دوره 22، شماره 5 - ( آذر و دی 1398 )
جلد 22 شماره 5 صفحات 31-18 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hajihashemi S, Rajabi R, Ghiasabadi Farahani A. The Oral Post-Treatment Effect of Hydroethanolic Extract of Origanum Vulgare on Acute Kidney Injury Caused by Gentamicin in Rats. J Arak Uni Med Sci 2019; 22 (5) :18-31
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6131-fa.html
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6131-fa.html
حاجی هاشمی سعید، رجبی راضیه، غیاث آبادی فراهانی عاطفه. اثرات پس‌درمانی عصاره اتانولی گیاه مرزنجوش بر آسیب حاد کلیوی ایجاد‌شده توسط جنتامایسین در رَت. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك. 1398; 22 (5) :18-31
1- گروه فیزیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک ، ایران. ، s.hajihashemi@gmail.com
2- گروه فیزیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک ، ایران.
2- گروه فیزیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک ، ایران.
متن کامل [PDF 6536 kb]
(1290 دریافت)
| چکیده (HTML) (3040 مشاهده)
در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین دفع نسبی پتاسیم (7/39±458) نسبت به گروه کنترل (5±5/35) افزایش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). دفع نسبی پتاسیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (6/17±328) نسبت به گروه جنتامایسین کاهش معنی‌دار شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
دفع مطلق سدیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین (6/0±2/2 میلی‌مول در دقیقه بر کیلوگرم) نسبت به موش‌های کنترل (01/0±924/0 میلی‌مول در دقیقه بر کیلوگرم) افزایش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). دفع مطلق سدیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (04/0±1/1 میلی‌مول در دقیقه بر کیلوگرم) نسبت به گروه جنتامایسین کاهش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). دفع مطلق پتاسیم در بین گروه‌ها تغییر معنی‌داری را نشان نداد (جدول شماره 1).
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر مقادیر دفع ادراری سدیم (u[Na])، پتاسیم (u[k])، کراتینین u)(15)(، اوره (uBUN]]) و اسمولالیته (Osmolu)
دفع ادراری سدیم در گروه جنتامایسین (2±4/76 میکرومول بر میلی‌لیتر) نسبت به گروه کنترل (3/1±9/53 میکرومول بر میلی‌لیتر) افزایش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (1/3±9/56 میکرومول بر میلی‌لیتر) کاهش معنی‌دار دردفع ادراری سدیم نسبت به گروه جنتامایسین مشاهده شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، دفع ادراری پتاسیم (5/17±4/192 میکرومول بر میلی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (74/51/120 میکرومول بر میلی‌لیتر) به طور معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش دفع ادراری پتاسیم (06/11±5/107 میکرومول برمیلی لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین به صورت معنی‌داری کاهش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، غلظت ادراری کراتینین (4/1±1/23 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (9/1±7/50 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به صورت معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش، غلظت کراتینین ادرار (7/0±1/15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین کاهش معنی دار مشاهده شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، دفع ادراری اوره (72/3±4/81 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (82/5±2/115 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به صورت معنی‌داری کاهش داد (001/0>P). دفع ادراری اوره در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (56/5±8/156 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین به طور معنی‌دار افزایش یافت (05/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، اسمولالیته ادرار (42±907 میلی‌اسمول بر کیلوگرم آب) را نسبت به گروه کنترل (1/45±2051 میلی‌اسمول بر کیلوگرم آب) به شکل معنی‌داری کاهش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش، اسمولالیته ادرار (31/92±5/1299 میلی‌اسمول بر کیلوگرم آب) در مقایسه با گروه دریافت‌کننده جنتامایسین به صورت معنی‌دار افزایش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر مقادیرپلاسمایی سدیم (p[Na])، پتاسیم (pk]])، کراتینین (p(15))، اوره (p[BUN]) و اسمولالیته (Osmolp)
جنتامایسین، غلظت کراتینین پلاسما (15/0 ±71/2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (02/0± 55/0 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به شکل معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). غلظت کراتینین پلاسما در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (11/0±39/0 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین، به صورت معنی‌داریکاهش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، غلظت اوره پلاسما (41/1±78/98 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (96/0±53/22 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به صورت معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش، غلظت اوره پلاسما (76/1±47/34 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین کاهش معنی‌دار نشان داد (001/0>P) (جدول شماره 1). غلظت سدیم، پتاسیم و اسمولالیته پلاسما در هیچ‌کدام از گروه‌ها تغییر معنی‌داری نشان نداد.
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش برمیزان FRAP و MDA بافت کلیه
در گروه جنتامایسین میزان FRAP در بافت کلیه در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی‌داری داشت (001/0P<). دو روز پس‌درمان با عصاره مرزنجوش میزان FRAP در بافت کلیه را نسبت به گروه جنتامایسین به صورت معنی‌داری افزایش داد. (001/0P<). در گروه جنتامایسین میزان MDA در بافت کلیه در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی‌داری داشت (001/0P<).پس‌درمان با عصاره مرزنجوش باعث کاهش 54 درصدی در میزان MDA نسبت به گروه جنتامایسین شد (001/0P<) (تصویر شماره 2).
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر تغییرات بافتی
بررسی‌های بافتی نشان داد که تزریق جنتامایسین (100 میلی‌گرم بر کیلوگرم) به مدت هشت روز متوالی سبب آسیب شدید بافت کلیه می‌شود بررسی‌های میکروسکوپی نشان‌دهنده ایجاد نکروز سلول‌های توبولی (001/0>؛P 4grade)، افزایش فضای کپسول بومن (001/0>P؛ 3grade)، واکوئل‌دار شدن (001/0>P؛ 3grade) (01/0>P) و نیز ایجاد قالب‌های پروتئینی (001/0>P؛ 3grade)، کاهش تعداد گلوبول‌های قرمز در گلومرول‌ها (001/0>P؛ 3grade) و ریزش سلولها به داخل لومن توبول (001/0>P؛ 3grade) در مقایسه با موش‌های سالم گروه کنترل (0grade) است (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کنندهجنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش نیز نکروز (001/0>P؛ 2grade)، افزایش فضای کپسول بومن (001/0>P؛ 1grade) و واکوئل‌دار شدن (001/0>P؛ 2grade)، ایجاد قالب‌های پروتئینی (001/0>P؛ 1grade)، افزایش تعداد گلوبول‌های قرمز در گلومرول‌ها (001/0>P؛ 1grade) و ریزش سلولها به داخل لومن توبول (001/0>P؛ 1grade) نسبت به گروه دریافت‌کننده جنتامایسین به صورت معنی‌داری بهبود یافت (05/0>P) (جدول شماره 2 و تصویر شماره 3).
بحث
نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره اتانولی مرزنجوش به صورت پس‌درمان خوراکی اثرات سمّیت کلیوی حاصل از جنتامایسین را کاهش می‌دهد. نتایج نشان داد که جنتامایسین سبب افزایش غلطت پلاسمایی کراتینین و اوره، کاهش کلیرنس کراتینین و اوره و درنتیجه کاهش دفع ادراری آن‌ها می‌شود. این تغییر نشان‌دهنده ایجاد اختلال در عملکرد کلیه و ایجاد سمیت کلیوی است. این تغییرات در عملکرد کلیه می‌تواند به علت کاهش در میزان فیلتراسیون گلومرولی و با نکروز سلولیو همچنین ریزش سلول‌های توبولی باشد [17 ،16].
