دوره 25، شماره 1 - ( فروردین و اردیبهشت 1401 )
جلد 25 شماره 1 صفحات 155-142 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rahmani M, Zanjani Z, Omidi A. The Mediating Role of Cognitive Emotion Regulation and Mindfulness in the Relationship Between Worry and Generalized Anxiety. J Arak Uni Med Sci 2022; 25 (1) :142-155
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7073-fa.html
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7073-fa.html
رحمانی ملیحه، زنجانی زهرا، امیدی عبداله. بررسی نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك. 1401; 25 (1) :142-155
ملیحه رحمانی1 
، زهرا زنجانی* 2، عبداله امیدی3
، زهرا زنجانی* 2، عبداله امیدی3
1- گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
2- گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران. ، z_zanjani2005@yahoo.com
3- گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران.
2- گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران. ، z_zanjani2005@yahoo.com
3- گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران.
متن کامل [PDF 4117 kb]
(638 دریافت)
| چکیده (HTML) (535 مشاهده)
.jpg)
.jpg)
متن کامل: (594 مشاهده)
مقدمه
اختلال اضطراب فراگیر شایع‌ترین اختلال اضطرابی است که در آن فرد به‌طور دائم درباره رویدادهای آینده نگران است [1]. تقریباً 25 درصد مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌های اختلال اضطرابی و حدود 12 درصد از بیماران مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روانپزشکی، مبتلا به این اختلال هستند [2]. شیوع این اختلال در ایران نیز 20/8 درصد گزارش شده است [3]. نگرانی یکی از اجزای مهم اختلال اضطراب فراگیر است و تقریباً در تمام اختلال‌های اضطرابی نقش دارد [4]. مطالعات بسیاری رابطه نگرانی را با نشانه‌های اضطراب نشان دادند [5, 6]. جامعه دانشجویان نیز به‌دلیل نوع فعالیت و نقشی که ایفا می‌کنند، انتظارات متعددی که از آن‌ها می‌رود و مسئولیتی که برای خود قائل‌ا‌ند، بیشتر در معرض آسیب‌پذیری نسبت به نگرانی و درنهایت اختلال اضطراب فراگیر هستند [7] که این شرایط می‌تواند به مشکلاتی در عملکرد این گروه از افراد منجر شود.
مفهوم‌پردازی‌های اخیر درباره نگرانی بر اهمیت هیجانات، به‌ویژه تنظیم هیجان در ایجاد و تداوم نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر تأکید کردند [8]. در همین راستا منین و همکاران مدل نقص در تنظیم هیجان اختلال اضطراب فراگیر را مطرح کردند [8] که طبق آن، افراد دچار اختلال اضطراب فراگیر نوعی برانگیختگی هیجانی را تجربه می‌کنند که نسبت به دیگران شدیدتر است [9]. نگرانی در تداوم عاطفه منفی و آسیب مهارت‌های شناختی نیز درگیر است [10]. تنظیم شناختی هیجان در پیش‌بینی و کاهش نگرانی مؤثر است [11]. سالترز و همکاران نشان دادند بین تنظیم شناختی هیجان ناکارآمد با نگرانی مزمن رابطه وجود دارد [12]. افرادی که دچار نگرانی هستند، نمی‌توانند واکنش‌های هیجانی خود را نسبت به وقایع محیطی در طول یا شروع نگرانی مدیریت کنند [13]. در مقابل، راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، نقش بسزایی در رابطه بین تجربه‌های منفی زندگی و گزارش نشانه‌های اضطراب ایفا می‌کند و باعث کاهش اختلالات اضطرابی می‌شود [14].
راهبرد دیگری که شیوه‌های متفاوتی از مواجهه با هیجانات، درد و پریشانی ارائه می‌کند، ذهن‌آگاهی است. ذهن‌آگاهی مستلزم راهبردهای ویژه‌ای برای متمرکز کردن فرایند توجه است که به نوبه خود به شکل‌گیری افکار و هیجان‌های خوشایند و مانع گرایش به پاسخ‌های نگران‌کننده منجر می‌شود [15] و اضطراب، استرس و افسردگی را کاهش می‌دهد [16]. به این صورت که ذهن‌آگاهی به افراد کمک می‌کند تا موقعیت‌هایی را که باعث اضطراب می‌شود، شناسایی کنند. شناخت بهتری از خود پیدا کنند. راهبردهای مقابله‌ای برای کنترل نگرانی و اضطراب را یاد بگیرند و درنتیجه این حالات منفی را به‌طور پیوسته کاهش دهند [17]. از آنجا که افراد جامعه و در رأس آن دانشجویان به‌عنوان قشر وسیعی از نیروهای فعال، همواره در حال از قوه به فعل درآوردن توانمندی‌ها و افزایش مهارت‌های خویش هستند و سعی دارند بهزیستی خود را افزایش دهند، ذهن‌آگاهی به‌عنوان عنصر اصلی بالا بردن خودآگاهی برای توانمندسازی در شرایط بحرانی در جهت جلوگیری از اضطراب عمل می‌کند و همواره به‌عنوان یک محرک قوی پیش‌گیرنده کمک‌کننده است.
در جمع‌بندی مبانی نظری و پژوهشی مطرح‌شده، می‌توان گفت تنظیم هیجان و ذهن‌آگاهی ازجمله مؤلفه‌های روان‌شناختی است که نقش مهمی در ارتباط نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر دارد. با وجود مطالعات اخیر درزمینه اهمیت ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان در اختلال اضطراب فراگیر و نگرانی، نقش این متغیرها در رابطه بین نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر به‌خوبی مشخص نشده است. درنتیجه این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین این متغیرها و همچنین نقش میانجی‌گری ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین نگرانی و علائم اضطراب منتشر انجام شد.
مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر از نوع تحقیقات همبستگی از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری است که طی آن تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی به‌عنوان متغیر میانجی در رابطه بین اضطراب فراگیر و نگرانی بررسی شده است. بنابراین تحقیق در موقعیت طبیعی و به‌دور از هرگونه دست‌کاری میدانی و آزمایشگاهی انجام شد. در معادلات ساختاری هدف، آزمودن روابط ساختاری مبتنی‌بر نظریه‌ها و یافته‌های تحقیقاتی موجود است.
جامعه، نمونه و روش نمونه‌گیری
جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل تمامی دانشجویان شهرستان کاشان در سال تحصیلی 1396-1397 بود.
برای تعیین حجم نمونه، لوهلین حداقل حجم نمونه برای روش مدل‌یابی معادلات ساختاری را 100 نفر و حجم نمونه مطلوب را 200 نفر بیان کرد [18] و گارسون هم رایج‌ترین روش برآورد در مدل‌یابی معادلات ساختاری را حداکثر احتمال عنوان کرد [19]. بنابراین در این پژوهش، حجم نمونه 200 نفری، نتایج قابل قبولی به همراه خواهد داشت. با توجه به دیدگاه‌های موجود و با احتساب نرخ ریزش احتمالی، حجم نمونه 300 نفر درنظر گرفته شد که از دانشجویان دانشگاه‌های کاشان به‌طور تصادفی با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. ابتدا 3 دانشگاه (شامل دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان، دانشگاه کاشان و دانشگاه فرهنگیان کاشان) از بین 8 دانشگاه، سپس 1 دانشکده از هریک از این 3 دانشگاه به‌طور تصادفی و 3 کلاس از هر دانشکده انتخاب شدند. دانشجویان این کلاس‌ها (به‌جز کسانی که نابینا بودند یا مشکلات جدی در شنوایی داشتند) به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روند اجرای پژوهش بدین شرح بود که پژوهشگران پرسش‌نامه‌ها را به دانشجویان حاضر در مطالعه دادند و با توجه به معیارهای اخلاقی پژوهش نظیر رضایت آگاهانه و حفظ اسرار شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌ها تکمیل شدند. پژوهشگران به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات، آموزش‌های لازم را درمورد نحوه برخورد با آزمودنی‌ها، به‌طوری‌که مقاومتی در آن‌ها ایجاد نشود و پرسش‌نامه را به‌درستی تکمیل کنند دریافت کرده بودند.
ملاک ورود آزمودنی‌ها در این پژوهش: دانشجو بودن، رضایت داشتن برای شرکت در پژوهش، سن 18 سال به بالا، نداشتن بیماری جسمی جدی (صرع، مالتیپل اسکلروزیس). ملاک خروج: مصرف داروهای روانپزشکی، مصرف سیگار و مواد مخدر و نداشتن زمان کافی برای پاسخ‌گویی به سؤالات.
