مقدمه
امروزه درمان ایمپلنتهای دندانی به یکی از درمانهای قابل پیشبینی در جایگزینی دندانهای از دست رفته تبدیل شده است. یکی از عوامل مهمی که در موفقیت طولانی مدت پروتزهای متکی بر ایمپلنت نقش به سزایی دارد، ایجاد تطابق غیرفعال بین ایمپلنت و پروتز است [
1, 2 ,3]. تطابق غیرفعال بهعنوان یک سطح تماس بسیار دقیق تعریف میشود که باعث توزیع نیرو بهطور یکنواخت میشود [
4]. عدم ایجاد تطابق غیرفعال بین ایمپلنت و پروتز باعث مشکلات بیولوژیک و مکانیکی مانند شل شدن یا شکستگی پیچ، افزایش تجمع پلاک، آسیب بافت نرم و سخت میشود [
5, 6, 7]. بهدست آوردن تطابق غیرفعال مطلق عملاً غیرممکن است و رفتار بافت استخوانی اطراف ایمپلنتهایی که دارای پروتزی با تطابق نامناسب است، همچنان بحث برانگیز است. با این حال، همه محققین توافق دارند میزان عدم تطابق پروتز بر روی ایمپلنت باید بهحداقل برسد و اولین گام برای بهحداقل رساندن این عدم تطابق، قالبگیری دقیق و انتقال موقعیت سه بعدی دقیق ایمپلنت به کست میباشد [
8, 9 ،
2].
دقت قالبگیری تحتتأثیر عوامل مختلفی مانند نوع ماده قالبگیری، تکنیک قالبگیری، زاویه قرارگیری ایمپلنت، طرح ایمپرشن کوپینگ، شکل و نوع تری قالبگیری، تعداد ایمپلنتها، متصلکردن ایمپلنتها و مهارت دندانپزشک قرار میگیرد [
10, 11, 12 ،
4]. معمولاً در شرایط بالینی، قرارگیری غیرموازی ایمپلنتها بهدلیل محدودیت آناتومیک و ملاحظات جراحی بهویژه در نواحی خلفی دهان بهدلیل دسترسی کمتر اجتنابناپذیر است [
3]. مطالعات مختلف تأثیر زاویه قرارگیری ایمپلنت بر دقت قالبگیری را مورد بررسی قرار دادند. فاروناتو و همکاران در سال 2021 در مطالعه خود نشان دادند نوع ترانسفر قالبگیری (باز یا بسته) و زاویه قرارگیری ایمپلنت از پارامترهای مهم در دقت قالبگیری بهشمار میآیند [
13]. بر اساس مطالعه پارامشواری در سال 2018، افزایش زاویه قرارگیری ایمپلنت دقت قالبگیری را کاهش میدهد و درصورتی که ایمپلنت بهصورت زاویهدار قرار گرفته باشد، روش قالبگیری تری باز از دقت بیشتری برخوردار است [
14]. هاول و همکاران در سال 2013 نیز نشان دادند در ایمپلنتهای زاویهدار، روش قالبگیری تری باز نسبت به روش قالبگیری تری بسته دقت بیشتری دارد [
15]. کار و همکاران گزارش کردند زاویه قرارگیری ایمپلنت تا 15 درجه، تأثیر معناداری بر دقت قالبگیری ندارد [
16].
اتصال دقیق ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت در شروع قالبگیری از اهمیت به سزایی برخوردار است. در صورتی که این اتصال به درستی صورت نگیرد پارامترهای تأثیرگذار دیگر بر روی قالبگیری اهمیت خود را از دست میدهند و پروتز نهایی با وجود رعایت تمام اصول فاقد ارزش خواهد بود. از اینرو، دقت در انجام این روش و استفاده از روشهای مختلف ارزیابی بسته شده ایمپرشن کوپینگ اهمیت زیادی پیدا میکند. در مطالعات گذشته، هیچ مطالعهای تأثیر زاویه قرارگیری ایمپلنت بر دقت اتصال ایمپرشن کوپینگ را مورد ارزیابی قرار نداده است. از اینرو، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر زاویه قرارگیری ایمپلنت بر صحت اتصال ترانسفر قالبگیری بر روی ایمپلنت انجام شد. چون ایمپلنتهای با هگز داخلی رواج بیشتری پیدا کردند، در این مطالعه ایمپلنت با هگز داخلی مورد بررسی قرار گرفته است.