شبیه مطالعات قبلی، جنتامایسین سبب ایجاد نکروز سلول‌های توبولی، ریزش سلول‌های توبولی، تشکیل قالب‌های پروتئینی در داخل لومن، واکوئل‌دار شدن سلول‌های توبولی، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز در کلافه گلومرولی و افزایش فضای کپسول بومن شد [15]. عصاره اتانولی مرزنجوش می‌تواند با کاهش در میزان نکروز سلول‌های توبولی، در ریزش سلول‌های توبولی، در تشکیل قالب‌های پروتئینی در داخل لومن، در واکوئل‌دار شدن سلول‌های توبولی و همچنین کاهش فضای کپسول بومن بر تغییرات بافتی حاصل از سمّیت کلیوی جنتامایسین تأثیر داشته باشد [1].
در این تحقیق جنتامایسین سبب کاهش معنی‌دار کلیرانس کراتینین و درنتیجه افزایش معنی‌دار در غلظت پلاسمایی کراتینین نسبت به گروه کنترل شد. در این تحقیق عصاره اتانولی مرزنجوش در موش‌های با سمّیت کلیوی سبب افزایش معنی‌دار کلیرنس کراتینین و کاهش معنی‌دار غلظت کراتینین پلاسما نسبت به گروه جنتامایسین شد.
جنتامایسین با تولید ROS سبب ایجاد استرس اکسیداتیو در بدن می‌شود. تعادل بین ظرفیت آنتی‌اکسیدنی و تولید گونه‌های فعال اکسیژن دچار اختلال می‌شود. گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) حاصل از استرس اکسیداتیو، از جمله آنیون‌های سوپراکسید و رادیکال‌های هیدروکسیل، آسیب و مرگ سلولی راتشدید می‌کند [19 ،18].
در این تحقیق شبیه مطالعات گذشته جنتامایسین با افزایش دفع ادراری سدیم و پتاسیم سبب افزایش دفع نسبی سدیم وپتاسیم شد [19]، در مطالعات قبلی نشان دادند که جنتامایسین با ایجاد استرس اکسیداتیو سبب مهار پمپ‌های سدیم پتاسیم (Na/K ATPase) و کانال‌های سدیمی می‌شود که می‌تواند دفع ادراری سدیم و پتاسیم افزایش دهد [21 ،20].
جنتامایسین با تولید ROS سبب انقباض سلول‌های مزانژیال گلومرولی می‌شود و با کاهش ضریب فیلتراسیون (Kf) میزان فیلتراسیون گلومرولی کاهش می‌دهد [22]. با کاهشGFR میزان کلیرنس کراتینین هم کاهش یافته کهباعث افزایش کراتینین و اوره در خون می‌شود. استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها با کاهش رادیکال‌های آزاد از انقباض سلول‌های مزانژیال و درنتیجهاز کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی جلوگیری می‌کند و درنتیجه کلیرانس کراتینین را افزایش داده و سبب کاهش غلظت پلاسمای اوره و کراتینین می‌شود. کورینویچ و همکارانش نشان داده‌اند که عصاره برگ گیاه مرزنجوش دارای ترکیبات مختلف فنولی با خواص آنتی‌اکسیدانی قوی است که رادیکال‌های آزاد را به دام می‌اندازد [23]. بنابراین عصاره اتانولی مرزنجوش با ترکیبات پلی‌فنولی و دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی می‌تواند بر روی بهبود همودینامیک کلیه در هنگام ایجاد سمّیت کلیوی مؤثر باشد. مطالعات قبلی نشان داده است که ترکیبات فنولی با خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد حاصل از تجویز جنتامایسین، سبب کاهش سطح پلاسمایی کراتینین و اوره می‌شود [24 ،18].
عصاره مرزنجوش به دلیل داشتن ترکیبات فنولی می‌تواند با کاهش رادیکال‌های آزاد سبب کاهش سطح پلاسمایی کراتینین و اوره شود. ارتباط مستقیم بین ترکیبات فنولی و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی در بسیاری از گونه‌های گیاهی در مطالعات قبلی نشان داده شده است. ترکیبات فنولی به دلیل داشتن گروه هیدروکسیل و همچنین خاصیت احیاکنندگی توانایی به‌دام‌اندازی رادیکال‌های آزاد را دارند [25].
پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش سبب افزایش کلیرنس کراتینین و کاهش غلظت اوره و کراتینین پلاسما شد که این اثرات را می‌توان به اثرات آنتی‌اکسیدانی آن نسبت داد. جنتامایسین سبب کاهش اسمولالیته ادرار و باعث ناتوانی در تغلیظ ادرار می‌شود، که می‌تواند به علت کاهش در بیان کانال‌های آکواپورین نوع 2 (2AQP) آن باشد [21 ،20].
به این دلیل که اوره در تغلیظ ادرار مؤثر است، جنتامایسن با کاهش GFR و کاهش فیلتراسیون اوره قدرت تغلیظ ادرار را کاهش می‌دهد. جنتامایسین با مهارکردن پمپ Na+/K+ATPaseدر غشای قاعده‌ای جانبی سلول‌های توبولی به صورت مستقیم و با کاهش تولید ATP به صورت غیرمستقیم قدرت تغلیظ ادرار را کاهش می‌دهد [20]. پمپ الکتروژنیک سدیمپتاسیم سبب خروج یون‌های سدیم می‌شود و در تنظیم حجم سلول دخالت دارد و مهار این پمپ سبب ایجاد تورم سلولی و نکروز سلول‌های توبولمی‌شود [25]. بنابراین جنتامایسین با ایجاد آسیب توبولی و با مهار ناقل‌های غشایی سبب ایجاد اختلال در غلیظ‌سازی ادرار می‌شود. در این مطالعه عصاره مرزنجوش سبب افزایش توان غلیظ‌سازی ادرار شد. با توجه به مطالعات قبلی، مشخص شد که ترکیبات آنتی‌اکسیدان با کاهش استرس اکسیداتیو با تنظیم افزایشی کانال‌های آکواپورین 2 و همچنین کاهش میزان آسیب توبولی سبب افزایش غلیظ‌سازی ادرار و به دنبال آن افزایش اسمولالیته ادرار شد [27 ،26]. ترکیبات فلاونوئیدی، فنولی، تیمول، کارواکرول و تانین‌ها با به‌دام‌اندازی رادیکال‌های آزاد سبب جلوگیری از ایجاد آسیب به سلول‌های توبولی می‌شود [20].
عصاره اتانولی مرزنجوش حاوی فلاونوئیدهاست. فلاونوئیدها دارای خاصیت اثرات ضد‌التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی هستند و می‌توانند آسیب توبولی مربوط به جنتامایسین را کاهش دهند [9]. پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش با به‌دام‌اندختن رادیکال‌های آزاد سبب کاهش در دفع ادراری الکترولیت‌ها شد. در مطالعات متعددی نشان داده شده است که استفاده از آنتی‌اکسیدان‌هاسبب کاهش سطح مالون دی‌آلدئید حاصل از پراکسیداسیون لیپیدی و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و بهبودی آسیب بافت کلیه توسط جنتامایسین می‌شود [9].
مطالعات نشان داده است که عصاره اتانولی مرزنجوش می‌تواند فعالیت آنزیم‌های سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی از جمله کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز را در بافت کلیه افزایش دهد.عصاره اتانولی مرزنجوش باعث کاهش سطح مالون دی‌آلدئید MDAو پراکسیداسیون لیپیدی و همچنین تقویت آنزیم‌های سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی در بافت کلیه موش‌های صحرایی با سمّیت کلیوی ناشی از پاراکورات شد [9]. در مطالعه ما پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش سبب کاهش سطوح MDA و افزایش سطوح FRAP در بافت کلیه شد [9]. این اثر حفاظتی به خواص آنتی‌اکسیدانی این گیاه مرتبط است.