ابزارهای اندازه‌گیری
مقیاس کوتاه اختلال اضطراب فراگیر
مقیاس 7 سؤالی اختلال اضطراب فراگیر با هدف ساخت یک مقیاس کوتاه برای تشخیص موارد اختلال مذکور و سنجش شدت نشانه‌های بالینی تدوین شد [20]. این مقیاس، علاوه‌بر 7 سؤال اصلی، 1 سؤال اضافی دارد که میزان دخالت اختلال در کارکردهای فردی، اجتماعی، خانوادگی و شغلی را می‌سنجد. سؤالات به‌صورت لیکرتی از صفر تا 3 نمره‌گذاری می‌شوند. ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسش‌نامه در ایران توسط نائینیان و همکاران تأیید شده است [21]. روایی همگرای این پرسش‌نامه با پرسش‌نامه اضطراب حالت ـصفت اسپیلبرگر برای اضطراب حالت، 0/71 و برای صفت اضطراب 0/52 و با زیرمقیاس 12 ماده‌ای از چک‌لیست نشانه‌های بالینی تست SCL-90 برابر با 0/63 به‌دست آمد. آلفای کرونباخ نیمه اول و دوم به‌ترتیب، 0/82 و 0/74 و اعتبار دو‌نیمه‌سازی ازطریق بازآزمایی 0/60 بود. اعتبار سازه براساس تحلیل عاملی انجام شد که بیانگر اشباع آن از یک عامل بود. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/85 به‌دست آمد.
پرسش‌نامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا
یک پرسش‌نامه خود‌گزارش‌دهی 16 سؤالی است که نگرانی شدید، مفرط و غیر‌قابل‌کنترل را اندازه‌گیری می‌کند [22]. مقیاس پاسخ به سؤالات، لیکرت 5 درجه‌ای است و به هر سؤال نمره 1 تا 5 تعلق می‌گیرد. پنج سؤال پرسش‌نامه (سؤالات 1، 3، 8، 10، 11) نمره‌گذاری معکوس دارد و دامنه نمرات کل بین 16 تا 18 است. ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسش‌نامه در ایران تأیید شده است [23]. به این صورت که ضریب آلفای کرونباخ 0/88 و ضریب بازآزمایی 0/79 گزارش شد. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/84 به‌دست آمد.
فرم کوتاه نسخه فارسی پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجان
فرم کوتاه پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجان به وسیله گارنفسکی و همکاران تهیه شد [24]. مقیاس پاسخ به سؤالات، لیکرت 5 درجه‌ای است و به هر سؤال نمره 1 تا 5 تعلق می‌گیرد. دامنه نمرات هر خرده‌مقیاس بین 2 تا 10 است. اعتبار پرسش‌نامه در ایران را یوسفی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/82 گزارش کرد. برای روایی پرسش‌نامه نیز که ازطریق همبستگی میان راهبردهای منفی با نمرات مقیاس افسردگی و اضطراب پرسش‌نامه 28 سؤالی سلامت عمومی بررسی شد، به‌ترتیب ضرایب 0/35 و 0/37 به‌دست آمد (0/0001>P) [25]. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/71 به‌دست آمد.
پرسش‌نامه 5 وجهی ذهن‌آگاهی
پرسش‌نامه مذبور را بائر و همکاران از تلفیق 5 پرسش‌نامه ذهن‌آگاهی ایجاد کردند و 5 عامل ذهن‌آگاهی را با 39 عبارت بررسی می‌کند [26]. مقیاس پاسخ به سؤالات، لیکرت 5 درجه‌ای است و به هر سؤال نمره 1 تا 5 تعلق می‌گیرد. احمدوند و همکاران، گزارش کردند ضریب همبستگی کل پرسش‌نامه 0/80 بود و پایایی پرسش‌نامه براساس آزمون بازآزمون، مناسب بود (0/001>P). ضریب آلفا بین 0/55-0/83 و اعتبار پرسش‌نامه مناسب گزارش شد [27]. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/66 به‌دست آمد.
پس از تکمیل پرسش‌نامه‌ها و جمع‌آوری اطلاعات، به‌منظور تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 و آموس نسخه 22 استفاده شد. در بخش آمار توصیفی از میانگین، انحراف معیار، درصد فراوانی، دامنه تغییرات و فاصله اطمینان استفاده شد. جهت برازش مدل، معروف‌ترین شاخص‌های نیکویی برازش شامل کای مربع بهنجار، جذر میانگین مربعات خطای برآورد، شاخص برازش بهنجار بنتلربونت، شاخص برازش تطبیقی، شاخص نیکویی برازش و شاخص برازش تعدیل‌شده مورد نظر قرار گرفت. مقادیر کوچکتر از 3 در X2/df نشان‌دهنده برازش مناسب مدل است و هرچه این شاخص کوچکتر باشد، برازش مدل بهتر خواهد بود. بنتلر و هوو [28] مقدار 0/90 درصد را برای شاخص‌های برازش تعدیل‌شده، نیکویی برازش و برازش تطبیقی نشانه برازش خوب مدل دانستند. در کل، هرچه این شاخص‌ها به 1 نزدیک‌تر باشد، برازش مدل مطلوب‌تر است.
یافته‌ها
از مطالعه 24 نفر به‌دلیل عدم رضایت به مشارکت و 28 نفر به‌دلیل تکمیل ناقص پرسش‌نامه حذف شدند. درنهایت دانشجویانی که به تمام سؤالات پرسش‌نامه جواب داده بودند شامل 248 دانشجو با دامنه سنی 18 تا 42 سال بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 21/85 و انحراف معیار آن 3/82 بود. سایر ویژگی‌های جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
.jpg)
جدول شماره 2 میانگین، انحراف معیار، دامنه تغییرات و فاصله اطمینان متغیرهای مورد‌بررسی در این پژوهش را نشان می‌دهد.
.jpg)
جدول شماره 3 همبستگی بین متغیرهای موردمطالعه را نشان می‌دهد که مشاهده می‌شود بین تمام متغیرهای پژوهش به‌جز ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان رابطه معنادار وجود دارد.
.jpg)
با توجه به همبستگی‌های معنادار به‌دست‌آمده از رابطه دوبه‌دوی متغیرها با یکدیگر، مدل پیشنهادی با حضور تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی به‌عنوان متغیرهای واسطه‌ای در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر بررسی شدند. براساس مفروضه‌های بنیادی مدل‌یابی معادلات ساختاری، مقادیر پرت و نرمال بودن متغیرهای پژوهش بررسی شد. داده پرتی در داده‌ها مشاهده نشد. برای سنجش بهنجاری داده‌ها، شاخص کجی بررسی شد. البته نقض فرض بهنجاری توزیع متغیرها در نمونه‌های بزرگتر از 200 نفر قابل‌اغماض بیان شده است. بدون آنکه اثر معناداری بر نتایج پژوهش داشته باشد [29]. برایناساس مقادیر کجی و کشیدگی هریک از متغیرها بررسی شد و مشاهده شد این شاخص‌ها برای تمامی متغیرهای پژوهش در دامنه منفی 2 تا مثبت 2 قرار دارد. وجود داده‌های پرت با استفاده از فاصله ماهالانوبیس بررسی شد و نقطه دورافتاده‌ای در داده‌ها مشاهده نشد.
بر اساس شاخص‌های برازش حاصله که در جدول شماره 4 گزارش شده است و براساس منطق پیشنهادی بنتلر و وهوو [28] برای تعیین برازش مدل با داده‌ها براساس شاخص‌های پیش‌گفته، ارزش عددی کمتر از 0/90 درصد برای شاخص برازش تطبیقی، شاخص نیکویی برازش و شاخص نیکویی برازش اصلاح‌شده و همچنین مقدار عددی بزرگتر از 0/05 شاخص جذر میانگین مربعات خطای برآورد این آزمون، ضرورت اصلاح مدل پیشنهادی را نشان می‌دهد (تصویر شماره 1).
.jpg)
اختلال اضطراب فراگیر شایع‌ترین اختلال اضطرابی است که در آن فرد به‌طور دائم درباره رویدادهای آینده نگران است [1]. تقریباً 25 درصد مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌های اختلال اضطرابی و حدود 12 درصد از بیماران مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روانپزشکی، مبتلا به این اختلال هستند [2]. شیوع این اختلال در ایران نیز 20/8 درصد گزارش شده است [3]. نگرانی یکی از اجزای مهم اختلال اضطراب فراگیر است و تقریباً در تمام اختلال‌های اضطرابی نقش دارد [4]. مطالعات بسیاری رابطه نگرانی را با نشانه‌های اضطراب نشان دادند [5, 6]. جامعه دانشجویان نیز به‌دلیل نوع فعالیت و نقشی که ایفا می‌کنند، انتظارات متعددی که از آن‌ها می‌رود و مسئولیتی که برای خود قائل‌ا‌ند، بیشتر در معرض آسیب‌پذیری نسبت به نگرانی و درنهایت اختلال اضطراب فراگیر هستند [7] که این شرایط می‌تواند به مشکلاتی در عملکرد این گروه از افراد منجر شود.
