی احساس آسیب‌پذیری شدید، عدم اطمینان و تهدید برای زندگی، در کنار علائم جسمی و شناختی اضطراب را گزارش کردند [19]. همچنین در طول همه‌گیری H1N1 در سال 2009 بیش از نیمی از کارمندان مراقبت‌های بهداشتی یک بیمارستان عالی در یونان، اضطراب نسبتاً زیاد و اضطراب روانی متعاقب آن را گزارش نمودند [20]. فاجعه زیستی جدید مانند سارس، ابولا، H1N1، سندرم تنفسی خاورمیانه و کروناویروس با عوارض جانبی روانی بر کارکنان پزشکی از جمله افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی همراه بوده است [21]. اخیراً نتایج یک مطالعه جدید در بین متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در یک بیمارستان بیماری‌های عفونی کووید 19 در چین حاکی از شیوع بالای اضطراب و اختلالات استرس در بین کادر پزشکی خط مقدم در برابر بیماران کروناست [22]. همچنین 30 درصد از 1755 نمونه سارس که در هنگ‌کنگ کشف شده بودند، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بودند [23]. به طور مشابه در مطالعه دیگری که به بررسی بیماری همه‌گیر سارس از 16 فوریه 2002 تا 9 فوریه 2003 پرداخته بود، 105 مورد از 305 مورد گزارش‌شده، از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بوده‌اند [24]. مطالعات قبلی گزارش داده‌اند علائم روان‌شناختی مانند اضطراب بستگی به مرحله فاز اپیدمی دارد. این امر به این دلیل است که کارکنان پزشکی پس از یادگیری تدریجی بیشتر در مورد سارس و به دست آوردن تجربه بالینی غنی در معالجه و مراقبت از بیماران آلوده، ممکن است سازگاری روان‌شناختی را تجربه کنند [25]. بنابراین متخصصان بهداشت و درمان که با بیماری کووید 19سروکار دارند، تحت فشارهای روحی و روانی زیادی قرار دارند و میزان بالایی از عوارض روانی را شبیه وضعیت در طول اپیدمی سارس و H1N1 تجربه می‌کنند [19، 26].
با توجه به وضیعت پاندمی بیماری کووید 19 که تمامی جنبه‌های مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دنیا را تحت تأثیر قرار داده است، بحث آثار روان‌شناختی از جمله میزان اضطراب این بیماری ویروسی بر بهداشت سلامت روان افراد در سطوح مختلف جامعه از اهمیت بسزایی برخوردار است [27]. با توجه به خصوصیت بیماری‌زایی این ویروس، سرعت انتشار و همچنین درصد مرگ‌ومیر ناشی از آن ممکن است این بیماری وضیعت بهداشت سلامت روان افراد در سطوح مختلف جامعه از جمله کادر درمانی و غیردرمانی را به نوعی متفاوت در معرض مخاطره قرار دهد.
مطالعه حاضر به مقایسه میزان اضطراب در کادر درمانی و غیردرمانی پرداخت تا عوامل خطر و میزان اضطراب آن‌ها را شناسایی کند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد کار کردن در بیمارستان و مراقبت و نگهداری از بیماران مبتلا به کووید 19 از عوامل مخاطره‌ساز برای افزایش نمرات اضطراب در کادر بالینی در مقایسه با کادر غیردرمانی بوده است. بر اساس نتایج مطالعه حاضر بین کادر درمانی و اداری از نظر میانگین اضطراب تفاوت معنی‌دار وجود داشت (جدول شماره 3). مقایسه میانگین‌های حاشیه‌ای برآوردشده نشان داد میانگین نمره اضطراب کادر بالینی (17/68) بالاتر از کادر اداری (14/049) است (جدول شماره 3).
بنجامین و همکاران مطالعه‌ای را با هدف بررسی تأثیر روان‌شناختی بیماری همه‌گیر کووید 19 بر کارکنان مراقبت‌های بهداشتی در سنگاپور انجام دادند. در این مطالعه 470 نفر از کادر درمانی و غیردرمانی شرکت نمودند. نتایج اضطراب در دو گروه درمانی و غیردرمانی نشان داد کادر غیردرمانی به مراتب اضطراب بیشتری نسبت به کادر درمانی در زمان پاندمی کرونا تجربه می‌کنند [28]. نتایج این مطالعه با مطالعه حاضر هم‌خوانی ندارد.
در مطالعه‌ای که در اپیدمی سارس در هنک‌کنگ انجام شد، نتایج نشان داد کارکنان مراقبت‌های پزشکی از درجه اضطراب بیشتری بعد از تماس مستقیم با بیماران آلوده به سارس رنج می‌بردند [14]. نتایج مطالعه‌ای که به ارزیابی سطح اضطراب و شرایط کاری کارکنان بهداشتی شاغل در بیمارستان‌های درگیر با ویروس کرونا پرداخته بود، نشان داد کارمندان مراقبت‌های بهداشتی در درجه اول در معرض خطر زیادی قرار دارند. بر اساس نتایج این مطالعه 31/7 درصد از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی با موارد کووید 19 تماس داشته‌اند و 27/3 درصد از شرکت‌کنندگان به بیماران مبتلا به کووید 19 خدمات ارائه می‌دهند [29]. چنیون و همکاران در مطالعه خود به بررسی شیوع و عوامل مؤثر بر اضطراب در کارکنان پزشکی که در حال مبارزه با کووید 19 در چین هستند پرداختند. در این مطالعه توصیفی مقطعی از 512 نفرکادر پزشکی از چین، 164 نفر از کادر بهداشتی (32/03 درصد) تماس مستقیمی با درمان بیماران مبتلا داشتند. در این مطالعه شیوع اضطراب 12/5 درصد بود و 53 نفر از کادر پزشکی از اضطراب خفیف (10/35 درصد)، 7 نفر از اضطراب متوسط (1/36 درصد) و 4 نفر از اضطراب شدید (0/78 درصد) رنج می‌بردند. پس از انطباق با ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (جنسیت، سن، تحصیلات و وضعیت تأهل)، کادر پزشکی که تماس مستقیمی با بیماران مبتلا داشتند، نمرات اضطراب بالاتری نسبت به کسانی که ارتباط مستقیمی نداشتند کسب کردند. همچنین میزان شاخص اضطراب در کادر پزشکی شهرهای آلوده (مثل شهر ووهان) نسبت به کادر پزشکی سایر شهرها بیشتر بود [21]. همچنین نتایج مطالعه لی و همکاران روی کادر پزشکی در کشور چین نشان داد در طی انتشار کووید 19، کادری که در تماس مستقیم با بیماران آلوده به کووید هستند نسبت به افرادی که در تماس مستقیم با این بیماران نیستند، شاخص اضطرابی بیشتری دارند [30].