جنتامایسین با ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب موجب آسیب در سلول‌های توبولی و نکروز‌شدن این سلولها و ریزش سلولها به داخل لومن توبول و تشکیل قالب‌های پروتئینی در لومن توبول می‌شود که می‌تواند سبب انسداد توبولی و افزایش فشار داخل توبول و افزایش فضای کپسول بومن شود [28 ،15]. رادیکال‌های آزاد با انقباض سلول‌های مزانژیال گلومرولی، سبب تحریک و تولید واسطه‌های تنگ‌کننده عروقی توسط این سلولها می‌شوند. انقباض گلومرول تعداد گلبول‌های قرمز موجود در گلومرول را کاهش می‌دهد که این تغییرات در مطالعات بافتی مشخص شد [13]. در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد عصاره اتانولی مرزنجوش به علت داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی فنولی و فلاونوئیدها دارایاثرات حفاظتی بر آسیب کلیوی ناشی از پاراکورات است و سبب کاهش نفوذ گلبول‌های سفید در بافت بینابینی در کلیه می‌شود که با نتایج این تحقیق مطابقت دارد [9].
با توجه به اثرات ضد‌التهابی و آنتی‌اکسیدانی عصاره اتانولی مرزنجوش، تجویز عصاره به دلیل به‌دام‌انداختن رادیکال‌های آزاد و کاهش التهاب سبب بهبودی آسیب بافتی حاصل از جنتامایسین شد. جدا سازی ترکیبات موجود در عصاره این گیاه و مقایسه اثرات این ترکیبات به طورجداگانه می‌تواند درصد سهم هریک از این ترکیبات را در بهبودی سمّیت کلیوی بهتر مشخص کند. با توجه به داشتن ترکیبات فلاونوئیدی، فنولی تیمول، کارواکرول و تانین‌ها می‌توان بررسی اثرات این عصاره گیاهی را بر روی سایر داروها یا سمومی که باعث ایجاد سمیت کلیوی می‌شوند پیشنهاد کرد.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه، نشان داد پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش می‌تواند در درمان آسیب کلیوی مربوط به جنتامایسین مؤثر باشد. این اثرات حفاظتی می‌تواند به خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد‌التهابی و یا متسع‌کننده رگی عصاره اتانولی مرزنجوش مرتبط باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با کد اخلاق کد اخلاق 8-106-90 به تصویب کمیته اخلاق پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک رسید و تمام کدهای اخلاقی مورد تأیید کمیته نظارت بر حیوانات آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک در طول انجام آزمایشات رعایت شد.
حامی مالی
نتایج این تحقیق حاصل طرح تحقیقاتی مصوب کمیته تحقیقات دانشجویی است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و روش‌شناسی اعتبارسنجی تحلیل داده‌ها: دکتر سعید حاجی هاشمی؛ تحقیق و بررسی و تحلیل و منابع و نگارش پیش‌نویس: خانم راضیه رجبی و و عاطفه غیاث‌آبادی.
تعارض منافع
نویسندگان اعلام می‌کنند که هیچ‌گونه تضاد منافعی در خصوص پژوهش حاضر وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت محترم تحقیقات و فناوری اطلاعات دانشگاه علوم پزشکی اراک بابت حمایت‌های مالی از این تحقیق کمال تشکر را دارند.
متن کامل: (2835 مشاهده)
مقدمه
سمّیت کلیوی از عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی، از جمله جنتامایسین است که برای درمان عفونت‌های مرتبط با باکتری‌های گرم منفی استفاده می‌شوند. سمیت کلیوی سبب ایجاد آسیب حاد کلیوی می‌شود. درمان با جنتامایسین حدود10 تا 15 درصد از موارد آسیب حاد کلیوی را سبب می‌شود [2 ،1]. با وجود ایجاد عوارض سمّیت کلیوی و سمّیت شنوایی به علت اثر ضد‌باکتریایی سریع و طیف گسترده فعالیت و پایداری ساختمان شیمیایی و هزینه پایین، همچنان از جنتامایسین استفاده می‌شود [3].
جنتامایسین می‌تواند به انواع مختلف سلول‌های کلیه آسیب برساند. نکروز سلول‌های اپیتلیال توبولی، آسیب‌های گلومرولی و عملکرد عروق کلیه را کاهش می‌دهد. در گلومرول‌ها جنتامایسین می‌تواند با انقباض سلول‌های مزانژیال گلومرولی کاهش ضریب تصفیه گلومرول و کاهش فیلتراسیون گلومرولی را سبب می‌شود. جنتامایسین در حیوانات آزمایشگاهی با افزایش مقاومت عروق محیطی سبب کاهش قابل توجه جریان خون کلیوی و فیلتراسیون گلومرولی می‌شود این تأثیرات مستقل از آسیب‌های توبولی هستند. جنتامایسین می‌تواند سبب ضخیم‌شدن غشای گلومرولی و همچنین نکروزه‌شدن و واکوئل‌دار شدن سلول‌های توبول نزدیک شود [5 ،4].
گیاه مرزنجوش با نام علمی Origanum vulgare از خانواده نعناع Labiatae است که تمام قسمت‌های هوایی گیاه (خصوصاً سر شاخه‌های گلدار گیاه) به جز ریشه مصارف دارویی دارند. مهم‌ترین ترکیبات تشکیل‌دهنده برگ، گل و سرشاخه‌های گیاه مرزنجوش سینالول، سنیئول، تیمول، کارواکرول، میرسن، کاریوفیلن، تانن، صمغ، اسانس روغن فرار، گلوکوزید، سابونوزید و رزانیل استات هستند [6].
تحقیقات قبلی اثرات ضد‌التهابی و آنتی‌اکسیدانی فلاونوئیدهای موجود در مرزنجوش را نشان داده است. فلاونوئیدها دارای اثراتمهاری روی سیکلواکسیژنازها و یا مسیر 5-لیپواکسیژناز در متابولیسم اسید آراشیدونیک هستند. گیاه مرزنجوش سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های فنولی است که با افزایش قدرت آنتی‌اکسیدانی، رادیکال‌های آزاد حاوی اکسیژن تحت عنوان گونه‌های فعال اکسیژن از جمله سوپراکسید و رادیکال‌های هیدروکسیل و پراکسید‌ها مانند پراکسید هیدروژن را به دام می‌اندازد [7 ،6].
مطالعات گذشته نشان داده است که ROS می‌تواند سبب ایجادآسیب بافتی شود، ولی فلاونوئیدهای موجود در گیاه مرزنجوش همانند سایر گیاهان مانند رزماری، روزاکانینا و غیره با کاهشROS در بهبود روندهای التهابی مؤثر هستند و نقش حفاظتی دارند [9 ،8]. همچنین ترکیبات آنتی‌اکسیدان موجود در عصاره هیدروالکلی مرزنجوش می‌تواند مغز را در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت کند و در کاهش سکته مغزی مؤثر است [10].مطالعات گذشته نشان می‌دهد گیاه مزرنجوش می‌تواند باعث افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های قوی بدن از جمله گلوتاتیون اس- ترانسفراز شود و همچنین باعث کاهش تشکیل مالون دی‌آلدئید آزاد‌شده از لاکتیک اسید دهیدروژناز و آسپارتات آمینوترانسفراز می‌شود [11].
با توجه به اینکه مشخص شده است که جنتامایسین با تولیدرادیکال‌های آزاد، ایجاد استرس اکسیداتیو و کاهش قدرت مکانیسم دفاع آنتی‌اکسیدانی نقش اصلی را در ایجاد سمیت کلیوی دارد [9]، بر آن شدیم اثرات عصاره گیاه مرزنجوش را بر اختلالات آسیب حاد کلیوی القا‌شده توسط جنتامایسین در موش‌های صحرایی نر را بررسی کنیم.
مواد و روش‌ها
جهت انجام این مطالعه تجربی از 32 سر موش صحرایی نر سفید بالغ از نژاد ویستار، در محدوده وزنی 250-200 گرم استفاده شد. موش‌ها در شرایط یکسان و کنترل‌شده، از نظر میزان روشنایی (با چرخه 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی به صورت متناوب) و دمای ثابت محیط (2±23 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شدند و آزادانه به آب و غذای کافی دسترسی داشتند.