مفهوم‌پردازی‌های اخیر درباره نگرانی بر اهمیت هیجانات، به‌ویژه تنظیم هیجان در ایجاد و تداوم نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر تأکید کردند [8]. در همین راستا منین و همکاران مدل نقص در تنظیم هیجان اختلال اضطراب فراگیر را مطرح کردند [8] که طبق آن، افراد دچار اختلال اضطراب فراگیر نوعی برانگیختگی هیجانی را تجربه می‌کنند که نسبت به دیگران شدیدتر است [9]. نگرانی در تداوم عاطفه منفی و آسیب مهارت‌های شناختی نیز درگیر است [10]. تنظیم شناختی هیجان در پیش‌بینی و کاهش نگرانی مؤثر است [11]. سالترز و همکاران نشان دادند بین تنظیم شناختی هیجان ناکارآمد با نگرانی مزمن رابطه وجود دارد [12]. افرادی که دچار نگرانی هستند، نمی‌توانند واکنش‌های هیجانی خود را نسبت به وقایع محیطی در طول یا شروع نگرانی مدیریت کنند [13]. در مقابل، راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، نقش بسزایی در رابطه بین تجربه‌های منفی زندگی و گزارش نشانه‌های اضطراب ایفا می‌کند و باعث کاهش اختلالات اضطرابی می‌شود [14].
راهبرد دیگری که شیوه‌های متفاوتی از مواجهه با هیجانات، درد و پریشانی ارائه می‌کند، ذهن‌آگاهی است. ذهن‌آگاهی مستلزم راهبردهای ویژه‌ای برای متمرکز کردن فرایند توجه است که به نوبه خود به شکل‌گیری افکار و هیجان‌های خوشایند و مانع گرایش به پاسخ‌های نگران‌کننده منجر می‌شود [15] و اضطراب، استرس و افسردگی را کاهش می‌دهد [16]. به این صورت که ذهن‌آگاهی به افراد کمک می‌کند تا موقعیت‌هایی را که باعث اضطراب می‌شود، شناسایی کنند. شناخت بهتری از خود پیدا کنند. راهبردهای مقابله‌ای برای کنترل نگرانی و اضطراب را یاد بگیرند و درنتیجه این حالات منفی را به‌طور پیوسته کاهش دهند [17]. از آنجا که افراد جامعه و در رأس آن دانشجویان به‌عنوان قشر وسیعی از نیروهای فعال، همواره در حال از قوه به فعل درآوردن توانمندی‌ها و افزایش مهارت‌های خویش هستند و سعی دارند بهزیستی خود را افزایش دهند، ذهن‌آگاهی به‌عنوان عنصر اصلی بالا بردن خودآگاهی برای توانمندسازی در شرایط بحرانی در جهت جلوگیری از اضطراب عمل می‌کند و همواره به‌عنوان یک محرک قوی پیش‌گیرنده کمک‌کننده است.
در جمع‌بندی مبانی نظری و پژوهشی مطرح‌شده، می‌توان گفت تنظیم هیجان و ذهن‌آگاهی ازجمله مؤلفه‌های روان‌شناختی است که نقش مهمی در ارتباط نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر دارد. با وجود مطالعات اخیر درزمینه اهمیت ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان در اختلال اضطراب فراگیر و نگرانی، نقش این متغیرها در رابطه بین نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر به‌خوبی مشخص نشده است. درنتیجه این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین این متغیرها و همچنین نقش میانجی‌گری ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین نگرانی و علائم اضطراب منتشر انجام شد.
مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر از نوع تحقیقات همبستگی از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری است که طی آن تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی به‌عنوان متغیر میانجی در رابطه بین اضطراب فراگیر و نگرانی بررسی شده است. بنابراین تحقیق در موقعیت طبیعی و به‌دور از هرگونه دست‌کاری میدانی و آزمایشگاهی انجام شد. در معادلات ساختاری هدف، آزمودن روابط ساختاری مبتنی‌بر نظریه‌ها و یافته‌های تحقیقاتی موجود است.
جامعه، نمونه و روش نمونه‌گیری
جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل تمامی دانشجویان شهرستان کاشان در سال تحصیلی 1396-1397 بود.
برای تعیین حجم نمونه، لوهلین حداقل حجم نمونه برای روش مدل‌یابی معادلات ساختاری را 100 نفر و حجم نمونه مطلوب را 200 نفر بیان کرد [18] و گارسون هم رایج‌ترین روش برآورد در مدل‌یابی معادلات ساختاری را حداکثر احتمال عنوان کرد [19]. بنابراین در این پژوهش، حجم نمونه 200 نفری، نتایج قابل قبولی به همراه خواهد داشت. با توجه به دیدگاه‌های موجود و با احتساب نرخ ریزش احتمالی، حجم نمونه 300 نفر درنظر گرفته شد که از دانشجویان دانشگاه‌های کاشان به‌طور تصادفی با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. ابتدا 3 دانشگاه (شامل دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان، دانشگاه کاشان و دانشگاه فرهنگیان کاشان) از بین 8 دانشگاه، سپس 1 دانشکده از هریک از این 3 دانشگاه به‌طور تصادفی و 3 کلاس از هر دانشکده انتخاب شدند. دانشجویان این کلاس‌ها (به‌جز کسانی که نابینا بودند یا مشکلات جدی در شنوایی داشتند) به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روند اجرای پژوهش بدین شرح بود که پژوهشگران پرسش‌نامه‌ها را به دانشجویان حاضر در مطالعه دادند و با توجه به معیارهای اخلاقی پژوهش نظیر رضایت آگاهانه و حفظ اسرار شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌ها تکمیل شدند. پژوهشگران به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات، آموزش‌های لازم را درمورد نحوه برخورد با آزمودنی‌ها، به‌طوری‌که مقاومتی در آن‌ها ایجاد نشود و پرسش‌نامه را به‌درستی تکمیل کنند دریافت کرده بودند.
ملاک ورود آزمودنی‌ها در این پژوهش: دانشجو بودن، رضایت داشتن برای شرکت در پژوهش، سن 18 سال به بالا، نداشتن بیماری جسمی جدی (صرع، مالتیپل اسکلروزیس). ملاک خروج: مصرف داروهای روانپزشکی، مصرف سیگار و مواد مخدر و نداشتن زمان کافی برای پاسخ‌گویی به سؤالات.
ابزارهای اندازه‌گیری
مقیاس کوتاه اختلال اضطراب فراگیر
مقیاس 7 سؤالی اختلال اضطراب فراگیر با هدف ساخت یک مقیاس کوتاه برای تشخیص موارد اختلال مذکور و سنجش شدت نشانه‌های بالینی تدوین شد [20]. این مقیاس، علاوه‌بر 7 سؤال اصلی، 1 سؤال اضافی دارد که میزان دخالت اختلال در کارکردهای فردی، اجتماعی، خانوادگی و شغلی را می‌سنجد. سؤالات به‌صورت لیکرتی از صفر تا 3 نمره‌گذاری می‌شوند. ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسش‌نامه در ایران توسط نائینیان و همکاران تأیید شده است [21]. روایی همگرای این پرسش‌نامه با پرسش‌نامه اضطراب حالت ـصفت اسپیلبرگر برای اضطراب حالت، 0/71 و برای صفت اضطراب 0/52 و با زیرمقیاس 12 ماده‌ای از چک‌لیست نشانه‌های بالینی تست SCL-90 برابر با 0/63 به‌دست آمد. آلفای کرونباخ نیمه اول و دوم به‌ترتیب، 0/82 و 0/74 و اعتبار دو‌نیمه‌سازی ازطریق بازآزمایی 0/60 بود. اعتبار سازه براساس تحلیل عاملی انجام شد که بیانگر اشباع آن از یک عامل بود. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/85 به‌دست آمد.
پرسش‌نامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا
یک پرسش‌نامه خود‌گزارش‌دهی 16 سؤالی است که نگرانی شدید، مفرط و غیر‌قابل‌کنترل را اندازه‌گیری می‌کند [22]. مقیاس پاسخ به سؤالات، لیکرت 5 درجه‌ای است و به هر سؤال نمره 1 تا 5 تعلق می‌گیرد. پنج سؤال پرسش‌نامه (سؤالات 1، 3، 8، 10، 11) نمره‌گذاری معکوس دارد و دامنه نمرات کل بین 16 تا 18 است. ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسش‌نامه در ایران تأیید شده است [23]. به این صورت که ضریب آلفای کرونباخ 0/88 و ضریب بازآزمایی 0/79 گزارش شد. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/84 به‌دست آمد.