مواد و روشها
در این مطالعه تجربیآزمایشگاهی، ابتدا یک مدل گچی با چهار ایمپلنت که در زوایای مختلف 0، 15، 25 و 35 در آن مانت شده بودند، تهیه شد. برای تهیه مدل ابتدا سه لایه موم رز بیس پلیت را بهشکل یک مستطیل به ابعاد 90 در 40 میلیمتر برش داده و با کمک حرارت به یکدیگر چسبانده شد. در چهار نقطه به فواصل 1/5 سانتیمتر از یکدیگر، سوزنهای بلند بهصورت اگزیالی و به موازات هم قرار داده شد تا زاویه صفردرجه در چهار نقطه را بازسازی کند.
در نقطه اول ایمپلنت با اتصال هگز داخلی (قطر 4/5× طول 12 میلیمتر) به موازات سوزن اول و با زاویه صفر درجه قرار داده شد. در نقاط دوم، سوم و چهارم به ترتیب زوایای 15، 25 و 35 درجه با استفاده از سوزنهای دیگر و بر اساس زاویه صفر درجه سوزنهای اول بازسازی شدند (
تصویر شماره 1) و ایمپلنتهای بعدی با همین زوایا بر روی موم قرار داده شدند.
.jpg)
برای افزایش دقت در جهتگیری ایمپلنتها، ایمپرشن کوپینگها به ایمپلنتها بسته شده و در زوایای تعیین شده قرار داده شدند و توسط کمی موم گرم در محل خود ثابت شدند. سپس ایمپرشن کوپینگها از روی ایمپلنتها برداشته شدند و با استفاده از موم بیس پلیت، 4 دایره مومی به قطر 10 میلیمتر تهیه و به گونهای که مرکز دایره بر مرکز ایمپلنت منطبق باشد، روی ایمپلنتها قرار داده شد. با استفاده از موم رز دیوارههای باکس بازسازی شد و توسط گچ استون تایپ چهار ریخته شد. بعد از ست شدن گچ، موم روی ایمپلنتها حذف شد و توسط آنالوگ لثه، جایگزین شد (
تصویر شماره 2).
.jpg)
طی یک جلسه آموزشی نحوه بستن صحیح ایمپرشن کوپینگ بر روی ایمپلنت به دانشجویان سال آخر دوره عمومی آموزش داده شد. 40 دانشجو برای مطالعه داوطلب شدند. به هر دانشجو کد 1 تا 40 داده شد و از آنها خواسته شد که چهار ایمپرشن کوپینگ نوع بسته به طول 15و قطر 4/5 میلیمتر را بر روی چهار ایمپلنت که در زوایای مختلف مزیودیستالی قرار گرفته بودند، ببندند. بعد از برداشتن آنالوگ لثه، درست یا نادرست بسته شدن چهار ایمپرشن کوپینگ بر روی ایمپلنت توسط متخصص پروتز ارزیابی شد. در صورتی که در استفادههای بعدی آنالوگ لثهای پاره میشد، با یک آنالوگ لثهای سالم جایگزین میشد. دادههای جمعآوریشده از 40 دانشجو بهصورت اتصال صحیح یا نا صحیح در یک جدول ثبت شد. با استفاده از آزمون کوکران و آزمون جمعی رتبهای ویلکاکسون مورد تجزیهوتحلیل آماری قرار گرفت. سطح معناداری 0/05 درنظر گرفته شد.
یافتهها
تعداد موارد درست یا نادرست بسته شدن ایمپرشن کوپینگ بر روی آنالوگ ایمپلنت در
جدول شماره 1 و
تصویر شماره 3 نشان داده شده است.
.jpg)
براساس نتایج آزمون کوکران مشخص شد تفاوت آماری معناداری بین عملکرد در چهار زاویه تحت مطالعه وجود دارد (0/001=P). بر اساس نتایج حاصل از مقایسه دو به دو بین گروههای مطالعه بین دو گروه 0 و 15 درجه اختلاف معنادار مشاهده نشد (0/16=P). در مقایسه بین گروههای دیگر مطالعه، تفاوت معنادار بود (05/P<0).
بحث
اولین گام برای رسیدن به یک تطابق ایدهآل بین ایمپلنت و پروتز، انتقال موقعیت دقیق سه بعدی ایمپلنت از محیط دهان به کست با استفاده از قالبگیری دقیق است [
18 ،
17 ،
10 ،
6]. در بیشتر شرایط کلینیکی، قرار دادن ایمپلنتها بهصورت موازی با یکدیگر بسیار مشکل و چالش برانگیز است. برای مثال، در قدام ماگزیلا به تبعیت از موقعیت باکولینگوالی دندانها، ایمپلنت با تیلت لبیالی قرار میگیرد و در نواحی خلفی ماگزیلا بهدلیل محدودیتهای ناشی از سینوس ماگزیلا، ایمپلنتها به موازات دیواره سینوس تیلت داده میشوند [
3].
