مایکوباکتریوم‎های غیر سلی یا مایکوباکتریوم‎های غیر توبرکلوزیس ارگانیسم‎های محیطی هستند که غالبا در خاک و آب حضور دارند. بسیاری از این گونه‎ها که در دهه اخیر توصیف شده‎اند با بیماری‎های انسانی به خصوص در افراد با نقص سیستم ایمنی و مبتلا به ایدز ارتباط نزدیکی دارند. در این مطالعه مروری، بیماری‎زایی و اهمیت بالینی گونه‎های جدید مایکوباکتریوم بررسی شده است. در مجموع ٦٣ گونه جدید مایکوباکتریوم در ١٠ سال اخیر(٢٠١٣-٢٠٠٣) شناسایی شده که در گروه‎های مختلف طبقه‎بندی رانیون قرار گرفته‎اند. از این تعداد حدود ٤٠ ایزوله از انسان گزارش شده که در بیماری‎زایی دخالت داشته‎اند. از بین این ٤٠ مورد، ٢٧ ایزوله(5/67 درصد) در گروه غیر کروموژن‎ها و ١٣ ایزوله(5/32 درصد) در گروه اسکوتوکروموژن‎ها بوده و اکثر این ایزوله‎ها کند رشد می‎باشند. گونه‎های فتوکروموژن با بیماری‎های انسانی در ارتباط نبوده‎اند. بیش‎ترین بیماری‎های ایجاد شده توسط مایکوباکتریوم‎های غیر توبرکلوزیس شامل عفونت‎های تنفسی در افراد مسن و لنفادنیت‎های گردنی در بچه‎ها بیشتر به دلیل Mycobacterium kyorinense و Mycobacterium mantenii بوده است. بعضی از گونه‎ها مانند  M. riyadhenseنیز می‎توانند به عنوان پاتوژن اولیه انسان مطرح باشند. با توجه به شیوع پیش‎رونده بیماری ایدز در سال‎های اخیر و عفونت توام مایکوباکتریوم‎ها در این افراد؛ شناسایی صحیح این ارگانیسم‎ها، بیماری‎زایی، مقاومت دارویی و درمان مناسب آنها در مناطق سل خیز از جمله ایران اهمیت ویژه‎ای دارد.