فرم کوتاه نسخه فارسی پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجان
فرم کوتاه پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجان به وسیله گارنفسکی و همکاران تهیه شد [24]. مقیاس پاسخ به سؤالات، لیکرت 5 درجه‌ای است و به هر سؤال نمره 1 تا 5 تعلق می‌گیرد. دامنه نمرات هر خرده‌مقیاس بین 2 تا 10 است. اعتبار پرسش‌نامه در ایران را یوسفی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/82 گزارش کرد. برای روایی پرسش‌نامه نیز که ازطریق همبستگی میان راهبردهای منفی با نمرات مقیاس افسردگی و اضطراب پرسش‌نامه 28 سؤالی سلامت عمومی بررسی شد، به‌ترتیب ضرایب 0/35 و 0/37 به‌دست آمد (0/0001>P) [25]. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/71 به‌دست آمد.
پرسش‌نامه 5 وجهی ذهن‌آگاهی
پرسش‌نامه مذبور را بائر و همکاران از تلفیق 5 پرسش‌نامه ذهن‌آگاهی ایجاد کردند و 5 عامل ذهن‌آگاهی را با 39 عبارت بررسی می‌کند [26]. مقیاس پاسخ به سؤالات، لیکرت 5 درجه‌ای است و به هر سؤال نمره 1 تا 5 تعلق می‌گیرد. احمدوند و همکاران، گزارش کردند ضریب همبستگی کل پرسش‌نامه 0/80 بود و پایایی پرسش‌نامه براساس آزمون بازآزمون، مناسب بود (0/001>P). ضریب آلفا بین 0/55-0/83 و اعتبار پرسش‌نامه مناسب گزارش شد [27]. در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ 0/66 به‌دست آمد.
پس از تکمیل پرسش‌نامه‌ها و جمع‌آوری اطلاعات، به‌منظور تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 و آموس نسخه 22 استفاده شد. در بخش آمار توصیفی از میانگین، انحراف معیار، درصد فراوانی، دامنه تغییرات و فاصله اطمینان استفاده شد. جهت برازش مدل، معروف‌ترین شاخص‌های نیکویی برازش شامل کای مربع بهنجار، جذر میانگین مربعات خطای برآورد، شاخص برازش بهنجار بنتلربونت، شاخص برازش تطبیقی، شاخص نیکویی برازش و شاخص برازش تعدیل‌شده مورد نظر قرار گرفت. مقادیر کوچکتر از 3 در X2/df نشان‌دهنده برازش مناسب مدل است و هرچه این شاخص کوچکتر باشد، برازش مدل بهتر خواهد بود. بنتلر و هوو [28] مقدار 0/90 درصد را برای شاخص‌های برازش تعدیل‌شده، نیکویی برازش و برازش تطبیقی نشانه برازش خوب مدل دانستند. در کل، هرچه این شاخص‌ها به 1 نزدیک‌تر باشد، برازش مدل مطلوب‌تر است.
یافته‌ها
از مطالعه 24 نفر به‌دلیل عدم رضایت به مشارکت و 28 نفر به‌دلیل تکمیل ناقص پرسش‌نامه حذف شدند. درنهایت دانشجویانی که به تمام سؤالات پرسش‌نامه جواب داده بودند شامل 248 دانشجو با دامنه سنی 18 تا 42 سال بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 21/85 و انحراف معیار آن 3/82 بود. سایر ویژگی‌های جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
جدول شماره 2 میانگین، انحراف معیار، دامنه تغییرات و فاصله اطمینان متغیرهای مورد‌بررسی در این پژوهش را نشان می‌دهد.
جدول شماره 3 همبستگی بین متغیرهای موردمطالعه را نشان می‌دهد که مشاهده می‌شود بین تمام متغیرهای پژوهش به‌جز ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان رابطه معنادار وجود دارد.
با توجه به همبستگی‌های معنادار به‌دست‌آمده از رابطه دوبه‌دوی متغیرها با یکدیگر، مدل پیشنهادی با حضور تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی به‌عنوان متغیرهای واسطه‌ای در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر بررسی شدند. براساس مفروضه‌های بنیادی مدل‌یابی معادلات ساختاری، مقادیر پرت و نرمال بودن متغیرهای پژوهش بررسی شد. داده پرتی در داده‌ها مشاهده نشد. برای سنجش بهنجاری داده‌ها، شاخص کجی بررسی شد. البته نقض فرض بهنجاری توزیع متغیرها در نمونه‌های بزرگتر از 200 نفر قابل‌اغماض بیان شده است. بدون آنکه اثر معناداری بر نتایج پژوهش داشته باشد [29]. برایناساس مقادیر کجی و کشیدگی هریک از متغیرها بررسی شد و مشاهده شد این شاخص‌ها برای تمامی متغیرهای پژوهش در دامنه منفی 2 تا مثبت 2 قرار دارد. وجود داده‌های پرت با استفاده از فاصله ماهالانوبیس بررسی شد و نقطه دورافتاده‌ای در داده‌ها مشاهده نشد.
بر اساس شاخص‌های برازش حاصله که در جدول شماره 4 گزارش شده است و براساس منطق پیشنهادی بنتلر و وهوو [28] برای تعیین برازش مدل با داده‌ها براساس شاخص‌های پیش‌گفته، ارزش عددی کمتر از 0/90 درصد برای شاخص برازش تطبیقی، شاخص نیکویی برازش و شاخص نیکویی برازش اصلاح‌شده و همچنین مقدار عددی بزرگتر از 0/05 شاخص جذر میانگین مربعات خطای برآورد این آزمون، ضرورت اصلاح مدل پیشنهادی را نشان می‌دهد (تصویر شماره 1).
بنابراین به‌منظور اصلاح مدل، ضرایب مسیر در مدل اولیه بررسی شد. در جدول شماره 5 ضرایب رگرسیون در این مدل گزارش شده است.
.jpg)
نتایج نشان داد 0/19 درصد از تغییرات اضطراب فراگیر و 0/32 درصد از تغییرات تنظیم شناختی هیجان به‌وسیله نگرانی تبیین می‌شود. همچنین 0/28 درصد از تغییرات ذهن‌آگاهی به شکل منفی به‌وسیله نگرانی پیش‌بینی شد، به‌طوری‌که با افزایش نگرانی شاهد کاهش ذهن‌آگاهی هستیم. ضمناً 0/05 درصد از تغییرات تنظیم شناختی هیجان به‌وسیله اضطراب فراگیر تبیین شد. همچنین 0/09 درصد از تغییرات ذهن‌آگاهی به‌طور منفی به‌وسیله اضطراب فراگیر تبیین شد. به این معنا که با افزایش نمره اضطراب فراگیر، نمره ذهن‌آگاهی کاهش می‌یابد. البته ضریب این مسیر نهایی معنادار نبود و بر این اساس از مدل حذف شد. مدل مجدداً پردازش شد. نتایج مدل اصلاح‌شده در جدول شماره 6 قابل‌مشاهده است.
.jpg)
نتایج مندرج در جدول شماره 6 نشان می‌دهد مدل پیشنهادشده نهایی از شاخص‌های برازش مناسبی برخوردار است. در این مدل مقدار خی‌دوی نسبی کمتر از 2 به‌دست‌آمده که برازش خوب مدل را نشان می‌دهد. مقدار کمتر از 0/06 برای شاخص جذر میانگین مربعات خطای برآورد، برخورداری مدل را از برازش مناسب نشان می‌دهد [28]. تصویر شماره 2 مدل نهایی را نشان می‌دهد که تمامی مسیرهای نشان داده‌شده در تصویر شماره 2 در سطح 0/01 معنادار به‌دست آمده است.
نتایج نشان داد 0/19 درصد از تغییرات اضطراب فراگیر و 0/32 درصد از تغییرات تنظیم شناختی هیجان به‌وسیله نگرانی تبیین می‌شود. همچنین 0/28 درصد از تغییرات ذهن‌آگاهی به شکل منفی به‌وسیله نگرانی پیش‌بینی شد، به‌طوری‌که با افزایش نگرانی شاهد کاهش ذهن‌آگاهی هستیم. ضمناً 0/05 درصد از تغییرات تنظیم شناختی هیجان به‌وسیله اضطراب فراگیر تبیین شد. همچنین 0/09 درصد از تغییرات ذهن‌آگاهی به‌طور منفی به‌وسیله اضطراب فراگیر تبیین شد. به این معنا که با افزایش نمره اضطراب فراگیر، نمره ذهن‌آگاهی کاهش می‌یابد. البته ضریب این مسیر نهایی معنادار نبود و بر این اساس از مدل حذف شد. مدل مجدداً پردازش شد. نتایج مدل اصلاح‌شده در جدول شماره 6 قابل‌مشاهده است.
