مقدمه: از مدت ها قبل مشخص شده که کمبود ید در مناطق مختلف دنیا به خصوص مناطق کوهستانی آن وجود داشته است. این اختلالات در ایران نیز شناخته شده و برنامه کنترل و پیشگیری از بروز این اختلالات از جمله تولید و توزیع نمک ید دار از سال ۱۳۶۸ به مرحله اجرا در امده است.
روش کار: به منظور پایش برنامه کشوری مبارزه با کمبود ید در سال ۱۳۷۵، این بررسی در دانش آموزان ۸ تا ۱۰ ساله استان مرکزی انجام شد. طی یک بررسی توصیفی–مقطعی از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد ۱۳۰۰ دانش آموز (به تعداد مساوی دختر و پسر) از نظر شیوع گواتر از طریق معاینه بالینی، اندازه گیری T۴، T۳،TSH سرم به روش رادیوایمونواسی و جذب T۳ توسط رزین(T۳ RU) ونمونه ادرار برای اندازه گیری ید ادرار به روش هضم مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج: میانگین T۴، T۳، TSHسرم به ترتیب μIu/ml ۲/۳± ۱/۳ ,۱۶۹±۲۸ ng/dl ,۲±۱۰ μg/dl بود. تفاوتی بین آنها در دو جنس و بین دانش آموزان شهری و روستایی وجود نداشت. ۴ نفر T۴ بالاتر از ۱۲/۵ μg/dl داشتند. میانه دفع ادراری ید در جمعیت مورد مطالعه μg/dl ۱۶ بوده که در ۷۵% موارد بیش تر از μg/dl ۱۰ بود. ید ادرار کم تر از ۵ μg/dl در ۱۱% موارد وجود داشت. درصد کلی گواتر در استان ۳۵% بوده که به ترتیب در دختران و پسران ۳۶% و ۳۴% بود.
نتیجه گیری: یافته های این بررسی نشان می دهد که ۷ سال پس از شروع ید رسانی و ۲ سال پس از آن که بیش از نیمی از جمعیت استان از نمک ید دار استفاده کرده اند، ید ادرار در گروه سنی ۸ تا ۱۰ ساله استان مرکزی به حد مطلوب سازمان جهانی بهداشت رسیده است اما با توجه به اینکه هنوز ۳۵% از جمعیت مورد مطالعه مبتلا به گواتر هستند، این استان از نظر گواتر در سال ۱۳۷۵ اندمیک محسوب می شد.