در بررسی دیگری روی پزشکان و پرستاران بیمارستانی در ووهان چین طی انتشار بیماری کووید 19، کارکنان مراقبت‌های پزشکی درجه بالایی از علائم افسردگی (50/4 درصد)، اضطراب (44/6 درصد)، بی‌خوابی (34 درصد) و دردمندی (71/5 درصد) را تجربه کرده بودند [13]. نتایج مطالعه لابراگ و همکاران نشان داد از 325 پرستار مورد مطالعه، 123 نفر (37/8 درصد) دارای اضطراب اختلال عملکردی بودند و با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی چندگانه، حمایت اجتماعی (β=-0/142، 0/011=p)، تاب‌آوری شخصی (β=-0/151، 0/008=p) و حمایت سازمانی (β=-0/127، 0/023=p)، اضطراب کووید 19 را پیش‌بینی کردند. مشخصات جمعیت‌شناختی پرستاران با اضطراب کووید 19 معنی‌دار نبود. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که پرستاران مقاوم و افرادی که حمایت‌های سازمانی و اجتماعی بالاتری را درک کرده بودند، اضطراب کمتری در ارتباط با کووید 19 داشتند [31]. در مطالعه‌ای که توسط فریده امین و همکاران انجام شد، میزان شیوع افسردگی و اضطراب در پزشکان خط مقدم پاکستان 43 درصد بود [32]. نتایج مطالعات بستان و همکاران [29]، چئونگ و همکاران [14]، چنیون و همکاران [21]، لی و همکاران [30]، لابراگ و همکاران [31] و فریده امین و همکاران [32] با مطالعه حاضر هم‌خوانی دارند. بنابراین با توجه به افزایش شیوع بیماری کووید 19 در موج اول و دوم در سطح جهان و میزان تلفات ناشی از این بیماری، کادر و متخصصان بهداشتی و درمانی مراقبت از بیماران کووید 19 به دلیل قرارگیری در خط اول مقابله با این بیماری، به احتمال بیشتری نسبت به سایرین در معرض بروز اختلالات روان‌شناختی و اضطراب قرار دارند [33].
در مطالعه حاضر، نمره میزان اضطراب در کادر بالینی (16/12 درصد) بالاتر از میزان اضطراب کادر اداری (14/46 درصد) بود. میزان اضطراب در مطالعه حاضر کمتر از برخی مطالعات انجام‌شده در این زمینه [32، 31، 20، 13] و بیشتر از برخی دیگر [21] است. این تفاوت در میزان اضطراب ممکن است به خاطر استفاده از ابزارهای مختلف برای اندازه‌گیری میزان اضطراب باشد. زمان انجام مطالعه حاضر هم‌زمان با شیوع موج دوم کرونا در ایران بود و مطالعات فوق قبل از موج دوم کرونا انجام گرفته‌اند. در این زمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ستاد مبارزه با ویروس کرونا تدابیر مراقبتی بیشتری برای جلوگیری از این بیماری اتخاذ نمودند.
بر اساس نتایج مطالعه حاضر، زنان نسبت به مردان اضطراب بیشتری را گزارش کردند (جدول شماره 4). نتایج مطالعه لای و همکاران که روی پزشکان و پرستاران بیمارستانی در ووهان چین در طی انتشار بیماری کووید 19 انجام شد نشان داد زنان و افراد در تماس مستقیم با بیماران آلوده به کووید 19 میزان بالاتری از علائم روان‌شناختی ذکرشده را تجربه کرده‌اند [13]. همچنین نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعات راجکومار [34]، لی و همکاران [27] و لای و همکاران [13]، هم‌خوانی دارد. دلایل بروز این اختلالات روان‌شناختی این است که اعضای خانواده نمی‌توانند با عزیزانشان که در مراکز بهداشتی و درمانی فعالیت دارند در تماس باشند؛ زیرا ممکن است کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی تجربه ترس را به دلیل انتشار ویروس به اعضای خانواده خود نشان داده و نگرانی شدیدی را در مورد انتقال بیماری به اعضای خانوده خود منتقل کنند [35].
قرار گرفتن تحت فشار روانی و جسمی از سوی خانواده و همچنین خطر عفونت و گرفتن بیماری کووید 19، انزوا و خستگی و غیره می‌تواند از علت‌های اضطراب زنان نسبت به مردان باشد. بنابراین بر اساس نتایج مطالعات ارائه‌شده به نظر می‌رسد حفظ سلامت روان کارکنان مراقبت‌های پزشکی در طی مواجهه با بیماران عفونی مسری و همچنین بیماری کووید 19 از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است [30 ،13].
مشکلات مرتبط با سلامت روان ممکن است بر قدرت تصمیم‌گیری کادر مراقبت‌های بهداشتی و درمانی تأثیر منفی مزمن داشته باشد [36]. پس صحبت کردن در مورد نگرانی‌های بهداشت روان برای پیشگیری و کنترل همه‌گیری بیماری بسیار مهم است [37]. برای بهبود سلامت روان در بین کادر مراقبت‌های بهداشتی باید با تعیین حداکثر ساعت کار و ترتیب شیفت کاری، بر مراقبت هرچه بیشتر از خود و کاهش کار بیش از حد تأکید نمود [38]. علاوه بر این، دانش در مورد عفونت، کنترل و محافظت از خود باید بین ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی درمانی بهبود یابد [39].
بنابراین کادر بهداشت و درمان شانس بالاتری برای ابتلا به بیماری دارند. همچنین آن‌ها در مواجهه با حجم کاری شدید، معضلات اخلاقی را تجربه کرده و تغییرات اجتماعی و استرس عاطفی تجربه‌شده توسط بیماران را نیز کنترل می‌نمایند [40 ,41, 42, 43]. آن‌ها به خاطر ساعات کاری طولانی در سطح ایمنی پایین‌تری قرار دارند [44].
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه حاکی از آن است که سطح بالایی از اضطراب در بین کادر درمانی شهرستان جهرم در رابطه با بیماری همه‌گیر کنونی (کووید 19) وجود دارد. با در نظر گرفتن اهمیت سلامت روان در کادر درمانی و اهمیت مقوله اضطراب در آن‌ها و نقش مهمی که در تقویت ایمنی ایفا می‌کند، باید اقدامات ویژه‌ای به منظور کاهش اضطراب در میان ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی انجام شود.
از جمله محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به کم بودن حجم نمونه اشاره کرد. همچنین بسیاری از کادر درمانی و غیردرمانی حاضر به شرکت در مطالعه نشدند. با توجه به آنکه قبل از شروع مطالعه در مورد اهداف پژوهش برای آنان توضیح داده شد، باز هم تعداد زیادی از آنان حاضر به همکاری نشدند یا اگر حاضر به همکاری شدند تعدادی از سؤالات پرسش‌نامه بدون جواب باقی ماند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پژوهش حاضر دارای تأییدیه اخلاقی از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم است (کد اخلاق: IR.JUMS.REC.1399.046). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش تحت حمایت مالی واحد توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان پیمانیه شهرستان جهرم بوده است.