نتایج مندرج در جدول شماره 6 نشان می‌دهد مدل پیشنهادشده نهایی از شاخص‌های برازش مناسبی برخوردار است. در این مدل مقدار خی‌دوی نسبی کمتر از 2 به‌دست‌آمده که برازش خوب مدل را نشان می‌دهد. مقدار کمتر از 0/06 برای شاخص جذر میانگین مربعات خطای برآورد، برخورداری مدل را از برازش مناسب نشان می‌دهد [28]. تصویر شماره 2 مدل نهایی را نشان می‌دهد که تمامی مسیرهای نشان داده‌شده در تصویر شماره 2 در سطح 0/01 معنادار به‌دست آمده است.
بحث
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مدل پیشنهادی درزمینه رابطه بین نگرانی و اضطراب با درنظر گرفتن نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی انجام شد. این پژوهش ابتدا همبستگی بین نگرانی و اضطراب فراگیر، تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی را بررسی کرد. در بخش یافته‌ها مشاهده شد بین تمام متغیرهای تحقیق به‌صورت دو‌به‌دو (به‌جز بین ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان) رابطه معنادار وجود دارد. این یافته‌ها همسو با یافته‌های مطالعات پیشین بود [30 ,31]. ساختار مدل فرضی نشان داد نگرانی با میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان، تأثیر قابل‌توجهی بر اختلال اضطراب فراگیر دارد.
در این راستا، پژوهش‌های بسیاری همسو با یافته‌های ذکرشده، نشان دادند راهبردهای تنظیم هیجانی همچون اجتناب و سرکوب ابراز هیجانات، افکار و امیال با اختلالات اضطرابی در ارتباط است [32]. همچنین مک لافلین و همکاران اذعان داشتند مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر، مشکلات بیشتری در شناسایی، توصیف و پذیرش هیجاناتشان تجربه می‌کنند [30] و ترس بیشتری از هیجانات مثبت و منفی نشان می‌دهند [9]. نتایج این پژوهش نیز همسو با پژوهش‌های یادشده در این زمینه نشان داد راهبردهای ناسازگارانه تنظیم هیجان به استفاده از راهبردهای اجتنابی همچون نگرانی منجر می‌شود و به‌دلیل درگیری در ماهیت کلامی انتزاعی نگرانی به هنگام رویارویی با تجارب هیجانی آزارنده در انجام رفتار هدفمند نیز مشکلاتی تجربه می‌شود.
در‌حالی‌که افراد مبتلا به اختلال‌های هیجانی از راهبردهای تنظیم هیجانی ناسازگارانه مانند پنهان کردن و نادیده گرفتن هیجانات، اجتناب و سرکوبی استفاده می‌کنند [12]، تنظیم هیجان باعث فهم بهتر نقش افکار، احساس‌ها و رفتارها در تجربه‌های هیجانی، آگاهی بهتر از تجربیات هیجانی (برانگیزان و پیامد)، چالش با ارزیابی شناختی منفی از احساسات و هیجان‌های جسمی، شناسایی و اصلاح احساسات جسمی و رفتارهای ناشی از هیجان و روبه‌رو شدن با تجربه‌های هیجانی طی مواجهه درونی می‌شود [14]. موارد ذکرشده به کاهش شدت تجربه‌های هیجانی ناسازگارانه و بازگرداندن هیجان‌ها به سطح کارکردی و به‌طور‌کلی کاهش اضطراب منجر می‌شود [11].
در تبیین نگرانی و اضطراب، تنظیم شناختی هیجان نقش مؤثری در قالب متغیر واسطه‌ای دارد. هر‌چند پژوهشی درزمینه تدوین مدل ساختاری براساس متغیرهای مطالعه حاضر انجام نشده است، اما مدل‌های مشابهی شامل برخی متغیرهای این پژوهش پیشنهاد شده است که مرور آن‌ها، هم‌گرایی یافته‌های پژوهش حاضر را با نتایج آن‌ها نشان می‌دهد [33، 34]. هم‌گرایی یافته‌های این پژوهش با ادبیات پژوهشی، از این جهت که مدل پیشنهادشده منطبق بر پایه‌های نظری و پیشینه پژوهشی موجود درزمینه متغیرهای موردمطالعه است و ابزارهای به‌کار برده‌شده دربرگیرنده تجربه‌های جهان‌شمول برای شرکت‌کنندگان بوده است، به نتایج مشابه در تحقیقات مربوط به فرهنگ‌های مختلف منجر شده است. می‌توان گفت نگرانی، فرد را مستعد ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر می‌کند و برخورداری از مهارت‌های تنظیم هیجان این آسیب‌پذیری را کاهش می‌دهد.
نتایج نشان می‌دهد بدتنظیمی هیجانی در رابطه بین نگرانی و اضطراب مؤثر است و این اثرگذاری عمدتاً با دشواری در رفتار هدفمند و دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان صورت می‌گیرد. بنابراین یکی از محوری‌ترین نقصان‌های تنظیم هیجان در افرادی که نگرانی مفرط را تجربه می‌کنند و یا مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستند، نقص در گزینش و به‌کار‌گیری راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان است [12]. پس تمرکز بر شناسایی و بهبود بخشیدن به این راهکارها در مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند به یکی از محورهای تمرکز روان‌درمانی هیجان‌محور تبدیل شود. در راستای نظریه‌های هیجان‌محور که بر مؤلفه‌های هیجانی، پذیرش و ذهن‌آگاهی در اختلالات خلقی و اضطرابی تأکید دارند [35, 36]، در این پژوهش نیز سعی شد با بررسی نقش تنظیم هیجان، گامی در جهت تقویت بنیان‌های نظری این رویکردها در شناسایی عوامل مؤثر بر رابطه بین نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر و استفاده از آن در روند درمان برداشته شود.
همان‌طور که ذکر شد، نقش واسطه‌ای ذهن‌آگاهی در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر معنادار نبود. همسو با این یافته، بیرامی و همکاران روش آموزش تنظیم هیجان را مؤثرتر از شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی گزارش کردند [37]. تنظیم هیجان هم شامل آگاه کردن افراد از هیجان‌های مثبت و منفی و هم شامل پذیرش و کنار آمدن مؤثر با آن‌هاست [38]، به‌طوری‌که لینهان معتقد است تنظیم هیجان شامل طیفی از مهارت‌هاست که از پذیرش مشکلات هیجانی تا تغییر شرایط موجود را دربر می‌گیرد [39]. از آنجایی که ذهن‌آگاهی به تمرکز بر لحظه کنونی، هشیاری هدفمندانه و خودداری از قضاوت متمرکز است، به‌نظر می‌رسد برای کاهش نگرانی و اضطراب به راهبردهایی فراتر از این موارد نیاز است، زیرا افراد در دوره جوانی و دانشجویی نگرانی زیادی برای آینده شغلی و زندگی خانوادگی تجربه می‌کنند.
یافته‌های این پژوهش درزمینه نقش تنظیم هیجان در اضطراب فراگیر مطابق با مدل معروف بد تنظیمی هیجان منین و همکاران است که معتقدند در اختلال اضطراب فراگیر، فرد هیجان‌ها را با شدت بیشتری تجربه می‌کند و فاقد راهبردهای تنظیم هیجانی مناسب در راستای مدیریت این احساسات و تجربیات شدید هیجانی است [13]. با این پیش‌فرض، درمان مبتنی بر هیجان را برای بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مطرح کردند که در آن، بیماران به شناسایی هیجانات می‌پردازند و سپس راهبردهای تنظیم هیجان سازگارانه‌ای را به کار می‌گیرند [40].
با توجه به مقطعی بودن و پیروی از روش همبستگی پژوهش حاضر، نمی‌توان علیت را از آن استنباط کرد. همچنین با توجه به محدود بودن نمونه مطالعه به دانشجویان شهرستان کاشان، تعمیم نتایج به جامعه بالینی با محدودیت روبه‌رو است. بنابراین پیشنهاد می‌شود پژوهش‌هایی با روش آزمایشی انجام شود تا استنباط علیت تسهیل شود.
نتیجه‌گیری
در پژوهش حاضر نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر مطالعه شد. برایناساس می‌توان گفت با افزایش نگرانی، احتمال ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر بالا می‌رود و آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان این احتمال را کاهش می‌دهد و یا به درمان این اختلال منجر می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه در کمیته اخلاق شورای پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان به تصویب رسیده است (کد اخلاق: IR.KAUMS.REC.1397.001 ).
حامی مالی
این مطالعه از طرح تحقیقاتی تأیید‌شده توسط دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان استخراج شده است (کد: 96205).
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان برای تأمین منابع مالی تحقیق و همچنین مشارکت دانش‌آموزان در این مطالعه تقدیر و تشکر می‌شود.