روش عصاره‌گیری اتانولی مرزنجوش
برگ‌های گیاه مرزنجوش توسط کارشناس هرباریوم گروه گیاه‌شناسی دانشگاه اراک از نظر تاکسونومی مورد تأیید قرار گرفت. برگ‌های جمع‌آوری‌شده در سایه خشک شد و سپس هزار گرم آن با آسیاب‌کردن به پودر تبدیل شد. سپس500 گرم از پودر در یک ارلن با 5/2 لیتر اتانول مخلوط شد. درِ ارلن پوشیده شد و به مدت 72 ساعت نگهداری و با یک همزن مخلوط شد. سپس مخلوط، دو بار از کاغذ صافی شماره 2 واتمن عبور داده شد و به منظور کاهش حجم حلّال و تبخیر اتانول، در دستگاه روتاری در دمای 60 درجه قرار گرفت. پس از آن عصاره، به مدت 24 ساعت در انکوباتور در دمای 60 درجه قرار گرفت تا اتانول آن کاملاً تبخیر شود و عصاره خشک گیاه به دست آید. عصاره خشک گیاه، در آب‌مقطر حل شد و سپس میزان 40 میلی‌گرم بر کیلوگرم گاواژ شد [12].
گروه‌های مورد مطالعه در این پژوهش عبارت بودند ازگروه کنترل: در این گروه از حیوانات، هیچ‌گونه دریافت دارو و عصاره مرزنجوش انجام نشد؛ گروه جنتامایسین: در این گروه جنتامایسین (البرز داروایران) به میزان 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم به مدت هشت روز متوالی به صورت داخل صفاقی تزریق شد و گاواژ آب‌مقطر برای دو روز انجام شد. گروه عصاره مرزنجوش: در این گروه روزانه 5/0 میلی‌لیتر سالین به صورت داخل صفاقی به مدت هشت روز تزریق شد و در روزهای 9 و 10 مقدار 40 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، عصاره الکلی مرزنجوش به صورت گاواژ داده شد؛ گروه جنتامایسین و پس‌درمان با عصاره مرزنجوش: در این گروه روزانه به مدت هشت روز متوالی100 میلی‌گرم بر کیلوگرم جنتامایسین (البرز دارو- ایران) به صورت داخل صفاقی تزریق شد و در روزهای 9 و 10مقدار 40 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن عصاره الکلی مرزنجوش به صورت گاواژ داده شد.
در روز یازدهم، پس از گاواژ آخرین عصاره گیاه مرزنجوش، برای جمع‌آوری ادرار، موش‌ها به مدت شش ساعت در قفس متابولیک قرار داده شدند. با استفاده از پنتوباربیتال به میزان 60-50 میلی‌گرم بر کیلوگرم (سیگما - آمریکا) به صورت داخل صفاقی حیوانات بیهوش شدند. میزان فشار خون با کمک دستگاه پاور لب استرالیا (AD Instruments - Power Lab) از شریان دمی اندازه‌گیری شد [13].
با استفاده از سرنگ هپارینه خون‌گیری از آئورت شکمی انجام و با سانتریفیوژ‌کردن پلاسمای آن جدا شد. غلظت کراتینین و نیتروژن اوره خون و غلظت سدیم [+Na] و پتاسیم [+K] همچنین اسمولالیته در نمونه‌های پلاسما و ادرار اندازه‌گیری شد. همچنین کلیرانس کراتینین (CCr) و مقادیر دفع مطلق و نسبی سدیم و پتاسیم محاسبه شد. بعد از خون‌گیری هر دو کلیه جدا شده و کلیه چپ جهت مطالعه بافتی در فرمالین 10 درصد قرار گرفت. کلیه راست جهت آزمایشات MDA وFRAPابتدا در نیتروژن مایع و سپس به فریزر منفی 20 درجه سانتی‌گراد منتقل شدند. مقادیر دفع مطلق سدیم و پتاسیم، دفع نسبی سدیم و پتاسیم و کلیرانس کراتینین با استفاده از فرمول‌های (فرمول‌های 6-1) زیر محاسبه شد [14].
آزمایش FRAP
در این آزمایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی نمونه‌ها با استفاده روش بنزی و همکاران اندازه‌گیری شد. در حضور مواد آنتی‌اکسیدان، Fe3+ احیا شده و کمپلکس رنگی Fe2+-TPTZ تولید می‌شود. میزان جذب نوری آن در طول موج نانومتر 593 اندازه‌گیری شد. غلظت ماده آنتی‌اکسیدان با میزان رنگ آبی تولید شده متناسب بود.
برای تهیه معرف FRAP مقدار 100 میلی‌لیتر بافراستات، 10 میلی‌لیتر محلول کلرید فریک، 10 میلی‌لیتر محلول TPTZ و 12 میلی‌لیتر آب‌مقطر با هم مخلوط شد. هموژنیزه‌کردن بافت کلیه در محلول بافر فسفاتی انجام شد. سپس در کووت میزان 50 میکرولیتر از بافت هموژنیزه‌شده کلیه در 5/1 میلی‌لیتر معرف FRAP مخلوط شد و سپس مقدار جذب نوری نمونه در طول موج 593 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر (UV 7500- SpectroLab –انگلیس) در برابر شاهد آن اندازه‌گیری شد [13].
آزمایش مالون دی‌آلدئید (MDA)
محصول نهایی پراکسیداسیون لیپیدی در بافت‌ها مالون دی‌آلدئیداست. اندازه‌گیری مقدار مالون دی‌آلدئید از طریق واکنش یک مولکول آن با دو مولکول تیوباربیتوریک و ایجاد یک ترکیب صورتی‌رنگ انجام می‌شود که جذب نوری آن در طول موج 532 نانومتر اندازه‌گیری می‌شود. افزایش میزان مالون دی‌آلدئید نشان‌دهنده افزایش استرس اکسیداتیو و تولید رادیکال‌های آزاد است.
برای اندازه‌گیری مالون دی‌آلدئید مقدار 200 میکرولیتر از نمونه بافتی هموژنیزه، 1500 میکرولیتر از محلول TBA 8/0 درصد و 200 میکرولیتر از محلول SDS 1/8 درصد به 1500 میکرولیتر از محلول اسید استیک 20 درصد اضافه شد. سپس حجم آن با آب‌مقطر به چهار میلی‌لیتر رسانده شد و در حمام آبی 95 درجه سانتی‌گراد به مدت 60 دقیقه قرار داده شد. سپس نمونه‌ها به مدت 10 دقیقه در یخ قرار گرفتند. در مرحله بعد پس از سرد‌شدن نمونه‌ها n- بوتانل به مقدار چهار میلی‌لیتر به هر کدام از آن‌ها اضافه شد و بعد از تکان‌دادن شدید لوله‌ها، در دور rpm4000 به مدت 10 دقیقه سانتریفیوژ [فرانسه-3/11 Jouan-B) شد و با سمپلر فاز روی را برداشته و جذب نوری در nm532 با کمک اسپکتروفتومتر اندازه‌گیری شد [16 ،15].