مشارکت نویسندگان
ایده‌پردازی، طرح مسئله، نگارش متن و بازبینی: تمام نویسندگان؛ روش‌شناسی و تحلیل داده‌ها: نوید کلانی، ناصر حاتمی و محمد حیدرنژاد.
تعارض منافع
نویسندگان این مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی را ذکر نکردند.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از واحد توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان پیمانیه شهرستان جهرم به دلیل تأمین هزینه‌های مالی و کمک در اجرای این مطالعه تقدیر و تشکر می‌شود.
بیماری کووید 19 که توسطSARS-COV-2 ایجاد شده است، برای اولین‌بار در دسامبر سال 2019 در ووهان چین تشخیص داده شد. در روز 30 ژانویه 2020، دبیر کل سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که این اپیدمی یک حالت اضطراری بهداشتی در سطح بین‌المللی است [1]. عدم وجود هرگونه درمان یا پیشگیری قطعی و پیش‌بینی برخی از اپیدمیولوژیست‌ها در خصوص ابتلای حداقل شصت درصد جامعه به این بیماری، استرس و نگرانی زیادی را در جوامع ایجاد کرده است [2]. ترس و اضطراب ناشی از ابتلای احتمالی، مخرب بوده و می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های روحی روانی و استرس در افراد شود. ترس و استرس با تحریک هیپوتالاموس در مغز و به دنبال آن افزایش ترشح هورمون کورتیزول از قشر غده فوق کلیه و تحریک اعصاب سمپاتیک در سراسر بدن در کوتاه‌مدت برای مقابله بدن با عوامل استرس‌زا سودمند است [3]. اما اگر این ترس و استرس و پاسخ بدن یعنی افزایش سطح کورتیزول و تحریک سمپاتیک در درازمدت باقی بماند، مخرب بوده و منجر به تضعیف سیستم ایمنی و کاهش توان بدن در مبارزه با بیماری‌ها از جمله کرونا می‌شود [4].
اضطراب در مورد ویروس کووید 19 شایع است و به نظر می‌رسد بیشتر به دلیل ناشناخته بودن و ایجاد ابهام شناختی در افراد درباره این ویروس است. ترس از ناشناخته‌ها ادراک ایمنی را در انسان کاهش می‌دهد و همواره برای بشر اضطراب‌زا بوده است. درباره کووید 19 اطلاعات کم علمی نیز این اضطراب را تشدید می‌کند [5]. در این زمان، افراد به دنبال اطلاعات بیشتر برای رفع اضطراب خود هستند. اضطراب می‌تواند باعث شود افراد نتوانند اطلاعات درست و غلط را تشخیص دهند، بنابراین ممکن است آن‌ها در معرض اخبار نادرست قرار بگیرند [6]. استرس و اضطراب می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و آن‌ها را در برابر بیماری‌ها از جمله کرونا آسیب‌پذیر کند [7]. این روزها موضوع فشارهای ناشی از کار و زندگی در میان عامه مردم، مددکاران، متخصصان بهداشت و سایر کسانی که مسئولیت بهزیستی مردم را برعهده دارند از موضوعات رایج است. امروزه استرس و اضطراب به یکی از مهم‌ترین مسائل مورد مطالعه روان‌شناسان، روان‌پزشکان و متخصصان علوم رفتاری تبدیل شده است [8]. سازمان بهداشت جهانی اعلام نمود که حدود پانصد میلیون نفر در دنیا مبتلا به یکی از انواع اختلالات روانی هستند که از این تعداد در حدود نیمی (دویست میلیون نفر از افراد) به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب مبتلا هستند [9]. استرس‌های گوناگون با تأثیر منفی که بر مکانیسم‌های مقابله فردی و اجتماعی شخص اعمال می‌کنند باعث کاهش مقاومت فرد می‌شوند [10، 11].
نیروی انسانی از ارکان مهم هر سازمانی به شمار می‌آید و همواره مورد تأکید صاحب‌نظران در مدیریت منابع انسانی بوده است. در این میان بیمارستان‌ها و سایر مراکز بهداشتی و درمانی همانند یک واحد صنعتی، متشکل از عوامل تولید از قبیل سرمایه، نیروی انسانی، تکنولوژی و مدیریت هستند که برای تولید محصولی به نام حفظ، بازگشت و ارتقای سلامت انسان گام برمی‌دارند و کادر درمانی از جمله نیروهای این مراکز هستند [12]. در مطالعه‌ای که روی پزشکان و پرستاران بیمارستانی در ووهان چین طی انتشار بیماری کووید 19 انجام شد، نتایج نشان داد کارکنان مراقبت‌های پزشکی درجه بالایی از علائم افسردگی (50/4 درصد)، اضطراب (44/6 درصد)، بی‌خوابی (34 درصد) و دردمندی (71/5 درصد) را تجربه کرده‌اند. نتایج مهم‌تر این تحقیق این بود که زنان و افراد در تماس مستقیم با بیماران آلوده به کووید 19 میزان بالاتری از علائم روان‌شناختی ذکرشده را گزارش کرده‌اند [13]. در مطالعه دیگری که در اپیدمی سارس در هنگ‌کنگ انجام شد کارکنان مراقبت‌های پزشکی بعد از تماس مستقیم با بیماران آلوده به سارس از درجه اضطراب بیشتری رنج می‌بردند [14].
در وضیعت پرمخاطره فعلی، شناسایی و به دست آوردن میزان اضطراب در سطوح مختلف کادر درمانی و غیردرمانی در مواجهه و عدم مواجهه با بیماران کرونایی، امری ضروری است. با توجه به اهمیت حفظ نیروی درمانی و سالم نگه داشتن این قشر به عنوان افرادی که حافظان سلامت و تندرستی اعضای دیگر جامعه هستند، ضرورت دارد میزان اضطراب در آن‌ها سنجیده شود تا بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، گام‌هایی در جهت حفظ و ارتقای سلامت روان آن‌ها برداشته شود. بنابراین با توجه به وجود شرایط بیماری کرونا در جامعه و افزایش مرگ‌ومیر و بستری شدن بیماران، نگرانی و اضطراب از مردن، تضاد بین خانه و محیط کار و دوری از خانواده در کادر درمانی، بر آن شدیم تا به بررسی میزان اضطراب کادر درمانی و غیردرمانی در مواجهه و عدم مواجهه با ویروس کرونای جدید (کووید 19) در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان جهرم در سال 1399 بپردازیم.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه توصیفی مقطعی 402 نفر از کادر درمانی و غیردرمانی شاغل در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان جهرم که در مواجهه یا عدم مواجهه با این بیماری بودند، وارد مطالعه شدند. روش نمونه‌گیری در مطالعه حاضر به صورت سرشماری بود؛ بدین صورت که پژوهشگران در این مطالعه به مراکز درمانی و بهداشتی شهرستان جهرم مراجعه کرده و پس از کسب مجوز از ریاست بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی اقدام به شروع مطالعه و پخش پرسش‌نامه‌ها نمودند. معیارهای ورود به مطالعه شامل سن بالای 18 سال، رضایت برای شرکت در مطالعه، کادر درمانی و غیردرمانی شاغل در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان جهرم اعم از طرحی، قراردادی، شرکتی و پیمانی و رسمی و معیارهای خروج از مطالعه شامل عدم همکاری برای شرکت در مطالعه، وجود بیماری‌های روان‌شناختی و اختلالات اضطرابی و تکمیل ناقص پرسش‌نامه‌ها بود.