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مدل پیشنهادی درزمینه رابطه بین نگرانی و اضطراب با درنظر گرفتن نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی انجام شد. این پژوهش ابتدا همبستگی بین نگرانی و اضطراب فراگیر، تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی را بررسی کرد. در بخش یافته‌ها مشاهده شد بین تمام متغیرهای تحقیق به‌صورت دو‌به‌دو (به‌جز بین ذهن‌آگاهی و تنظیم شناختی هیجان) رابطه معنادار وجود دارد. این یافته‌ها همسو با یافته‌های مطالعات پیشین بود [30 ,31]. ساختار مدل فرضی نشان داد نگرانی با میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان، تأثیر قابل‌توجهی بر اختلال اضطراب فراگیر دارد.
در این راستا، پژوهش‌های بسیاری همسو با یافته‌های ذکرشده، نشان دادند راهبردهای تنظیم هیجانی همچون اجتناب و سرکوب ابراز هیجانات، افکار و امیال با اختلالات اضطرابی در ارتباط است [32]. همچنین مک لافلین و همکاران اذعان داشتند مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر، مشکلات بیشتری در شناسایی، توصیف و پذیرش هیجاناتشان تجربه می‌کنند [30] و ترس بیشتری از هیجانات مثبت و منفی نشان می‌دهند [9]. نتایج این پژوهش نیز همسو با پژوهش‌های یادشده در این زمینه نشان داد راهبردهای ناسازگارانه تنظیم هیجان به استفاده از راهبردهای اجتنابی همچون نگرانی منجر می‌شود و به‌دلیل درگیری در ماهیت کلامی انتزاعی نگرانی به هنگام رویارویی با تجارب هیجانی آزارنده در انجام رفتار هدفمند نیز مشکلاتی تجربه می‌شود.
در‌حالی‌که افراد مبتلا به اختلال‌های هیجانی از راهبردهای تنظیم هیجانی ناسازگارانه مانند پنهان کردن و نادیده گرفتن هیجانات، اجتناب و سرکوبی استفاده می‌کنند [12]، تنظیم هیجان باعث فهم بهتر نقش افکار، احساس‌ها و رفتارها در تجربه‌های هیجانی، آگاهی بهتر از تجربیات هیجانی (برانگیزان و پیامد)، چالش با ارزیابی شناختی منفی از احساسات و هیجان‌های جسمی، شناسایی و اصلاح احساسات جسمی و رفتارهای ناشی از هیجان و روبه‌رو شدن با تجربه‌های هیجانی طی مواجهه درونی می‌شود [14]. موارد ذکرشده به کاهش شدت تجربه‌های هیجانی ناسازگارانه و بازگرداندن هیجان‌ها به سطح کارکردی و به‌طور‌کلی کاهش اضطراب منجر می‌شود [11].
در تبیین نگرانی و اضطراب، تنظیم شناختی هیجان نقش مؤثری در قالب متغیر واسطه‌ای دارد. هر‌چند پژوهشی درزمینه تدوین مدل ساختاری براساس متغیرهای مطالعه حاضر انجام نشده است، اما مدل‌های مشابهی شامل برخی متغیرهای این پژوهش پیشنهاد شده است که مرور آن‌ها، هم‌گرایی یافته‌های پژوهش حاضر را با نتایج آن‌ها نشان می‌دهد [33، 34]. هم‌گرایی یافته‌های این پژوهش با ادبیات پژوهشی، از این جهت که مدل پیشنهادشده منطبق بر پایه‌های نظری و پیشینه پژوهشی موجود درزمینه متغیرهای موردمطالعه است و ابزارهای به‌کار برده‌شده دربرگیرنده تجربه‌های جهان‌شمول برای شرکت‌کنندگان بوده است، به نتایج مشابه در تحقیقات مربوط به فرهنگ‌های مختلف منجر شده است. می‌توان گفت نگرانی، فرد را مستعد ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر می‌کند و برخورداری از مهارت‌های تنظیم هیجان این آسیب‌پذیری را کاهش می‌دهد.
نتایج نشان می‌دهد بدتنظیمی هیجانی در رابطه بین نگرانی و اضطراب مؤثر است و این اثرگذاری عمدتاً با دشواری در رفتار هدفمند و دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان صورت می‌گیرد. بنابراین یکی از محوری‌ترین نقصان‌های تنظیم هیجان در افرادی که نگرانی مفرط را تجربه می‌کنند و یا مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستند، نقص در گزینش و به‌کار‌گیری راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان است [12]. پس تمرکز بر شناسایی و بهبود بخشیدن به این راهکارها در مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند به یکی از محورهای تمرکز روان‌درمانی هیجان‌محور تبدیل شود. در راستای نظریه‌های هیجان‌محور که بر مؤلفه‌های هیجانی، پذیرش و ذهن‌آگاهی در اختلالات خلقی و اضطرابی تأکید دارند [35, 36]، در این پژوهش نیز سعی شد با بررسی نقش تنظیم هیجان، گامی در جهت تقویت بنیان‌های نظری این رویکردها در شناسایی عوامل مؤثر بر رابطه بین نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر و استفاده از آن در روند درمان برداشته شود.
همان‌طور که ذکر شد، نقش واسطه‌ای ذهن‌آگاهی در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر معنادار نبود. همسو با این یافته، بیرامی و همکاران روش آموزش تنظیم هیجان را مؤثرتر از شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی گزارش کردند [37]. تنظیم هیجان هم شامل آگاه کردن افراد از هیجان‌های مثبت و منفی و هم شامل پذیرش و کنار آمدن مؤثر با آن‌هاست [38]، به‌طوری‌که لینهان معتقد است تنظیم هیجان شامل طیفی از مهارت‌هاست که از پذیرش مشکلات هیجانی تا تغییر شرایط موجود را دربر می‌گیرد [39]. از آنجایی که ذهن‌آگاهی به تمرکز بر لحظه کنونی، هشیاری هدفمندانه و خودداری از قضاوت متمرکز است، به‌نظر می‌رسد برای کاهش نگرانی و اضطراب به راهبردهایی فراتر از این موارد نیاز است، زیرا افراد در دوره جوانی و دانشجویی نگرانی زیادی برای آینده شغلی و زندگی خانوادگی تجربه می‌کنند.
یافته‌های این پژوهش درزمینه نقش تنظیم هیجان در اضطراب فراگیر مطابق با مدل معروف بد تنظیمی هیجان منین و همکاران است که معتقدند در اختلال اضطراب فراگیر، فرد هیجان‌ها را با شدت بیشتری تجربه می‌کند و فاقد راهبردهای تنظیم هیجانی مناسب در راستای مدیریت این احساسات و تجربیات شدید هیجانی است [13]. با این پیش‌فرض، درمان مبتنی بر هیجان را برای بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مطرح کردند که در آن، بیماران به شناسایی هیجانات می‌پردازند و سپس راهبردهای تنظیم هیجان سازگارانه‌ای را به کار می‌گیرند [40].
با توجه به مقطعی بودن و پیروی از روش همبستگی پژوهش حاضر، نمی‌توان علیت را از آن استنباط کرد. همچنین با توجه به محدود بودن نمونه مطالعه به دانشجویان شهرستان کاشان، تعمیم نتایج به جامعه بالینی با محدودیت روبه‌رو است. بنابراین پیشنهاد می‌شود پژوهش‌هایی با روش آزمایشی انجام شود تا استنباط علیت تسهیل شود.
نتیجه‌گیری
در پژوهش حاضر نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان و ذهن‌آگاهی در رابطه بین نگرانی و اضطراب فراگیر مطالعه شد. برایناساس می‌توان گفت با افزایش نگرانی، احتمال ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر بالا می‌رود و آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان این احتمال را کاهش می‌دهد و یا به درمان این اختلال منجر می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه در کمیته اخلاق شورای پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان به تصویب رسیده است (کد اخلاق: IR.KAUMS.REC.1397.001 ).
حامی مالی
این مطالعه از طرح تحقیقاتی تأیید‌شده توسط دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان استخراج شده است (کد: 96205).
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی کاشان برای تأمین منابع مالی تحقیق و همچنین مشارکت دانش‌آموزان در این مطالعه تقدیر و تشکر می‌شود.