مطالعه هیستو پاتولوژیک
پس از جدا‌کردن کپسول کلیه چپ، آن را به دو قسمت مساوی تقسیم کرده و جهت فیکس‌کردن در محلول فرمالدئید 10 درصد نگهداری شد. پس از طی‌کردن مراحل معمول پاساژ بافتی، قالب پارافینی از بافت کلیه تهیه شد. با استفاده از میکروتوم برش‌های پنج‌میکرونی تهیه و با هماتوکسیلین و ائوزین رنگ‌آمیزی شد. سپس توسط متخصص آسیب‌شناسی میزان آسیب بافتی مشخص شد. تغییرات بافتشناسی و میزان آسیب در دو بخش گلومرولی و توبولی در بین گروه‌ها با هم مقایسه شد. مواردی مانند افزایش فضای کپسول بومن، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و درصد کل آسیب گلومرولی، در بخش گلومرولی و ریزش سلول‌های اپی تلیالی لوله‌ای به داخل لومن، ایجاد قالب‌های پروتئینی در داخل لومن، واکوئل‌دارشدن سلول‌های لوله‌ای، نکروز سلول‌های لوله‌ای و درصد کل آسیب لوله‌ای نیز در بخش لوله‌ای مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس درصد میزان آسیب تشخیص داده‌شده، درجه‌بندی انجام شد. به این شکل که آسیب درجه صفر در صورت عدم ایجاد آسیب، آسیب درجه 1 (بین یک تا 25 درصد آسیب)، آسیب درجه 2 (بین 25 تا 50 درصدآسیب)، آسیب درجه 3 (بین 50 تا 75 درصد آسیب و آسیب درجه 4 (بین 75 تا 100 درصد نامیده شد) [15 ،13].
آنالیز آماری
داده‌ها به صورت میانگین ± انحراف معیار نشان داده شد. آنالیزآماری با استفاده از نسخه 21 نرم‌افزار آماری SPSS انجام شد. آنالیز واریانس یک‌طرفه و به دنبال آن تست Tukey انجام شد. برای آنالیز نتایج بافتشناسی آزمون‌های غیرپارامتری Kruskal Wallis و Dunnett انجام شد. در تمامی موارد در مقایسه گروه‌ها سطح معنی‌دار با 05/0≥P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر فشار خون سیستولی
فشار خون سیستولی بین هیچ‌کدام از گروه‌ها تغییر معنی‌داری را نشان نداد (تصویر شماره 1). فشار خون سیستولی در گروه جنتامایسین (78/5±104 میلی‌متر جیوه) در مقایسه با گروه تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (55/4±111 میلی‌متر جیوه) تغییر معنی‌داری را نشان نداد.
سمّیت کلیوی از عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی، از جمله جنتامایسین است که برای درمان عفونت‌های مرتبط با باکتری‌های گرم منفی استفاده می‌شوند. سمیت کلیوی سبب ایجاد آسیب حاد کلیوی می‌شود. درمان با جنتامایسین حدود10 تا 15 درصد از موارد آسیب حاد کلیوی را سبب می‌شود [2 ،1]. با وجود ایجاد عوارض سمّیت کلیوی و سمّیت شنوایی به علت اثر ضد‌باکتریایی سریع و طیف گسترده فعالیت و پایداری ساختمان شیمیایی و هزینه پایین، همچنان از جنتامایسین استفاده می‌شود [3].
جنتامایسین می‌تواند به انواع مختلف سلول‌های کلیه آسیب برساند. نکروز سلول‌های اپیتلیال توبولی، آسیب‌های گلومرولی و عملکرد عروق کلیه را کاهش می‌دهد. در گلومرول‌ها جنتامایسین می‌تواند با انقباض سلول‌های مزانژیال گلومرولی کاهش ضریب تصفیه گلومرول و کاهش فیلتراسیون گلومرولی را سبب می‌شود. جنتامایسین در حیوانات آزمایشگاهی با افزایش مقاومت عروق محیطی سبب کاهش قابل توجه جریان خون کلیوی و فیلتراسیون گلومرولی می‌شود این تأثیرات مستقل از آسیب‌های توبولی هستند. جنتامایسین می‌تواند سبب ضخیم‌شدن غشای گلومرولی و همچنین نکروزه‌شدن و واکوئل‌دار شدن سلول‌های توبول نزدیک شود [5 ،4].
گیاه مرزنجوش با نام علمی Origanum vulgare از خانواده نعناع Labiatae است که تمام قسمت‌های هوایی گیاه (خصوصاً سر شاخه‌های گلدار گیاه) به جز ریشه مصارف دارویی دارند. مهم‌ترین ترکیبات تشکیل‌دهنده برگ، گل و سرشاخه‌های گیاه مرزنجوش سینالول، سنیئول، تیمول، کارواکرول، میرسن، کاریوفیلن، تانن، صمغ، اسانس روغن فرار، گلوکوزید، سابونوزید و رزانیل استات هستند [6].
تحقیقات قبلی اثرات ضد‌التهابی و آنتی‌اکسیدانی فلاونوئیدهای موجود در مرزنجوش را نشان داده است. فلاونوئیدها دارای اثراتمهاری روی سیکلواکسیژنازها و یا مسیر 5-لیپواکسیژناز در متابولیسم اسید آراشیدونیک هستند. گیاه مرزنجوش سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های فنولی است که با افزایش قدرت آنتی‌اکسیدانی، رادیکال‌های آزاد حاوی اکسیژن تحت عنوان گونه‌های فعال اکسیژن از جمله سوپراکسید و رادیکال‌های هیدروکسیل و پراکسید‌ها مانند پراکسید هیدروژن را به دام می‌اندازد [7 ،6].
مطالعات گذشته نشان داده است که ROS می‌تواند سبب ایجادآسیب بافتی شود، ولی فلاونوئیدهای موجود در گیاه مرزنجوش همانند سایر گیاهان مانند رزماری، روزاکانینا و غیره با کاهشROS در بهبود روندهای التهابی مؤثر هستند و نقش حفاظتی دارند [9 ،8]. همچنین ترکیبات آنتی‌اکسیدان موجود در عصاره هیدروالکلی مرزنجوش می‌تواند مغز را در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت کند و در کاهش سکته مغزی مؤثر است [10].مطالعات گذشته نشان می‌دهد گیاه مزرنجوش می‌تواند باعث افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های قوی بدن از جمله گلوتاتیون اس- ترانسفراز شود و همچنین باعث کاهش تشکیل مالون دی‌آلدئید آزاد‌شده از لاکتیک اسید دهیدروژناز و آسپارتات آمینوترانسفراز می‌شود [11].
با توجه به اینکه مشخص شده است که جنتامایسین با تولیدرادیکال‌های آزاد، ایجاد استرس اکسیداتیو و کاهش قدرت مکانیسم دفاع آنتی‌اکسیدانی نقش اصلی را در ایجاد سمیت کلیوی دارد [9]، بر آن شدیم اثرات عصاره گیاه مرزنجوش را بر اختلالات آسیب حاد کلیوی القا‌شده توسط جنتامایسین در موش‌های صحرایی نر را بررسی کنیم.
مواد و روش‌ها
جهت انجام این مطالعه تجربی از 32 سر موش صحرایی نر سفید بالغ از نژاد ویستار، در محدوده وزنی 250-200 گرم استفاده شد. موش‌ها در شرایط یکسان و کنترل‌شده، از نظر میزان روشنایی (با چرخه 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی به صورت متناوب) و دمای ثابت محیط (2±23 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شدند و آزادانه به آب و غذای کافی دسترسی داشتند.
روش عصاره‌گیری اتانولی مرزنجوش
برگ‌های گیاه مرزنجوش توسط کارشناس هرباریوم گروه گیاه‌شناسی دانشگاه اراک از نظر تاکسونومی مورد تأیید قرار گرفت. برگ‌های جمع‌آوری‌شده در سایه خشک شد و سپس هزار گرم آن با آسیاب‌کردن به پودر تبدیل شد. سپس500 گرم از پودر در یک ارلن با 5/2 لیتر اتانول مخلوط شد. درِ ارلن پوشیده شد و به مدت 72 ساعت نگهداری و با یک همزن مخلوط شد. سپس مخلوط، دو بار از کاغذ صافی شماره 2 واتمن عبور داده شد و به منظور کاهش حجم حلّال و تبخیر اتانول، در دستگاه روتاری در دمای 60 درجه قرار گرفت. پس از آن عصاره، به مدت 24 ساعت در انکوباتور در دمای 60 درجه قرار گرفت تا اتانول آن کاملاً تبخیر شود و عصاره خشک گیاه به دست آید. عصاره خشک گیاه، در آب‌مقطر حل شد و سپس میزان 40 میلی‌گرم بر کیلوگرم گاواژ شد [12].