ابزار جمع‌آوری اطلاعات دو پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه مقیاس اضطراب کروناویروس بودند. اطلاعات جمعیت‌شناختی در این مطالعه شامل سن، جنسیت، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، شغل، محل زندگی، بخش محل کار، سابقه کار، تعداد افرادی که در خانه با هم زندگی می‌کنید، سابقه مسافرت داخلی یا خارجی در یک ماه گذشته، ابتلا به بیماری کرونا و نوع استخدام بود. جهت سنجش اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور ایران از پرسش‌نامه CDAS استفاده شد. نسخه نهایی این ابزار دارای هیجده گویه و دو مؤلفه عامل است. گویه‌های یک تا نهُ علائم روانی و گویه‌های ده تا هیجده علائم جسمانی را می‌سنجند. این ابزار در طیف چهاردرجه‌ای لیکرت (هرگز= 0، گاهی اوقات= 1، بیشتر اوقات= 2 و همیشه= 3) نمره‌گذاری می‌شود. بنابراین بیشترین و کمترین نمره‌ای که افراد پاسخ‌دهنده در این پرسش‌نامه کسب می‌کنند بین صفر تا 54 است. نمرات بالا در این پرسش‌نامه نشان‌دهنده سطح بالاتری از اضطراب در افراد است. پایایی این ابزار با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای عامل اول 0/879، عامل دوم 0/861 و برای کل پرسش‌نامه 0/919 به دست آمد. جهت بررسی روایی محتوایی، سؤالات پرسش‌نامه به پنج روان‌شناس باتجربه ارائه شد. این افراد درجه مفهوم بودن گویه‌ها و اینکه آیا پرسش‌نامه تمام جنبه‌های موضوع را دربر می‌گیرد و نیز شکل ظاهری پرسش‌نامه را مورد بررسی قرار دادند که از میان 23 گویه 18 گویه تائید شد [7]. روایی و پایایی این پرسش‌نامه در مطالعه علی‌پور و همکاران [7] سنجیده شده است.
تجزیه و تحلیل اطلاعات به کمک نرم‌افزار آماری spss نسخه 21 و با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی (فراوانی، میانگین، درصد) و آزمون آماری آنکووا (واریانس برون‌گروهی) در سطح معنی‌داری 0/05>p صورت گرفت.
یافته‌ها
اکثریت کادر بالینی، زن، متأهل، زیر 40 سال و دارای تحصیلات لیسانس بودند. سابقه تقریباً نیمی از آن‌ها کمتر از پنج سال و وضعیت استخدام 63/7 درصد از آن‌ها رسمی و پیمانی بود. تنها 8/3 درصد از آن‌ها در دوران کرونا سابقه مسافرت داشتند و 17/2 درصد از آن‌ها دارای سابقه ابتلا در خانواده خود بودند . این در حالی است که در کادر اداری، 0/51 درصد از آن‌ها مرد و اکثریت آن‌ها متأهل، زیر 40 سال و دارای تحصیلات لیسانس بودند. سابقه 52/5 درصد از آن‌ها کمتر از ده سال و وضعیت استخدام 48/5 درصد از آن‌ها قراردادی بود. تنها 4/5 درصد از آن‌ها در دوران کرونا سابقه مسافرت داشتند و 9/6 درصد از آن‌ها دارای سابقه ابتلا در خانواده خود بودند (جدول شماره 1).
.jpg)
در جدول شماره 2 میانگین نمره میزان اضطراب کادر بالینی و اداری به‌صورت نمره خام بر اساس مقیاس پرسش‌نامه و نمره تبدیل‌یافته به‌صورت درصد نشان داده شده است.
.jpg)
در زمان پاندمی ویروس کرونای جدید (کووید 19) در شهرستان جهرم، میانگین نمره میزان اضطراب در کادر بالینی (9/02±16/12 درصد) بالاتر از میزان اضطراب کادر اداری (14/049±0/852 درصد) بوده است. همچنین میانگین نمره علائم روانی و جسمانی کادر بالینی، بالاتر از کادر اداری بود (جدول شماره 2).
مقایسه اضطراب کادر بالینی و اداری، با استفاده از آزمون آنکووا نشان داد بین کادر بالینی و اداری از نظر میانگین اضطراب تفاوت معنی‌دار وجود دارد (0/030=p). مقایسه میانگین‌های حاشیه‌ای برآوردشده نشان داد میانگین نمره اضطراب کادر بالینی (1/44±17/68) بالاتر از کادر اداری (14/049±0/852) بوده است (جدول شماره 3).
.jpg)
از طرفی دیگر، اثر جنسیت و سن در اضطراب معنی‌دار بود (0/05>p) (جدول شماره 3). میانگین حاشیه‌ای نمره اضطراب در کادر بالینی مؤنث بالاتر از کادر اداری مؤنث و میانگین حاشیه‌ای نمره اضطراب در کادر بالینی مذکر بالاتر از کادر اداری مذکر گزارش شد (جدول شماره 4).
.jpg)
همچنین در رده سنی کمتر از 30 سال تفاوت چندانی بین اضطراب کادر بالینی و اداری مشاهده نشد، اما در رده سنی 30 تا 40 سال و 41 تا 50 سال میانگین اضطراب کادر اداری بالاتر از بالینی بود. در رده سنی بالای 50 سال، میانگین اضطراب کادر بالینی بالاتر از اداری بود (جدول شماره 4).
مقایسه علائم روانی کادر بالینی و اداری نشان داد بین کادر بالینی و اداری از نظر میانگین علائم روانی تفاوت معنی‌دار وجود دارد (0/005=p) (جدول شماره 3). مقایسه میانگین‌های حاشیه‌ای برآوردشده نشان داد میانگین نمره علائم روانی کادر بالینی (12/59±0/93) بالاتر از کادر اداری (11/21±0/55) است (جدول شماره 4).
از طرفی دیگر، اثر سن در علائم روانی کادر معنی‌دار بود (0/05>p) (جدول شماره 3). در رده سنی کمتر از 30 سال نمره علائم روانی کادر اداری بالاتر از کادر بالینی مشاهده شد، اما در رده سنی 31 تا 40 سال و 41 تا 50 سال میانگین اضطراب کادر اداری بالاتر از بالینی بوده است. در رده سنی بالای 50 سال، میانگین اضطراب کادر بالینی بالاتر از اداری بود (جدول شماره 4). اثر جنسیت و سن بر علائم جسمانی کادر بالینی و اداری معنی‌دار بود (0/05>p) (جدول شماره 3). میانگین حاشیه‌ای نمره علائم جسمانی در کادر بالینی مؤنث بالاتر از کادر اداری مؤنث و میانگین حاشیه‌ای نمره علائم جسمانی در کادر بالینی مذکر بالاتر از کادر اداری مذکر گزارش شد. در رده سنی کمتر از 30 سال و 31 تا 40 سال تفاوت چندانی بین علائم جسمانی کادر بالینی و اداری مشاهده نشد، اما در رده سنی 41 تا 50 سال و بالای 50 سال، میانگین اضطراب کادر بالینی بالاتر از اداری بود (جدول شماره 4).