References
1.American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders, (DSM-5®). Washington: American Psychiatric Publishing; 2013. [Link]
2.Hanrahan F, Field AP, Jones FW, Davey GC. A meta-analysis of cognitive therapy for worry in generalized anxiety disorder. Clin Psychol Rev. 2013; 33(1):120-32. [DOI:10.1016/j.cpr.2012.10.008] [PMID]
3.Noorbala A, Yazdi SB, Yasamy M, Mohammad K. Mental health survey of the adult population in Iran. Br J Psychiatry. 2004; 184(1):70-3. [DOI:10.1192/bjp.184.1.70] [PMID]
4.Sadock BJ, Sadock VA, Pedro R. Kaplan and Sadock’s synopsis of psychiatry: Behavioral sciences/clinical psychiatry [F Rezaei, Persian trans]. Tehran: Arjmand; 2012. [Link]
5.Hong RY. Worry and rumination: Differential associations with anxious and depressive symptoms and coping behavior. Behav Res Ther. 2007; 45(2):277-90. [DOI:10.1016/j.brat.2006.03.006] [PMID]
6.Muris P, Roelofs J, Meesters C, Boomsma P. Rumination and worry in nonclinical adolescents. Cognit Ther Res. 2004; 28(4):539-54. [DOI:10.1023/B:COTR.0000045563.66060.3e]
7.Nasrabadi AN, Mazloom R, Nesari M, Goodarzi F. [Relation between worry domains and health related quality of life in medical sciences students (Persian)]. Payesh. 2009; 8(1):85-92. [Link]
8.Mennin DS, Heimberg RG, Turk CL, Fresco DM. Applying an emotion regulation framework to integrative approaches to generalized anxiety disorder. Clin Psychol: Sci Pract. 2002; 9(1):85-90. [DOI:10.1093/clipsy.9.1.85]
9.Roemer L, Salters K, Raffa SD, Orsillo SM. Fear and avoidance of internal experiences in GAD: Preliminary tests of a conceptual model. Cognit Ther Res. 2005; 29(1):71-88. [DOI:10.1007/s10608-005-1650-2]
10.Hughes ME, Alloy LB, Cogswell A. Repetitive thought in psychopathology: The relation of rumination and worry to depression and anxiety symptoms. J Cognit Psychother. 2008; 22(3):271-88. [DOI:10.1891/0889-8391.22.3.271]
11.Zlomke KR, Hahn KS. Cognitive emotion regulation strategies: Gender differences and associations to worry. Pers Individ Differ. 2010; 48(4):408-13. [DOI:10.1016/j.paid.2009.11.007]
12.Salters-Pedneault K, Roemer L, Tull MT, Rucker L, Mennin DS. Evidence of broad deficits in emotion regulation associated with chronic worry and generalized anxiety disorder. Cognit Ther Res. 2006; 30(4):469-80. [DOI:10.1007/s10608-006-9055-4]
13.Hayes SC, Strosahl K, Wilson KG, Bissett RT, Pistorello RT, Toarmino D, et al. Measuring experiential avoidance: A preliminary test of a working model. Psychol Rec. 2004; 54(4):553-8. [DOI:10.1007/BF03395492]
14.Fairholme CP, Boisseau CL, Ellard KK, Ehrenreich JT, Barlow DH. Emotions, emotion regulation, and psychological treatment: A unified perspective. In: Kring AM, Solan DM, editors. Emotion regulation and psychopathology: A transdiagnostic approach to etiology and treatment. New York: Guilford Press; 2010. [Link]
15.Brown KW, Ryan RM, Creswell JD. Addressing fundamental questions about mindfulness. Psychol Inq. 2007; 18(4):272-81. [DOI:10.1080/10478400701703344]
16.Esfahani A, Zeinali S, Kiani R. [Effect of acceptance and commitment therapy on pain-related anxiety and cognitive emotion regulation in breast cancer patients: A clinical trail (Persian)]. J Arak Uni Med Sci. 2020; 23(2):138-49. [DOI:10.32598/JAMS.23.2.3364.2]
17.Sharifi-Saki Sh AM, Alipor A, Fahimi Far A, Taghadosi M, Karimi R, Nadjafi M. [The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy in reducing anxiety and meta-worry in women with recurrent miscarriages (Persian)]. Feyz. 2015; 19(4):334-40. [Link]
18.Loehlin JC. Latent variable models: An introduction to factor, path, and structural equation analysis. New York: Psychology Press; 2004. [DOI:10.4324/9781410609823]
19.Garson D. Testing statistical assumptions. Raleigh: Statistical Publishing Associate 2012. [Link]
20.Spitzer RL, Kroenke K, Williams JB, Löwe B. A brief measure for assessing generalized anxiety disorder: The GAD-7. Arch Intern Med. 2006; 166(10):1092-7. [DOI:10.1001/archinte.166.10.1092] [PMID]
21.Naeinian M SM, Sharif M, Hadian M. [To study reliability and validity for a brief measure for assessing generalized anxiety disorder (GAD-7) (Persian). Clin Psy Pers. 2011; 2(4):41-50. [Link]
22.Meyer TJ, Miller ML, Metzger RL, Borkovec TD. Development and validation of the penn state worry questionnaire. Behav Res Ther. 1990; 28(6):487-95. [DOI:10.1016/0005-7967(90)90135-6]
23.Dehshiri GR, Golzari M, Borjali A, Sohrabi F. [Psychometrics particularity of Farsi version of Pennsylvania state worry questionnaire for college students (Persian)]. J Clin Psycol. 2009; 1(4):67-75. [DOI:10.22075/JCP.2017.1988]
24.Garnefski N, Kraaij V. Cognitive emotion regulation questionnaire-development of a short 18-item version (CERQ-short). Per Individl Differ. 2006; 41(6):1045-53. [DOI:10.1016/j.paid.2006.04.010]
25.Yousefi F. [Model emotional intelligence, cognitive development, emotion regulation strategies, cognitive and general health (Persian) (Dissertation). Shiraz: University of Shiraz; 2003.
26.Baer RA, Smith GT, Hopkins J, Krietemeyer J, Toney L. Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment. 2006; 13(1):27-45. [DOI:10.1177/1073191105283504] [PMID]
27.Ahmadvand Z, Heydarnasab L, Shaeiri M. [An investigation of the validity and relibility of psychometric characteristics of five facet mindfulness questionnaire in Iranian non-clinical samples (Persian)]. J Behav Sci. 2013; 7(3):229-37. [Link]
28.Hu Lt, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Struct Equ Modeling. 1999; 6(1):1-55. [DOI:10.1080/10705519909540118]
29.Hosseini S, Khosravilaghab Z. [Identifying effective factors on leadership and entrepreneurship intent among female students (case study: Management students of public universities in city) (Persian)]. Q J Women Soc. 2017; C8(30):35-56. [Link]
30.McLaughlin KA, Mennin DS, Farach FJ. The contributory role of worry in emotion generation and dysregulation in generalized anxiety disorder. Behav Res Ther. 2007; 45(8):1735-52. [DOI:10.1016/j.brat.2006.12.004] [PMID]
31.O’Brien K, O’Keeffe N, Cullen H, Durcan A, Timulak L, McElvaney J. Emotion-focused perspective on generalized anxiety disorder: A qualitative analysis of clients’ in-session presentations. Psychother Res. 2019; 29(4):524-40. [DOI:10.1080/10503307.2017.1373206] [PMID]
32.Campbell-Sills L, Barlow DH. Incorporating emotion regulation into conceptualizations and treatments of anxiety and mood disorders. In: Gross JJ, editor. Handbook of emotion regulation. New York: Guilford Press; 2007. [Link]
33.Parmentier FB, García-Toro M, García-Campayo J, Yañez AM, Andrés P, Gili M. Mindfulness and symptoms of depression and anxiety in the general population: The mediating roles of worry, rumination, reappraisal and suppression. Front Psychol. 2019; 10:506. [DOI:10.3389/fpsyg.2019.00506] [PMID] [PMCID]
34.Pena M, Losada L. Test anxiety in spanish adolescents: Examining the role of emotional attention, and ruminative self-focus and regulation. Front Psychol. 2017; 8:1423. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.01423] [PMID] [PMCID]
35.Segal ZV, Teasdale JD, Williams JMG. Mindfulness-based cognitive therapy: Theoretical rationale and empirical status. In: Hayes SC, Follette VM, Linehan MM, editors. Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press; 2004. [Link]
36.Salters-Pedneault K, Roemer L, Mennin D. Emotion regulation deficits in GAD: Examining specificity beyond symptoms and mindfulness processes. Manuscript in preparation. 2005.
