چکیده

زمینه و هدف:  مقدار پرتوهای یونساز طبیعی  در محیط زیست بستگی به نوع خاک، سنگ و شرایط جغرافیایی دارد.   منطقه آب­گرم محلات هرساله مورد بازدید زیادی ازگردشگران قرار می­گیرد و تعیین میزان پرتوزایی محیطی آن و خطر ابتلا به سرطان در طول عمر از اهمیت زیادی برخوردار است.

مواد و روش­ها: در این پژوهش تعداد 24 نمونه  از سنگ­های آذرین و تراورتن از محدوده­ای به وسعت 300 هکتار و چهار نمونه آب از منطقه چشمه­های آب­گرم محلات تهیه گردید. فعالیت ویژه هسته­های پرتوزا با استفاده از روش طیف­نگاری پرتو­های گاما  با بکارگیری آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی ((HPGe با بازده نسبی30% تعیین گردید.

یافته­ها: شاخص­های خطرپذیری داخلی و خارجی برای نمونه­های آذرین، آب و دو نمونه تراورتن در محدوده 00/0 تا 71/0 تغییر می­کند و برای دو نمونه تراورتن از 17/8 تا 50/ 22 بدست آمد.  مقدار میانگین دز معادل دریافتی توسط غدد مهم بدن انسان  برای سنگ­های آذرین  و تراورتن  به ترتیب برابر 36/0 و 20/0  برحسب mSv/y به­دست آمد. مقدار میانگین خطر ابتلا به سرطان در طول عمر (ELCR) برای نمونه­های آذرین و تراورتن به استثنای دو نمونه به ترتیب برابر ^3-10×23/0 و ^3-10×12/0  محاسبه گردید. حداکثر مقدار مجاز و میانگین جهانی به ترتیب ^3-10 و ^3-10×29/0 می­باشد.

نتیجه گیری:  نتایج این پژوهش نشان می­دهد که شاخص های خطر­پذیری  و خطر ابتلا به سرطان برای نواحی دربرگیرنده ماگما­ها کمتر از  یک و میانگین جهانی می­باشند بنابراین خطری سلامتی افراد را تهدید نمی­کند. تنها در اطراف دهانه چشمه ها بدلیل رسوب نمک­های رادیوم مقدار پرتوزایی از حد مجاز بیشتر می­باشد.