بر اساس مطالعات مروری، حضور ایمپلنتهای متعدد و زاویهدار باعث کاهش دقت قالبگیری میشود [
19 ،
17 ،
4]. در رابطه با قالبگیری ایمپلنتهای زاویهدار تکنیکهای قالبگیری مختلف، مواد قالبگیری و روشهای اسپلینت کردن متفاوت، طرحهای مختلف ایمپرشن کوپینگ مطالعه شده است. با این حال، راهنما یا اصل کلی در رابطه با پروتکل قالبگیری ایمپلنتهای زاویهدار وجود ندارد [
18].
در مطالعات گذشته، مطالعه مشابهی که اثر زاویه قرارگیری ایمپلنت بر روی دقت نشاندن ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت که اولین گام در شروع قالبگیری دقیق از ایمپلنت است را بررسی کند، یافت نشد. در ایمپلنتهایی که دارای اتصال داخلی هستند، قالبگیری در سطح اباتمنت مطلوبتر است. با این حال، در مواردی که فضای عمودی دردسترس یا زاویه ایمپلنت نامناسب باشد درصورتی که قالبگیری در سطح ایمپلنت انجام شود، انتخاب و تصحیح اباتمنت بر روی کست کار راحتتری است. در نتیجه تکنیک قالبگیری در سطح ایمپلنت در ایمپلنتهای زاویهدار تکنیک بهتری است [
10]. از اینرو در مطالعه حاضر، تکنیک قالبگیری در سطح ایمپلنت مد نظر قرار گرفت. در نواحی خلفی معمولاً دسترسی برای قرارگیری ایمپرشن کوپینگ نوع باز کمتر است. از اینرو، در مطالعه حاضر ایمپرشن کوپینگ بسته مورد استفاده قرار گرفت تا دقت این نوع ایمپرشن در ایمپلنتهای زاویهدار نیز بررسی شود.
بر اساس آنالیز آماری نتایج بهدستآمده، زاویه قرارگیری ایمپلنت اثر معناداری بر روی دقت بستن ایمپرشن کوپینگ بر روی ایمپلنت دارد. به این معنی که هرچه زاویه قرارگیری ایمپلنت بیشتر میشود احتمال ایجاد خطا در نشاندن دقیق ایمپرشن کوپینگ بر روی ایمپلنت بیشتر میشود. همانطور که اشاره شد تاکنون مطالعهای این اثر را بررسی نکرده است. مطالعات دیگر که اثر زاویه قرارگیری ایمپلنت بر دقت قالبگیری را بررسی کردند نشان دادند زاویه قرارگیری ایمپلنت تا 15 درجه، تأثیری بر روی دقت قالبگیری ندارد [
21 ،
20 ،
12 ،
8]. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، زاویه قرارگیری مزیودیستالی تا 15 درجه، اثر معناداری بر روی دقت اتصال ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت ندارد. شیم و همکاران در سال 2015 اثر زاویه مزیودیستالی و باکولینگوالی ایمپلنت را بر روی دقت ابعادی قالب ایمپلنت بررسی کردند و عنوان کردند زاویه مزیودیستالی تا 15 درجه اثر معناداری بر روی دقت ابعادی قالب ندارد، اما زاویه قرارگیری باکولینگوالی 15 درجه باعث کاهش دقت ابعادی قالبهای ایمپلنتی میشود. به این معنی که وقتی ایمپرشن کوپینگ در جهت مزیودیستالی زاویهدار قرار میگیرد، هنگام خارج کردن قالب، ماده قالبگیری فقط در جهت مزیودیستال دچار اعوجاج میشود. وقتی ایمپلنت در جهت باکولینگوالی زاویهدار قرار میگیرد، هنگام خارج تری، ماده قالبگیری نه تنها در جهت باکولینگوالی دچار اعوجاج و تغییر شکل میشود بلکه در جهت مزیودیستالی هم دچار تغییر شکل میشود [
12]. نتایج این مطالعات میتواند تا حدودی در راستای مطالعه حاضر باشد. چنانکه زاویه قرارگیری مزیودیستالی ایمپلنت تا 15 درجه نه تنها برروی دقت قالبگیری ایمپلنت اثر منفی دارد، بلکه بر روی دقت اتصال ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت نیز اثر معنادار ایجاد میکند. با افزایش زاویه مزیودیستالی بیش از 15 درجه، دقت اتصال ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت کاهش مییابد. از طرف دیگر، بر روی دقت ابعادی و میزان اعوجاج قالب اثر منفی میگذارد.