37.Beirami M, Hashemi T, Bakhshipour A, Alilou M, Eghbali A. [Comparison of two methods of emotion regulation and cognitive therapy based on mindfulness-based cognitive emotion regulation strategies and psychological distress in mothers of mentally retarded children (Persian)]. J Mod Psychol Res. 2014; 9(33):43-59. [Link]
38.Dimeff L A, Rizvi S L, Koerner K. Dialectical behavior therapy in clinical practice. New York: Guilford Publications; 2020. [Link]
39.Linehan MM. Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford Publications; 2018. [Link]
2.Hanrahan F, Field AP, Jones FW, Davey GC. A meta-analysis of cognitive therapy for worry in generalized anxiety disorder. Clin Psychol Rev. 2013; 33(1):120-32. [DOI:10.1016/j.cpr.2012.10.008] [PMID]
3.Noorbala A, Yazdi SB, Yasamy M, Mohammad K. Mental health survey of the adult population in Iran. Br J Psychiatry. 2004; 184(1):70-3. [DOI:10.1192/bjp.184.1.70] [PMID]
4.Sadock BJ, Sadock VA, Pedro R. Kaplan and Sadock’s synopsis of psychiatry: Behavioral sciences/clinical psychiatry [F Rezaei, Persian trans]. Tehran: Arjmand; 2012. [Link]
5.Hong RY. Worry and rumination: Differential associations with anxious and depressive symptoms and coping behavior. Behav Res Ther. 2007; 45(2):277-90. [DOI:10.1016/j.brat.2006.03.006] [PMID]
6.Muris P, Roelofs J, Meesters C, Boomsma P. Rumination and worry in nonclinical adolescents. Cognit Ther Res. 2004; 28(4):539-54. [DOI:10.1023/B:COTR.0000045563.66060.3e]
7.Nasrabadi AN, Mazloom R, Nesari M, Goodarzi F. [Relation between worry domains and health related quality of life in medical sciences students (Persian)]. Payesh. 2009; 8(1):85-92. [Link]
8.Mennin DS, Heimberg RG, Turk CL, Fresco DM. Applying an emotion regulation framework to integrative approaches to generalized anxiety disorder. Clin Psychol: Sci Pract. 2002; 9(1):85-90. [DOI:10.1093/clipsy.9.1.85]
9.Roemer L, Salters K, Raffa SD, Orsillo SM. Fear and avoidance of internal experiences in GAD: Preliminary tests of a conceptual model. Cognit Ther Res. 2005; 29(1):71-88. [DOI:10.1007/s10608-005-1650-2]
10.Hughes ME, Alloy LB, Cogswell A. Repetitive thought in psychopathology: The relation of rumination and worry to depression and anxiety symptoms. J Cognit Psychother. 2008; 22(3):271-88. [DOI:10.1891/0889-8391.22.3.271]
11.Zlomke KR, Hahn KS. Cognitive emotion regulation strategies: Gender differences and associations to worry. Pers Individ Differ. 2010; 48(4):408-13. [DOI:10.1016/j.paid.2009.11.007]
12.Salters-Pedneault K, Roemer L, Tull MT, Rucker L, Mennin DS. Evidence of broad deficits in emotion regulation associated with chronic worry and generalized anxiety disorder. Cognit Ther Res. 2006; 30(4):469-80. [DOI:10.1007/s10608-006-9055-4]
13.Hayes SC, Strosahl K, Wilson KG, Bissett RT, Pistorello RT, Toarmino D, et al. Measuring experiential avoidance: A preliminary test of a working model. Psychol Rec. 2004; 54(4):553-8. [DOI:10.1007/BF03395492]
14.Fairholme CP, Boisseau CL, Ellard KK, Ehrenreich JT, Barlow DH. Emotions, emotion regulation, and psychological treatment: A unified perspective. In: Kring AM, Solan DM, editors. Emotion regulation and psychopathology: A transdiagnostic approach to etiology and treatment. New York: Guilford Press; 2010. [Link]
15.Brown KW, Ryan RM, Creswell JD. Addressing fundamental questions about mindfulness. Psychol Inq. 2007; 18(4):272-81. [DOI:10.1080/10478400701703344]
16.Esfahani A, Zeinali S, Kiani R. [Effect of acceptance and commitment therapy on pain-related anxiety and cognitive emotion regulation in breast cancer patients: A clinical trail (Persian)]. J Arak Uni Med Sci. 2020; 23(2):138-49. [DOI:10.32598/JAMS.23.2.3364.2]
17.Sharifi-Saki Sh AM, Alipor A, Fahimi Far A, Taghadosi M, Karimi R, Nadjafi M. [The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy in reducing anxiety and meta-worry in women with recurrent miscarriages (Persian)]. Feyz. 2015; 19(4):334-40. [Link]
18.Loehlin JC. Latent variable models: An introduction to factor, path, and structural equation analysis. New York: Psychology Press; 2004. [DOI:10.4324/9781410609823]
19.Garson D. Testing statistical assumptions. Raleigh: Statistical Publishing Associate 2012. [Link]
20.Spitzer RL, Kroenke K, Williams JB, Löwe B. A brief measure for assessing generalized anxiety disorder: The GAD-7. Arch Intern Med. 2006; 166(10):1092-7. [DOI:10.1001/archinte.166.10.1092] [PMID]
21.Naeinian M SM, Sharif M, Hadian M. [To study reliability and validity for a brief measure for assessing generalized anxiety disorder (GAD-7) (Persian). Clin Psy Pers. 2011; 2(4):41-50. [Link]
22.Meyer TJ, Miller ML, Metzger RL, Borkovec TD. Development and validation of the penn state worry questionnaire. Behav Res Ther. 1990; 28(6):487-95. [DOI:10.1016/0005-7967(90)90135-6]
23.Dehshiri GR, Golzari M, Borjali A, Sohrabi F. [Psychometrics particularity of Farsi version of Pennsylvania state worry questionnaire for college students (Persian)]. J Clin Psycol. 2009; 1(4):67-75. [DOI:10.22075/JCP.2017.1988]
24.Garnefski N, Kraaij V. Cognitive emotion regulation questionnaire-development of a short 18-item version (CERQ-short). Per Individl Differ. 2006; 41(6):1045-53. [DOI:10.1016/j.paid.2006.04.010]
25.Yousefi F. [Model emotional intelligence, cognitive development, emotion regulation strategies, cognitive and general health (Persian) (Dissertation). Shiraz: University of Shiraz; 2003.
26.Baer RA, Smith GT, Hopkins J, Krietemeyer J, Toney L. Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment. 2006; 13(1):27-45. [DOI:10.1177/1073191105283504] [PMID]
27.Ahmadvand Z, Heydarnasab L, Shaeiri M. [An investigation of the validity and relibility of psychometric characteristics of five facet mindfulness questionnaire in Iranian non-clinical samples (Persian)]. J Behav Sci. 2013; 7(3):229-37. [Link]
28.Hu Lt, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Struct Equ Modeling. 1999; 6(1):1-55. [DOI:10.1080/10705519909540118]
29.Hosseini S, Khosravilaghab Z. [Identifying effective factors on leadership and entrepreneurship intent among female students (case study: Management students of public universities in city) (Persian)]. Q J Women Soc. 2017; C8(30):35-56. [Link]
30.McLaughlin KA, Mennin DS, Farach FJ. The contributory role of worry in emotion generation and dysregulation in generalized anxiety disorder. Behav Res Ther. 2007; 45(8):1735-52. [DOI:10.1016/j.brat.2006.12.004] [PMID]
31.O’Brien K, O’Keeffe N, Cullen H, Durcan A, Timulak L, McElvaney J. Emotion-focused perspective on generalized anxiety disorder: A qualitative analysis of clients’ in-session presentations. Psychother Res. 2019; 29(4):524-40. [DOI:10.1080/10503307.2017.1373206] [PMID]
32.Campbell-Sills L, Barlow DH. Incorporating emotion regulation into conceptualizations and treatments of anxiety and mood disorders. In: Gross JJ, editor. Handbook of emotion regulation. New York: Guilford Press; 2007. [Link]
33.Parmentier FB, García-Toro M, García-Campayo J, Yañez AM, Andrés P, Gili M. Mindfulness and symptoms of depression and anxiety in the general population: The mediating roles of worry, rumination, reappraisal and suppression. Front Psychol. 2019; 10:506. [DOI:10.3389/fpsyg.2019.00506] [PMID] [PMCID]
34.Pena M, Losada L. Test anxiety in spanish adolescents: Examining the role of emotional attention, and ruminative self-focus and regulation. Front Psychol. 2017; 8:1423. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.01423] [PMID] [PMCID]
35.Segal ZV, Teasdale JD, Williams JMG. Mindfulness-based cognitive therapy: Theoretical rationale and empirical status. In: Hayes SC, Follette VM, Linehan MM, editors. Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press; 2004. [Link]
36.Salters-Pedneault K, Roemer L, Mennin D. Emotion regulation deficits in GAD: Examining specificity beyond symptoms and mindfulness processes. Manuscript in preparation. 2005.
37.Beirami M, Hashemi T, Bakhshipour A, Alilou M, Eghbali A. [Comparison of two methods of emotion regulation and cognitive therapy based on mindfulness-based cognitive emotion regulation strategies and psychological distress in mothers of mentally retarded children (Persian)]. J Mod Psychol Res. 2014; 9(33):43-59. [Link]
38.Dimeff L A, Rizvi S L, Koerner K. Dialectical behavior therapy in clinical practice. New York: Guilford Publications; 2020. [Link]
39.Linehan MM. Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford Publications; 2018. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