گروه‌های مورد مطالعه در این پژوهش عبارت بودند ازگروه کنترل: در این گروه از حیوانات، هیچ‌گونه دریافت دارو و عصاره مرزنجوش انجام نشد؛ گروه جنتامایسین: در این گروه جنتامایسین (البرز داروایران) به میزان 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم به مدت هشت روز متوالی به صورت داخل صفاقی تزریق شد و گاواژ آب‌مقطر برای دو روز انجام شد. گروه عصاره مرزنجوش: در این گروه روزانه 5/0 میلی‌لیتر سالین به صورت داخل صفاقی به مدت هشت روز تزریق شد و در روزهای 9 و 10 مقدار 40 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، عصاره الکلی مرزنجوش به صورت گاواژ داده شد؛ گروه جنتامایسین و پس‌درمان با عصاره مرزنجوش: در این گروه روزانه به مدت هشت روز متوالی100 میلی‌گرم بر کیلوگرم جنتامایسین (البرز دارو- ایران) به صورت داخل صفاقی تزریق شد و در روزهای 9 و 10مقدار 40 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن عصاره الکلی مرزنجوش به صورت گاواژ داده شد.
در روز یازدهم، پس از گاواژ آخرین عصاره گیاه مرزنجوش، برای جمع‌آوری ادرار، موش‌ها به مدت شش ساعت در قفس متابولیک قرار داده شدند. با استفاده از پنتوباربیتال به میزان 60-50 میلی‌گرم بر کیلوگرم (سیگما - آمریکا) به صورت داخل صفاقی حیوانات بیهوش شدند. میزان فشار خون با کمک دستگاه پاور لب استرالیا (AD Instruments - Power Lab) از شریان دمی اندازه‌گیری شد [13].
با استفاده از سرنگ هپارینه خون‌گیری از آئورت شکمی انجام و با سانتریفیوژ‌کردن پلاسمای آن جدا شد. غلظت کراتینین و نیتروژن اوره خون و غلظت سدیم [+Na] و پتاسیم [+K] همچنین اسمولالیته در نمونه‌های پلاسما و ادرار اندازه‌گیری شد. همچنین کلیرانس کراتینین (CCr) و مقادیر دفع مطلق و نسبی سدیم و پتاسیم محاسبه شد. بعد از خون‌گیری هر دو کلیه جدا شده و کلیه چپ جهت مطالعه بافتی در فرمالین 10 درصد قرار گرفت. کلیه راست جهت آزمایشات MDA وFRAPابتدا در نیتروژن مایع و سپس به فریزر منفی 20 درجه سانتی‌گراد منتقل شدند. مقادیر دفع مطلق سدیم و پتاسیم، دفع نسبی سدیم و پتاسیم و کلیرانس کراتینین با استفاده از فرمول‌های (فرمول‌های 6-1) زیر محاسبه شد [14].
آزمایش FRAP
در این آزمایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی نمونه‌ها با استفاده روش بنزی و همکاران اندازه‌گیری شد. در حضور مواد آنتی‌اکسیدان، Fe3+ احیا شده و کمپلکس رنگی Fe2+-TPTZ تولید می‌شود. میزان جذب نوری آن در طول موج نانومتر 593 اندازه‌گیری شد. غلظت ماده آنتی‌اکسیدان با میزان رنگ آبی تولید شده متناسب بود.
برای تهیه معرف FRAP مقدار 100 میلی‌لیتر بافراستات، 10 میلی‌لیتر محلول کلرید فریک، 10 میلی‌لیتر محلول TPTZ و 12 میلی‌لیتر آب‌مقطر با هم مخلوط شد. هموژنیزه‌کردن بافت کلیه در محلول بافر فسفاتی انجام شد. سپس در کووت میزان 50 میکرولیتر از بافت هموژنیزه‌شده کلیه در 5/1 میلی‌لیتر معرف FRAP مخلوط شد و سپس مقدار جذب نوری نمونه در طول موج 593 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر (UV 7500- SpectroLab –انگلیس) در برابر شاهد آن اندازه‌گیری شد [13].
آزمایش مالون دی‌آلدئید (MDA)
محصول نهایی پراکسیداسیون لیپیدی در بافت‌ها مالون دی‌آلدئیداست. اندازه‌گیری مقدار مالون دی‌آلدئید از طریق واکنش یک مولکول آن با دو مولکول تیوباربیتوریک و ایجاد یک ترکیب صورتی‌رنگ انجام می‌شود که جذب نوری آن در طول موج 532 نانومتر اندازه‌گیری می‌شود. افزایش میزان مالون دی‌آلدئید نشان‌دهنده افزایش استرس اکسیداتیو و تولید رادیکال‌های آزاد است.
برای اندازه‌گیری مالون دی‌آلدئید مقدار 200 میکرولیتر از نمونه بافتی هموژنیزه، 1500 میکرولیتر از محلول TBA 8/0 درصد و 200 میکرولیتر از محلول SDS 1/8 درصد به 1500 میکرولیتر از محلول اسید استیک 20 درصد اضافه شد. سپس حجم آن با آب‌مقطر به چهار میلی‌لیتر رسانده شد و در حمام آبی 95 درجه سانتی‌گراد به مدت 60 دقیقه قرار داده شد. سپس نمونه‌ها به مدت 10 دقیقه در یخ قرار گرفتند. در مرحله بعد پس از سرد‌شدن نمونه‌ها n- بوتانل به مقدار چهار میلی‌لیتر به هر کدام از آن‌ها اضافه شد و بعد از تکان‌دادن شدید لوله‌ها، در دور rpm4000 به مدت 10 دقیقه سانتریفیوژ [فرانسه-3/11 Jouan-B) شد و با سمپلر فاز روی را برداشته و جذب نوری در nm532 با کمک اسپکتروفتومتر اندازه‌گیری شد [16 ،15].
مطالعه هیستو پاتولوژیک
پس از جدا‌کردن کپسول کلیه چپ، آن را به دو قسمت مساوی تقسیم کرده و جهت فیکس‌کردن در محلول فرمالدئید 10 درصد نگهداری شد. پس از طی‌کردن مراحل معمول پاساژ بافتی، قالب پارافینی از بافت کلیه تهیه شد. با استفاده از میکروتوم برش‌های پنج‌میکرونی تهیه و با هماتوکسیلین و ائوزین رنگ‌آمیزی شد. سپس توسط متخصص آسیب‌شناسی میزان آسیب بافتی مشخص شد. تغییرات بافتشناسی و میزان آسیب در دو بخش گلومرولی و توبولی در بین گروه‌ها با هم مقایسه شد. مواردی مانند افزایش فضای کپسول بومن، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و درصد کل آسیب گلومرولی، در بخش گلومرولی و ریزش سلول‌های اپی تلیالی لوله‌ای به داخل لومن، ایجاد قالب‌های پروتئینی در داخل لومن، واکوئل‌دارشدن سلول‌های لوله‌ای، نکروز سلول‌های لوله‌ای و درصد کل آسیب لوله‌ای نیز در بخش لوله‌ای مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس درصد میزان آسیب تشخیص داده‌شده، درجه‌بندی انجام شد. به این شکل که آسیب درجه صفر در صورت عدم ایجاد آسیب، آسیب درجه 1 (بین یک تا 25 درصد آسیب)، آسیب درجه 2 (بین 25 تا 50 درصدآسیب)، آسیب درجه 3 (بین 50 تا 75 درصد آسیب و آسیب درجه 4 (بین 75 تا 100 درصد نامیده شد) [15 ،13].