بحث
اضطراب به عنوان پاسخ به حوادث یا موقعیت‌های تهدیدآمیز یا واقعی درک‌شده، می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله از بین رفتن اشتها، سرگیجه، اختلال خواب، حالت تهوع و استفراغ و اختلال شناختی بروز کند [15]. این علائم می‌توانند از نسبتاً غیرتهدیدآمیز تا تظاهرات بسیار مضر متغیر باشند [16]. قبل از اینکه رویکردهای مؤثری برای حمایت از خدمات بهداشت و درمان وجود داشته باشند، مهم است که منابع خاص اضطراب و ترس را شناسایی و درک کنیم. تمرکز بر این نگرانی‌ها، به جای آموزش دستاوردهای عمومی برای کاهش استرس یا انعطاف‌پذیری باید تلاش‌های حمایتی را تحت تأثیر قرار دهد [17]. گسترش سریع کووید 19 و شدت علائمی که در افراد مبتلا به این بیماری ایجاد می‌شود، باعث محدودیت سیستم مراقبت‌های بهداشتی شده است. اگرچه کمبود احتمالی ونتیلاتور در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) به علت افزایش بیماران مبتلا بحرانی توصیف شده است، اما اضافه کردن ونتیلاتور و تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه نمی‌توانند کمک‌کننده باشند، مگر اینکه نیروی کار کافی وجود داشته باشد [18 ،13].
در مرحله گسترش سریع بیماری سارس، مشابه دوره فعلی بیماری همه‌گیر کووید 19، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی احساس آسیب‌پذیری شدید، عدم اطمینان و تهدید برای زندگی، در کنار علائم جسمی و شناختی اضطراب را گزارش کردند [19]. همچنین در طول همه‌گیری H1N1 در سال 2009 بیش از نیمی از کارمندان مراقبت‌های بهداشتی یک بیمارستان عالی در یونان، اضطراب نسبتاً زیاد و اضطراب روانی متعاقب آن را گزارش نمودند [20]. فاجعه زیستی جدید مانند سارس، ابولا، H1N1، سندرم تنفسی خاورمیانه و کروناویروس با عوارض جانبی روانی بر کارکنان پزشکی از جمله افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی همراه بوده است [21]. اخیراً نتایج یک مطالعه جدید در بین متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در یک بیمارستان بیماری‌های عفونی کووید 19 در چین حاکی از شیوع بالای اضطراب و اختلالات استرس در بین کادر پزشکی خط مقدم در برابر بیماران کروناست [22]. همچنین 30 درصد از 1755 نمونه سارس که در هنگ‌کنگ کشف شده بودند، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بودند [23]. به طور مشابه در مطالعه دیگری که به بررسی بیماری همه‌گیر سارس از 16 فوریه 2002 تا 9 فوریه 2003 پرداخته بود، 105 مورد از 305 مورد گزارش‌شده، از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بوده‌اند [24]. مطالعات قبلی گزارش داده‌اند علائم روان‌شناختی مانند اضطراب بستگی به مرحله فاز اپیدمی دارد. این امر به این دلیل است که کارکنان پزشکی پس از یادگیری تدریجی بیشتر در مورد سارس و به دست آوردن تجربه بالینی غنی در معالجه و مراقبت از بیماران آلوده، ممکن است سازگاری روان‌شناختی را تجربه کنند [25]. بنابراین متخصصان بهداشت و درمان که با بیماری کووید 19سروکار دارند، تحت فشارهای روحی و روانی زیادی قرار دارند و میزان بالایی از عوارض روانی را شبیه وضعیت در طول اپیدمی سارس و H1N1 تجربه می‌کنند [19، 26].
با توجه به وضیعت پاندمی بیماری کووید 19 که تمامی جنبه‌های مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دنیا را تحت تأثیر قرار داده است، بحث آثار روان‌شناختی از جمله میزان اضطراب این بیماری ویروسی بر بهداشت سلامت روان افراد در سطوح مختلف جامعه از اهمیت بسزایی برخوردار است [27]. با توجه به خصوصیت بیماری‌زایی این ویروس، سرعت انتشار و همچنین درصد مرگ‌ومیر ناشی از آن ممکن است این بیماری وضیعت بهداشت سلامت روان افراد در سطوح مختلف جامعه از جمله کادر درمانی و غیردرمانی را به نوعی متفاوت در معرض مخاطره قرار دهد.
مطالعه حاضر به مقایسه میزان اضطراب در کادر درمانی و غیردرمانی پرداخت تا عوامل خطر و میزان اضطراب آن‌ها را شناسایی کند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد کار کردن در بیمارستان و مراقبت و نگهداری از بیماران مبتلا به کووید 19 از عوامل مخاطره‌ساز برای افزایش نمرات اضطراب در کادر بالینی در مقایسه با کادر غیردرمانی بوده است. بر اساس نتایج مطالعه حاضر بین کادر درمانی و اداری از نظر میانگین اضطراب تفاوت معنی‌دار وجود داشت (جدول شماره 3). مقایسه میانگین‌های حاشیه‌ای برآوردشده نشان داد میانگین نمره اضطراب کادر بالینی (17/68) بالاتر از کادر اداری (14/049) است (جدول شماره 3).
بنجامین و همکاران مطالعه‌ای را با هدف بررسی تأثیر روان‌شناختی بیماری همه‌گیر کووید 19 بر کارکنان مراقبت‌های بهداشتی در سنگاپور انجام دادند. در این مطالعه 470 نفر از کادر درمانی و غیردرمانی شرکت نمودند. نتایج اضطراب در دو گروه درمانی و غیردرمانی نشان داد کادر غیردرمانی به مراتب اضطراب بیشتری نسبت به کادر درمانی در زمان پاندمی کرونا تجربه می‌کنند [28]. نتایج این مطالعه با مطالعه حاضر هم‌خوانی ندارد.