سیادت و همکاران در مطالعهای اثر عمق ایمپلنت بر درستی اتصال ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت را بررسی کردند و عنوان کردند رابطهای معکوس بین عمق قرارگیری ایمپلنت و دقت بستن ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت وجود دارد. به این معنا که هر چه عمق قرارگیری ایمپلنت بیشتر میشود، دقت اتصال ترانسفر قالبگیری به ایمپلنت هم کمتر میشود و در عمق صفر درجه دانشجویان بیشترین دقت را داشتند [
22]. از آنجا که از نظر کلینیکی، بهترین عمق قرارگیری ایمپلنت، عمق 2 میلیمتری است، در مطالعه حاضر برای حذف اثر مداخلهگر عمق ایمپلنت، عمق ایمپلنت و ارتفاع آنالوگ لثه 2 میلیمتر درنظر گرفته شد.
نتیجهگیری
نتایج این مطالعه حاکی از وجود یک رابطه معکوس بین زاویه قرارگیری ایمپلنت دارای هگز داخلی و دقت اتصال ایمپرشن کوپینگ است. با افزایش زاویه قرارگیری ایمپلنت بیش از 15 درجه، دقت نشاندن ایمپرشن کوپینگ بر روی ایمپلنت بهطور معناداری کاهش مییابد.
پیشنهاد میشود در مطالعات آینده اثر عوامل دیگر مانند حضور یا عدم حضور دندانهای مجاور، ارتفاع دندانهای مجاور، تجربه دندانپزشکان، زاویه قرارگیری باکولینگوالی ایمپلنتها و موقعیت قدامی یا خلفی ایمپلنت در قوس فکی را بر دقت اتصال ایمپرشن کوپینگ مورد بررسی قرار گیرد.
از آنجا که زاویهدار قرارگرفتن ایمپلنت اجتنابناپذیر است، پیشنهاد میشود دندانپزشک روشهای مختلف ارزیابی صحت اتصال ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت مانند رادیوگرافی، تست نیم دور و سوند را قبل از قالبگیری به کار گیرد و تنها به حس لامسه اکتفا نکند.
از محدودیتهای مطالعه حاضر میتوان به عدم امکان بازسازی کامل محیط دهان اشاره کرد.
با توجه به محدودیتهای مطالعه، نتایج مطالعه نشان داد میان افزایش زاویه قرارگیری مزیودیستالی ایمپلنت و توانایی نشاندن دقیق ایمپرشن کوپینگ به ایمپلنت رابطه معکوس وجود دارد. هرچه زاویه ایمپلنت از 15 درجه بیشتر میشود اثر کاهش دقت در بستن ایمپرشن کوپینگ محسوستر میشود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علومپزشکی اراک با شناسه اخلاق IR.ARAKMU.REC.1397.283 است.
حامی مالی
معاونت پژوهشی دانشگاه علومپزشکی اراک حامی مالی این مطالعه بوده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آمادهسازی این مقاله مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از دانشگاه علومپزشکی اراک به خاطر پشتیبانی فنی در اجرای این مطالعه تحقیقاتی قدردانی میکنند.
References
1.Alikhasi M, Siadat H, Rahimian S. The effect of implant angulation on the transfer accuracy of external-connection implants. Clin Implant Dent Relat Res. 2015; 17(4):822-9. [DOI:10.1111/cid.12185] [PMID]
2.Jo SH, Kim KI, Seo JM, Song KY, Park JM, Ahn SG. Effect of impression coping and implant angulation on the accuracy of implant impressions: An in vitro study. J Adv Prosthodont. 2010; 2(4):128-33. [DOI:10.4047/jap.2010.2.4.128] [PMID] [PMCID]
3.Richi MW, Kurtulmus-Yilmaz S, Ozan O. Comparison of the accuracy of different impression procedures in case of multiple and angulated implants: Accuracy of impressions in multiple and angulated implants. Head Face Med. 2020; 16(1):9. [DOI:10.1186/s13005-020-00225-3] [PMID] [PMCID]
4.Moreira AH, Rodrigues NF, Pinho AC, Fonseca JC, Vilaça JL. Accuracy comparison of implant impression techniques: A systematic review. Clin Implant Dent Relat Res. 2015; 17(S 2):e751-64. [DOI:10.1111/cid.12310] [PMID]
5.Del’Acqua MA, Chávez AM, Amaral AL, Compagnoni MA, Mollo Jr F. Comparison of impression techniques and materials for an implant-supported prosthesis. Int J Oral Maxillofac Implants. 2010; 25(4):771-6. [PMID]
6.Sahin S, Cehreli MC. The significance of passive framework fit in implant prosthodontics: current status. Implant Dent. 2001; 10(2):85-92. [DOI:10.1097/00008505-200104000-00003] [PMID]