آنالیز آماری
داده‌ها به صورت میانگین ± انحراف معیار نشان داده شد. آنالیزآماری با استفاده از نسخه 21 نرم‌افزار آماری SPSS انجام شد. آنالیز واریانس یک‌طرفه و به دنبال آن تست Tukey انجام شد. برای آنالیز نتایج بافتشناسی آزمون‌های غیرپارامتری Kruskal Wallis و Dunnett انجام شد. در تمامی موارد در مقایسه گروه‌ها سطح معنی‌دار با 05/0≥P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر فشار خون سیستولی
فشار خون سیستولی بین هیچ‌کدام از گروه‌ها تغییر معنی‌داری را نشان نداد (تصویر شماره 1). فشار خون سیستولی در گروه جنتامایسین (78/5±104 میلی‌متر جیوه) در مقایسه با گروه تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (55/4±111 میلی‌متر جیوه) تغییر معنی‌داری را نشان نداد.
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر کلیرانس کراتینین (Ccr)، دفع مطلق (˚UNaV) و نسبی سدیم (FENa) و دفع مطلق (UKV˚) و نسبی (FEK) پتاسیم
کلیرانس کراتینین در گروه جنتامایسین (03/0±72/0 میلی‌لیتر در دقیقه بر کیلوگرم) درمقایسه با گروه کنترل(02/0±83/1 میلی‌لیتر در دقیقه بر کیلوگرم) کاهش معنی‌داری داشت (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (05/0±17/1 میلی‌لیتر در دقیقه بر کیلوگرم) افزایش معنی‌دار ی در کلیرانس کراتینین نسبت به گروه جنتامایسین مشاهده شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین، دفع نسبی سدیمنسبت به موش‌های گروه کنترل (002/0±39/0) افزایش معنی‌داری نشان داد (001/0>P). دفع نسبی سدیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (004/0±231/0) نسبت به موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین (3/0±4/2) به صورت معنی‌دار کاهش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
کلیرانس کراتینین در گروه جنتامایسین (03/0±72/0 میلی‌لیتر در دقیقه بر کیلوگرم) درمقایسه با گروه کنترل(02/0±83/1 میلی‌لیتر در دقیقه بر کیلوگرم) کاهش معنی‌داری داشت (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (05/0±17/1 میلی‌لیتر در دقیقه بر کیلوگرم) افزایش معنی‌دار ی در کلیرانس کراتینین نسبت به گروه جنتامایسین مشاهده شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین، دفع نسبی سدیمنسبت به موش‌های گروه کنترل (002/0±39/0) افزایش معنی‌داری نشان داد (001/0>P). دفع نسبی سدیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (004/0±231/0) نسبت به موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین (3/0±4/2) به صورت معنی‌دار کاهش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین دفع نسبی پتاسیم (7/39±458) نسبت به گروه کنترل (5±5/35) افزایش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). دفع نسبی پتاسیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (6/17±328) نسبت به گروه جنتامایسین کاهش معنی‌دار شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
دفع مطلق سدیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین (6/0±2/2 میلی‌مول در دقیقه بر کیلوگرم) نسبت به موش‌های کنترل (01/0±924/0 میلی‌مول در دقیقه بر کیلوگرم) افزایش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). دفع مطلق سدیم در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (04/0±1/1 میلی‌مول در دقیقه بر کیلوگرم) نسبت به گروه جنتامایسین کاهش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). دفع مطلق پتاسیم در بین گروه‌ها تغییر معنی‌داری را نشان نداد (جدول شماره 1).
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر مقادیر دفع ادراری سدیم (u[Na])، پتاسیم (u[k])، کراتینین u)(15)(، اوره (uBUN]]) و اسمولالیته (Osmolu)
دفع ادراری سدیم در گروه جنتامایسین (2±4/76 میکرومول بر میلی‌لیتر) نسبت به گروه کنترل (3/1±9/53 میکرومول بر میلی‌لیتر) افزایش معنی‌داری را نشان داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (1/3±9/56 میکرومول بر میلی‌لیتر) کاهش معنی‌دار دردفع ادراری سدیم نسبت به گروه جنتامایسین مشاهده شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، دفع ادراری پتاسیم (5/17±4/192 میکرومول بر میلی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (74/51/120 میکرومول بر میلی‌لیتر) به طور معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش دفع ادراری پتاسیم (06/11±5/107 میکرومول برمیلی لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین به صورت معنی‌داری کاهش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، غلظت ادراری کراتینین (4/1±1/23 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (9/1±7/50 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به صورت معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش، غلظت کراتینین ادرار (7/0±1/15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین کاهش معنی دار مشاهده شد (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، دفع ادراری اوره (72/3±4/81 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (82/5±2/115 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به صورت معنی‌داری کاهش داد (001/0>P). دفع ادراری اوره در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (56/5±8/156 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین به طور معنی‌دار افزایش یافت (05/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، اسمولالیته ادرار (42±907 میلی‌اسمول بر کیلوگرم آب) را نسبت به گروه کنترل (1/45±2051 میلی‌اسمول بر کیلوگرم آب) به شکل معنی‌داری کاهش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش، اسمولالیته ادرار (31/92±5/1299 میلی‌اسمول بر کیلوگرم آب) در مقایسه با گروه دریافت‌کننده جنتامایسین به صورت معنی‌دار افزایش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر مقادیرپلاسمایی سدیم (p[Na])، پتاسیم (pk]])، کراتینین (p(15))، اوره (p[BUN]) و اسمولالیته (Osmolp)
جنتامایسین، غلظت کراتینین پلاسما (15/0 ±71/2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (02/0± 55/0 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به شکل معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). غلظت کراتینین پلاسما در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش (11/0±39/0 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین، به صورت معنی‌داریکاهش یافت (001/0>P) (جدول شماره 1).
جنتامایسین، غلظت اوره پلاسما (41/1±78/98 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) را نسبت به گروه کنترل (96/0±53/22 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به صورت معنی‌داری افزایش داد (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کننده جنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش، غلظت اوره پلاسما (76/1±47/34 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) نسبت به گروه جنتامایسین کاهش معنی‌دار نشان داد (001/0>P) (جدول شماره 1). غلظت سدیم، پتاسیم و اسمولالیته پلاسما در هیچ‌کدام از گروه‌ها تغییر معنی‌داری نشان نداد.
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش برمیزان FRAP و MDA بافت کلیه
در گروه جنتامایسین میزان FRAP در بافت کلیه در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی‌داری داشت (001/0P<). دو روز پس‌درمان با عصاره مرزنجوش میزان FRAP در بافت کلیه را نسبت به گروه جنتامایسین به صورت معنی‌داری افزایش داد. (001/0P<). در گروه جنتامایسین میزان MDA در بافت کلیه در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی‌داری داشت (001/0P<).پس‌درمان با عصاره مرزنجوش باعث کاهش 54 درصدی در میزان MDA نسبت به گروه جنتامایسین شد (001/0P<) (تصویر شماره 2).