در مطالعه‌ای که در اپیدمی سارس در هنک‌کنگ انجام شد، نتایج نشان داد کارکنان مراقبت‌های پزشکی از درجه اضطراب بیشتری بعد از تماس مستقیم با بیماران آلوده به سارس رنج می‌بردند [14]. نتایج مطالعه‌ای که به ارزیابی سطح اضطراب و شرایط کاری کارکنان بهداشتی شاغل در بیمارستان‌های درگیر با ویروس کرونا پرداخته بود، نشان داد کارمندان مراقبت‌های بهداشتی در درجه اول در معرض خطر زیادی قرار دارند. بر اساس نتایج این مطالعه 31/7 درصد از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی با موارد کووید 19 تماس داشته‌اند و 27/3 درصد از شرکت‌کنندگان به بیماران مبتلا به کووید 19 خدمات ارائه می‌دهند [29]. چنیون و همکاران در مطالعه خود به بررسی شیوع و عوامل مؤثر بر اضطراب در کارکنان پزشکی که در حال مبارزه با کووید 19 در چین هستند پرداختند. در این مطالعه توصیفی مقطعی از 512 نفرکادر پزشکی از چین، 164 نفر از کادر بهداشتی (32/03 درصد) تماس مستقیمی با درمان بیماران مبتلا داشتند. در این مطالعه شیوع اضطراب 12/5 درصد بود و 53 نفر از کادر پزشکی از اضطراب خفیف (10/35 درصد)، 7 نفر از اضطراب متوسط (1/36 درصد) و 4 نفر از اضطراب شدید (0/78 درصد) رنج می‌بردند. پس از انطباق با ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (جنسیت، سن، تحصیلات و وضعیت تأهل)، کادر پزشکی که تماس مستقیمی با بیماران مبتلا داشتند، نمرات اضطراب بالاتری نسبت به کسانی که ارتباط مستقیمی نداشتند کسب کردند. همچنین میزان شاخص اضطراب در کادر پزشکی شهرهای آلوده (مثل شهر ووهان) نسبت به کادر پزشکی سایر شهرها بیشتر بود [21]. همچنین نتایج مطالعه لی و همکاران روی کادر پزشکی در کشور چین نشان داد در طی انتشار کووید 19، کادری که در تماس مستقیم با بیماران آلوده به کووید هستند نسبت به افرادی که در تماس مستقیم با این بیماران نیستند، شاخص اضطرابی بیشتری دارند [30].
در بررسی دیگری روی پزشکان و پرستاران بیمارستانی در ووهان چین طی انتشار بیماری کووید 19، کارکنان مراقبت‌های پزشکی درجه بالایی از علائم افسردگی (50/4 درصد)، اضطراب (44/6 درصد)، بی‌خوابی (34 درصد) و دردمندی (71/5 درصد) را تجربه کرده بودند [13]. نتایج مطالعه لابراگ و همکاران نشان داد از 325 پرستار مورد مطالعه، 123 نفر (37/8 درصد) دارای اضطراب اختلال عملکردی بودند و با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی چندگانه، حمایت اجتماعی (β=-0/142، 0/011=p)، تاب‌آوری شخصی (β=-0/151، 0/008=p) و حمایت سازمانی (β=-0/127، 0/023=p)، اضطراب کووید 19 را پیش‌بینی کردند. مشخصات جمعیت‌شناختی پرستاران با اضطراب کووید 19 معنی‌دار نبود. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که پرستاران مقاوم و افرادی که حمایت‌های سازمانی و اجتماعی بالاتری را درک کرده بودند، اضطراب کمتری در ارتباط با کووید 19 داشتند [31]. در مطالعه‌ای که توسط فریده امین و همکاران انجام شد، میزان شیوع افسردگی و اضطراب در پزشکان خط مقدم پاکستان 43 درصد بود [32]. نتایج مطالعات بستان و همکاران [29]، چئونگ و همکاران [14]، چنیون و همکاران [21]، لی و همکاران [30]، لابراگ و همکاران [31] و فریده امین و همکاران [32] با مطالعه حاضر هم‌خوانی دارند. بنابراین با توجه به افزایش شیوع بیماری کووید 19 در موج اول و دوم در سطح جهان و میزان تلفات ناشی از این بیماری، کادر و متخصصان بهداشتی و درمانی مراقبت از بیماران کووید 19 به دلیل قرارگیری در خط اول مقابله با این بیماری، به احتمال بیشتری نسبت به سایرین در معرض بروز اختلالات روان‌شناختی و اضطراب قرار دارند [33].
در مطالعه حاضر، نمره میزان اضطراب در کادر بالینی (16/12 درصد) بالاتر از میزان اضطراب کادر اداری (14/46 درصد) بود. میزان اضطراب در مطالعه حاضر کمتر از برخی مطالعات انجام‌شده در این زمینه [32، 31، 20، 13] و بیشتر از برخی دیگر [21] است. این تفاوت در میزان اضطراب ممکن است به خاطر استفاده از ابزارهای مختلف برای اندازه‌گیری میزان اضطراب باشد. زمان انجام مطالعه حاضر هم‌زمان با شیوع موج دوم کرونا در ایران بود و مطالعات فوق قبل از موج دوم کرونا انجام گرفته‌اند. در این زمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ستاد مبارزه با ویروس کرونا تدابیر مراقبتی بیشتری برای جلوگیری از این بیماری اتخاذ نمودند.
بر اساس نتایج مطالعه حاضر، زنان نسبت به مردان اضطراب بیشتری را گزارش کردند (جدول شماره 4). نتایج مطالعه لای و همکاران که روی پزشکان و پرستاران بیمارستانی در ووهان چین در طی انتشار بیماری کووید 19 انجام شد نشان داد زنان و افراد در تماس مستقیم با بیماران آلوده به کووید 19 میزان بالاتری از علائم روان‌شناختی ذکرشده را تجربه کرده‌اند [13]. همچنین نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعات راجکومار [34]، لی و همکاران [27] و لای و همکاران [13]، هم‌خوانی دارد. دلایل بروز این اختلالات روان‌شناختی این است که اعضای خانواده نمی‌توانند با عزیزانشان که در مراکز بهداشتی و درمانی فعالیت دارند در تماس باشند؛ زیرا ممکن است کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی تجربه ترس را به دلیل انتشار ویروس به اعضای خانواده خود نشان داده و نگرانی شدیدی را در مورد انتقال بیماری به اعضای خانوده خود منتقل کنند [35].
قرار گرفتن تحت فشار روانی و جسمی از سوی خانواده و همچنین خطر عفونت و گرفتن بیماری کووید 19، انزوا و خستگی و غیره می‌تواند از علت‌های اضطراب زنان نسبت به مردان باشد. بنابراین بر اساس نتایج مطالعات ارائه‌شده به نظر می‌رسد حفظ سلامت روان کارکنان مراقبت‌های پزشکی در طی مواجهه با بیماران عفونی مسری و همچنین بیماری کووید 19 از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است [30 ،13].
مشکلات مرتبط با سلامت روان ممکن است بر قدرت تصمیم‌گیری کادر مراقبت‌های بهداشتی و درمانی تأثیر منفی مزمن داشته باشد [36]. پس صحبت کردن در مورد نگرانی‌های بهداشت روان برای پیشگیری و کنترل همه‌گیری بیماری بسیار مهم است [37]. برای بهبود سلامت روان در بین کادر مراقبت‌های بهداشتی باید با تعیین حداکثر ساعت کار و ترتیب شیفت کاری، بر مراقبت هرچه بیشتر از خود و کاهش کار بیش از حد تأکید نمود [38]. علاوه بر این، دانش در مورد عفونت، کنترل و محافظت از خود باید بین ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی درمانی بهبود یابد [39].