7.Yamamoto E, Marotti J, de Campos TT, Neto PT. Accuracy of four transfer impression techniques for dental implants: A scanning electron microscopic analysis. Int J Oral Maxillofac Implants. 2010; 25(6):1115-24. [PMID]
8.Choi JH, Lim YJ, Yim SH, Kim CW. Evaluation of the accuracy of implant-level impression techniques for internal-connection implant prostheses in parallel and divergent models. Int J Oral Maxillofac Implants. 2007; 22(5):761-8. [PMID]
9.Coelho AL, Suzuki M, Dibart S, N DAS, Coelho PG. Cross-sectional analysis of the implant-abutment interface. J Oral Rehabil. 2007; 34(7):508-16. [DOI:10.1111/j.1365-2842.2007.01714.x] [PMID]
10.Martínez-Rus F, García C, Santamaría A, Özcan M, Pradíes G. Accuracy of definitive casts using 4 implant-level impression techniques in a scenario of multi-implant system with different implant angulations and subgingival alignment levels. Implant Dent. 2013; 22(3):268-76. [DOI:10.1097/ID.0b013e3182920dc5] [PMID]
11.Osman M, Abubakr NH, Suliman A, Ziada H. The impact of impression coping geometrical design on accuracy of implant impressions: an experimental study. Int J Implant Dent. 2020; 6(1):54. [DOI:10.1186/s40729-020-00256-0] [PMID] [PMCID]
12.Shim JS, Ryu JJ, Shin SW, Lee JY. Effects of implant angulation and impression coping type on the dimensional accuracy of impressions. Implant Dent. 2015; 24(6):726-9.[DOI:10.1097/ID.0000000000000336] [PMID]
13.Farronato D, Pasini PM, Campana V, Lops D, Azzi L, Manfredini M. Can transfer type and implant angulation affect impression accuracy? A 3D in vitro evaluation. Odontology. 2021; 109(4):884-94. [DOI:10.1007/s10266-021-00619-y] [PMID] [PMCID]
14.Parameshwari G, Chittaranjan B, Sudhir N, Anulekha-Avinash CK, Taruna M, Ramureddy M. Evaluation of accuracy of various impression techniques and impression materials in recording multiple implants placed unilaterally in a partially edentulous mandible- An in vitro study. J Clin Exp Dent. 2018; 10(4):e388-95. [DOI:10.4317/jced.54726] [PMID] [PMCID]
15.Howell KJ, McGlumphy EA, Drago C, Knapik G. Comparison of the accuracy of Biomet 3i Encode Robocast Technology and conventional implant impression techniques. Int J Oral Maxillofac Implants. 2013; 28(1):228-40. [DOI:10.11607/jomi.2546] [PMID]
16.Carr AB. Comparison of impression techniques for a five-implant mandibular model. Int J Oral Maxillofac Implants. 1991; 6(4):448-55. [PMID]
17.Lee H, So JS, Hochstedler JL, Ercoli C. The accuracy of implant impressions: a systematic review. J Prosthet Dent. 2008; 100(4):285-91. [DOI:10.1016/S0022-3913(08)60208-5]
18.Sorrentino R, Gherlone EF, Calesini G, Zarone F. Effect of implant angulation, connection length, and impression material on the dimensional accuracy of implant impressions: An in vitro comparative study. Clin Implant Dent Relat Res. 2010; 12(S 1):e63-76. [DOI:10.1111/j.1708-8208.2009.00167.x] [PMID]
19.Baig MR. Multi-unit implant impression accuracy: A review of the literature. Quintessence Int. 2014; 45(1):39-51. [Link]
20.Gallucci GO, Papaspyridakos P, Ashy LM, Kim GE, Brady NJ, Weber HP. Clinical accuracy outcomes of closed-tray and open-tray implant impression techniques for partially edentulous patients. Int J Prosthodont. 2011; 24(5):469-72. [PMID]
21.Lee YJ, Heo SJ, Koak JY, Kim SK. Accuracy of different impression techniques for internal-connection implants. Int J Oral Maxillofac Implants. 2009; 24(5):823-30. [PMID]
22.Siadat H, Jabbari A, Baghani MT, Alikhasi M. [The influence of implant placement depth on the accuracy of connecting impression transfers to the implants (Persian)]. J Dent Med. 2017; 30(1):27-32. [Link]