بنابراین کادر بهداشت و درمان شانس بالاتری برای ابتلا به بیماری دارند. همچنین آن‌ها در مواجهه با حجم کاری شدید، معضلات اخلاقی را تجربه کرده و تغییرات اجتماعی و استرس عاطفی تجربه‌شده توسط بیماران را نیز کنترل می‌نمایند [40 ,41, 42, 43]. آن‌ها به خاطر ساعات کاری طولانی در سطح ایمنی پایین‌تری قرار دارند [44].
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه حاکی از آن است که سطح بالایی از اضطراب در بین کادر درمانی شهرستان جهرم در رابطه با بیماری همه‌گیر کنونی (کووید 19) وجود دارد. با در نظر گرفتن اهمیت سلامت روان در کادر درمانی و اهمیت مقوله اضطراب در آن‌ها و نقش مهمی که در تقویت ایمنی ایفا می‌کند، باید اقدامات ویژه‌ای به منظور کاهش اضطراب در میان ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی انجام شود.
از جمله محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به کم بودن حجم نمونه اشاره کرد. همچنین بسیاری از کادر درمانی و غیردرمانی حاضر به شرکت در مطالعه نشدند. با توجه به آنکه قبل از شروع مطالعه در مورد اهداف پژوهش برای آنان توضیح داده شد، باز هم تعداد زیادی از آنان حاضر به همکاری نشدند یا اگر حاضر به همکاری شدند تعدادی از سؤالات پرسش‌نامه بدون جواب باقی ماند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پژوهش حاضر دارای تأییدیه اخلاقی از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم است (کد اخلاق: IR.JUMS.REC.1399.046). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش تحت حمایت مالی واحد توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان پیمانیه شهرستان جهرم بوده است.
مشارکت نویسندگان
ایده‌پردازی، طرح مسئله، نگارش متن و بازبینی: تمام نویسندگان؛ روش‌شناسی و تحلیل داده‌ها: نوید کلانی، ناصر حاتمی و محمد حیدرنژاد.
تعارض منافع
نویسندگان این مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی را ذکر نکردند.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از واحد توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان پیمانیه شهرستان جهرم به دلیل تأمین هزینه‌های مالی و کمک در اجرای این مطالعه تقدیر و تشکر می‌شود.
References
1.Farnoosh G, Alishiri G, Hosseini Zijoud S R, Dorostkar R, Jalali Farahani A. [Understanding the severe acute respiratory syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and Coronavirus Disease (COVID- 19) based on available evidence-a narrative review (Persian)]. J Mil Med. 2020; 22(1):1-11. [DOI:10.30491/JMM.22.1.1]
2.Anderson RM, Heesterbeek H, Klinkenberg D, Hollingsworth TD. How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic? Lancet. 2020; 395(10228):931-4. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30567-5]
3.Barrett K, Barman S, Yuan J, Brooks H. Ganong’s review of medical physiology. 26th ed. New York: McGraw-Hill Education; 2019. https://www.amazon.com/Ganongs-Review-Medical-Physiology-Twenty/dp/1260122409
4.Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A. The impact of stress on body function:A review. EXCLI J. 2017; 16:1057-72. [DOI:10.17179/excli2017-480] [PMID]
5.Bajema KL, Oster AM, McGovern OL, Lindstrom S, Stenger MR. Persons evaluated for 2019 novel Coronavirus - United States, January 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020; 69(6):166-70. [DOI:10.15585/mmwr.mm6906e1] [PMID] [PMCID]
6.To KK-W, Tsang OTY, Yip CC-Y, Chan KH, Wu T-C, Chan JM-C, et al. Consistent detection of 2019 novel Coronavirus in Saliva. Clin Infect Dis. 2020; 71(15):841-3. [DOI:10.1093/cid/ciaa149] [PMID] [PMCID]
7.Alipour A, Ghadami A, Alipour Z, Abdollahzadeh H. [Preliminary validation of the Corona Disease Anxiety Scale (CDAS) in the Iranian sample (Persian)]. Health Psychol. 2020; 8(32):163-75. [DOI:10.30473/HPJ.2020.52023.4756]
8.Azad-Marzabadi E, Salimi SH. [Study on Job stress in a military unit (Persian)]. J Mil Med. 2005; 6(4):279-84. http://militarymedj.ir/article-A-10-1-10-1-fa.html
9.World Health Organization. The world health report 2001 - mental health:New understanding, new hope [Internet]. 2001 [Updated 2001]. Availeble from: https://www.who.int/whr/2001/en/
10.Ryan ME, Wibell RS. Concerns, values, stress, coping, health and educational outcomes of college students who studied abroad. Int J Intercult Relat. 2000; 24(4):409-35. [DOI:10.1016/S0147-1767(00)00014-6]
11.Gammon J, Morgan-Samuel H. A study to ascertain the effect of structured student tutorial support on student stress, self-esteem and coping. Nurse Educ Pract. 2005; 5(3):161-71. [DOI:10.1016/j.nepr.2004.09.003] [PMID]
12.Paul E, Pector S. Industrial and organization psychology. Department of psychology, university of Florida. Florida: John Wiley and Sons; 2000.
13.Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factorsassociated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Netw Open. 2020; 3(3):e203976. [DOI:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976] [PMID] [PMCID]
14.Poon E, Liu KS, Cheong DL, Lee CK, Yam LY, Tang WN. Impact of severe acute respiratory syndrome on anxiety levels of front-line Health care workers. Hong Kong Med J. 2004; 10(5):325-30. [PMID]
15.Lee SA, Mathis AA, Jobe MC, Pappalardo EA. Clinically significant fear and anxiety of COVID-19: A psychometric examination of the Coronavirus Anxiety Scale. Psychiatry Res. 2020; 290:113112. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.113112] [PMID] [PMCID]
16.McGrandles A, Duffy T. Assessment and treatment of patients with anxiety. Nurs Stand. 2012; 26(35):48-58. [DOI:10.7748/ns2012.05.26.35.48.c9082] [PMID]
17.Shanafelt T, Ripp J, Trockel M. Understanding and addressing sources of anxiety among health care professionals during the COVID-19 pandemic. J Am Med Assoc. 2020; 323(21):2133-34. [DOI:10.1001/jama.2020.5893] [PMID]
18.Chen KY, Yang CM, Lien CH, Chiou HY, Lin MR, Chang HR, et al. Burnout, job satisfaction, and medical malpractice among physicians. Int J Med Sci. 2013; 10(11):1471-78. [DOI:10.7150/ijms.6743] [PMID] [PMCID]
19.Chong MY, Wang WC, Hsieh WC, Lee CY, Chiu NM, Yeh WC, et al. Psychological impact of severe acute respiratory syndrome on health workers in a tertiary hospital. Br J Psychiatry. 2004; 185(2):127-33. [DOI:10.1192/bjp.185.2.127] [PMID]
20.Goulia P, Mantas C, Dimitroula D, Mantis D, Hyphantis T. General hospital staff worries, perceived sufficiency of informa¬tion and associated psychological distress during the A/H1N1 influenza pandemic. BMC Infect Dis. 2010; 10:322. [DOI:10.1186/1471-2334-10-322] [PMID] [PMCID]
21.Liu CY, Yang YZ, Zhang XM, Xu X, Dou QL, Zhang WW, et al. The prevalence and influencing factors for anxiety in medical workers fighting COVID-19 in China:A cross-sectional survey. Epidemiol Infect. 2020; 148:1-7. [DOI:10.1017/S0007485320000413]
22.Huang JZ, Han MF, Luo TD, Ren AK, Zhou XP. Mental health survey of 230 medical staff in a tertiary infectious disease hospital for COVID-19. Exp Ther Med. 2020; 38(3):192-95. https://doi.org/10.3760/cma.j.cn121094-20200219-00063
23.Cheong D, Lee C. Impact of severe acute respiratory syndrome on anxiety levels of front-linehealth care workers. Hong Kong Med J. 2004; 10(5):330-25.
24.Zhong NS, Zheng BJ, Li YM, Poon LLM, Xie ZH, Chan KH, et al. Epidemiology and cause of Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) in Guangdong, People’s Republic of China, in February 2003. Lancet. 2003; 362(9393):1353-8. [DOI:10.1016/S0140-6736(03)14630-2]
25.Leung GM, Ho LM, Chan SK, Ho SY, Bacon-Shone J, Choy RY, et al. Longitudinal assessment of community psycho behavioral responses during and after the 2003 outbreak of severe acute respiratory syndrome in Hong Kong. Clin Infect Dis. 2005; 40(12):1713-20. [DOI:10.1086/429923] [PMID]
26.Brooks SK, Dunn R, Amlôt R, Rubin GJ, Greenberg N. A systematic, thematic review of social and occupational factors associated with psychological outcomes in healthcare employees during an infectious disease outbreak. J Occup Environ Med. 2018; 60(3):248-57. [DOI:10.1097/JOM.0000000000001235] [PMID]
27.Li S, Wang Y, Xue J, Zhao N, Zhu T. The impact of COVID-19 epidemic declaration on psychological consequences:A study on active Weibo users. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(6):2032. [DOI:10.3390/ijerph17062032] [PMID] [PMCID]
28.Tan BYQ, Chew NWS, Lee GKH, Jing M, Goh Y, Yeo LLL, et al. Psychological Impact of the COVID-19 Pandemic on Health Care Workers in Singapore. Ann Intern Med. 2020; 173(4):317-20. [DOI:10.7326/M20-1083] [PMID] [PMCID]
29.Bostan S, Akbolat M, Kaya A, Ozata M, Gunes D. Assessments of anxiety levels and working conditions of health employees working in COVID-19 pandemic hospitals. Electron J Gen Med. 2020; 17(5):em246. [DOI:10.29333/ejgm/8228]
30.Li S, Li L, Zhu X, Wang Y, Zhang J, Zhao L, et al. Comparison of characteristics of anxiety sensitivity across career stages and its relationship with nursing stress among female nurses in Hunan, China. BMJ Open. 2016; 6(5):1-7. [DOI:10.1136/bmjopen-2015-010829] [PMID] [PMCID]
31.Labrague LJ, De los Santos JA. COVID-19 anxiety among front-line nurses:Predictive role of organisational support, personal resilience and social support. J Nurs Manag. 2020; 28(7):1653-61. [DOI:10.1101/2020.07.16.20141069]
32.Amin F, Sharif S, Saeed R, Durrani N, Jilani D. COVID-19 pandemic-knowledge, perception, anxiety and depression among frontline doctors of Pakistan. BMC Psychiatry. 2020; 20:459. [DOI:10.1186/s12888-020-02864-x]
33.Shahyad S, Mohammadi MT. Psychological impacts of Covid-19 Outbreak on mental health status of society individuals:A narrative review. J Mil Med. 2020; 22(2):184-92. [DOI:10.30491/JMM.22.2.184]
34.Rajkumar RP. COVID-19 and mental health:A review of the existing literature. Asian J Psychiatr. 2020; 52:102066. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102066] [PMID] [PMCID]
35.Guo J, Liao L, Wang B, Li X, Guo L, Tong Z, et al. Psychological Effects of COVID-19 on hospital staff:A national cross-sectional survey of China mainland [Internet]. 2020 [Updated 2020 March 13]. Available from:https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3550050 [DOI:10.2139/ssrn.3550050]
36.Rana W, Mukhtar S, Mukhtar S. Mental health of medical workers in Pakistan during the pandemic COVID-19 outbreak. Asian J Psychiatr 2020; 51:102080. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102080] [PMID] [PMCID]
37.Banerjee D. The COVID-19 outbreak:Crucial role the psychiatrists can play. Asian J Psychiatr. 2020; 50:102014. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102014] [PMID] [PMCID]
38.Adams JG, Walls RM. Supporting the health care workforce during the COVID-19 global epidemic. J Am Med Assoc. 2020; 323(15):1439-40. [DOI:10.1001/jama.2020.3972] [PMID]
39.Saqlain M, Munir MM, Rehman SU, Gulzar A, Naz S, Ahmed Z, et al. Knowledge, attitude, practice and perceived barriers among healthcare professionals regarding COVID-19:A Cross-sectional survey from Pakistan. J Hosp Infect. 2020; 105(3):419-23. [DOI:10.1016/j.jhin.2020.05.007] [PMID] [PMCID]
40.Chen KY, Yang CM, Lien CH, Chiou HY, Lin MR, Chang HR, et al. Burnout, job satisfaction, and medical malpractice among physicians. Int J Med Sci. 2013; 10(11):1471-8. [DOI:10.7150/ijms.6743] [PMID] [PMCID]
41.Adams JG, Walls RM. Supporting the health care workforce during the COVID-19 global epidemic. J Am Med Assoc. 2020; 323(15):1439-40. [DOI:10.1001/jama.2020.3972] [PMID]
42.Chen Q, Liang M, Li Y, Guo J, Fei D, Wang L, et al. Mental health care for medical staff in China during the COVID-19 outbreak. Lancet Psychiatry. 2020; 7(4):E15-6. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30078-X]
43.Cohen IG, Crespo AM, White DB. Potential legal liability for withdrawing or withholding ventilators during COVID-19:Assessing the risks and identifying needed reforms. JAMA. 2020; 323(19):1901-2. [DOI:10.1001/jama.2020.5442] [PMID]
44.Liu Q, Luo D, Haase JE, Guo Q, Wang XQ, Liu S, et al. The experiences of health-care providers during the COVID-19 crisis in China:a qualitative study. Lancet Global Health. 2020; 8(6):e790-8. [DOI:10.1016/S2214-109X(20)30204-7]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