اثرات عصاره اتانولی مرزنجوش بر تغییرات بافتی
بررسی‌های بافتی نشان داد که تزریق جنتامایسین (100 میلی‌گرم بر کیلوگرم) به مدت هشت روز متوالی سبب آسیب شدید بافت کلیه می‌شود بررسی‌های میکروسکوپی نشان‌دهنده ایجاد نکروز سلول‌های توبولی (001/0>؛P 4grade)، افزایش فضای کپسول بومن (001/0>P؛ 3grade)، واکوئل‌دار شدن (001/0>P؛ 3grade) (01/0>P) و نیز ایجاد قالب‌های پروتئینی (001/0>P؛ 3grade)، کاهش تعداد گلوبول‌های قرمز در گلومرول‌ها (001/0>P؛ 3grade) و ریزش سلولها به داخل لومن توبول (001/0>P؛ 3grade) در مقایسه با موش‌های سالم گروه کنترل (0grade) است (001/0>P). در موش‌های دریافت‌کنندهجنتامایسین تحت درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش نیز نکروز (001/0>P؛ 2grade)، افزایش فضای کپسول بومن (001/0>P؛ 1grade) و واکوئل‌دار شدن (001/0>P؛ 2grade)، ایجاد قالب‌های پروتئینی (001/0>P؛ 1grade)، افزایش تعداد گلوبول‌های قرمز در گلومرول‌ها (001/0>P؛ 1grade) و ریزش سلولها به داخل لومن توبول (001/0>P؛ 1grade) نسبت به گروه دریافت‌کننده جنتامایسین به صورت معنی‌داری بهبود یافت (05/0>P) (جدول شماره 2 و تصویر شماره 3).
بحث
نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره اتانولی مرزنجوش به صورت پس‌درمان خوراکی اثرات سمّیت کلیوی حاصل از جنتامایسین را کاهش می‌دهد. نتایج نشان داد که جنتامایسین سبب افزایش غلطت پلاسمایی کراتینین و اوره، کاهش کلیرنس کراتینین و اوره و درنتیجه کاهش دفع ادراری آن‌ها می‌شود. این تغییر نشان‌دهنده ایجاد اختلال در عملکرد کلیه و ایجاد سمیت کلیوی است. این تغییرات در عملکرد کلیه می‌تواند به علت کاهش در میزان فیلتراسیون گلومرولی و با نکروز سلولیو همچنین ریزش سلول‌های توبولی باشد [17 ،16].
شبیه مطالعات قبلی، جنتامایسین سبب ایجاد نکروز سلول‌های توبولی، ریزش سلول‌های توبولی، تشکیل قالب‌های پروتئینی در داخل لومن، واکوئل‌دار شدن سلول‌های توبولی، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز در کلافه گلومرولی و افزایش فضای کپسول بومن شد [15]. عصاره اتانولی مرزنجوش می‌تواند با کاهش در میزان نکروز سلول‌های توبولی، در ریزش سلول‌های توبولی، در تشکیل قالب‌های پروتئینی در داخل لومن، در واکوئل‌دار شدن سلول‌های توبولی و همچنین کاهش فضای کپسول بومن بر تغییرات بافتی حاصل از سمّیت کلیوی جنتامایسین تأثیر داشته باشد [1].
در این تحقیق جنتامایسین سبب کاهش معنی‌دار کلیرانس کراتینین و درنتیجه افزایش معنی‌دار در غلظت پلاسمایی کراتینین نسبت به گروه کنترل شد. در این تحقیق عصاره اتانولی مرزنجوش در موش‌های با سمّیت کلیوی سبب افزایش معنی‌دار کلیرنس کراتینین و کاهش معنی‌دار غلظت کراتینین پلاسما نسبت به گروه جنتامایسین شد.
جنتامایسین با تولید ROS سبب ایجاد استرس اکسیداتیو در بدن می‌شود. تعادل بین ظرفیت آنتی‌اکسیدنی و تولید گونه‌های فعال اکسیژن دچار اختلال می‌شود. گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) حاصل از استرس اکسیداتیو، از جمله آنیون‌های سوپراکسید و رادیکال‌های هیدروکسیل، آسیب و مرگ سلولی راتشدید می‌کند [19 ،18].
در این تحقیق شبیه مطالعات گذشته جنتامایسین با افزایش دفع ادراری سدیم و پتاسیم سبب افزایش دفع نسبی سدیم وپتاسیم شد [19]، در مطالعات قبلی نشان دادند که جنتامایسین با ایجاد استرس اکسیداتیو سبب مهار پمپ‌های سدیم پتاسیم (Na/K ATPase) و کانال‌های سدیمی می‌شود که می‌تواند دفع ادراری سدیم و پتاسیم افزایش دهد [21 ،20].
جنتامایسین با تولید ROS سبب انقباض سلول‌های مزانژیال گلومرولی می‌شود و با کاهش ضریب فیلتراسیون (Kf) میزان فیلتراسیون گلومرولی کاهش می‌دهد [22]. با کاهشGFR میزان کلیرنس کراتینین هم کاهش یافته کهباعث افزایش کراتینین و اوره در خون می‌شود. استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها با کاهش رادیکال‌های آزاد از انقباض سلول‌های مزانژیال و درنتیجهاز کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی جلوگیری می‌کند و درنتیجه کلیرانس کراتینین را افزایش داده و سبب کاهش غلظت پلاسمای اوره و کراتینین می‌شود. کورینویچ و همکارانش نشان داده‌اند که عصاره برگ گیاه مرزنجوش دارای ترکیبات مختلف فنولی با خواص آنتی‌اکسیدانی قوی است که رادیکال‌های آزاد را به دام می‌اندازد [23]. بنابراین عصاره اتانولی مرزنجوش با ترکیبات پلی‌فنولی و دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی می‌تواند بر روی بهبود همودینامیک کلیه در هنگام ایجاد سمّیت کلیوی مؤثر باشد. مطالعات قبلی نشان داده است که ترکیبات فنولی با خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد حاصل از تجویز جنتامایسین، سبب کاهش سطح پلاسمایی کراتینین و اوره می‌شود [24 ،18].
عصاره مرزنجوش به دلیل داشتن ترکیبات فنولی می‌تواند با کاهش رادیکال‌های آزاد سبب کاهش سطح پلاسمایی کراتینین و اوره شود. ارتباط مستقیم بین ترکیبات فنولی و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی در بسیاری از گونه‌های گیاهی در مطالعات قبلی نشان داده شده است. ترکیبات فنولی به دلیل داشتن گروه هیدروکسیل و همچنین خاصیت احیاکنندگی توانایی به‌دام‌اندازی رادیکال‌های آزاد را دارند [25].
پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش سبب افزایش کلیرنس کراتینین و کاهش غلظت اوره و کراتینین پلاسما شد که این اثرات را می‌توان به اثرات آنتی‌اکسیدانی آن نسبت داد. جنتامایسین سبب کاهش اسمولالیته ادرار و باعث ناتوانی در تغلیظ ادرار می‌شود، که می‌تواند به علت کاهش در بیان کانال‌های آکواپورین نوع 2 (2AQP) آن باشد [21 ،20].
به این دلیل که اوره در تغلیظ ادرار مؤثر است، جنتامایسن با کاهش GFR و کاهش فیلتراسیون اوره قدرت تغلیظ ادرار را کاهش می‌دهد. جنتامایسین با مهارکردن پمپ Na+/K+ATPaseدر غشای قاعده‌ای جانبی سلول‌های توبولی به صورت مستقیم و با کاهش تولید ATP به صورت غیرمستقیم قدرت تغلیظ ادرار را کاهش می‌دهد [20]. پمپ الکتروژنیک سدیمپتاسیم سبب خروج یون‌های سدیم می‌شود و در تنظیم حجم سلول دخالت دارد و مهار این پمپ سبب ایجاد تورم سلولی و نکروز سلول‌های توبولمی‌شود [25]. بنابراین جنتامایسین با ایجاد آسیب توبولی و با مهار ناقل‌های غشایی سبب ایجاد اختلال در غلیظ‌سازی ادرار می‌شود. در این مطالعه عصاره مرزنجوش سبب افزایش توان غلیظ‌سازی ادرار شد. با توجه به مطالعات قبلی، مشخص شد که ترکیبات آنتی‌اکسیدان با کاهش استرس اکسیداتیو با تنظیم افزایشی کانال‌های آکواپورین 2 و همچنین کاهش میزان آسیب توبولی سبب افزایش غلیظ‌سازی ادرار و به دنبال آن افزایش اسمولالیته ادرار شد [27 ،26]. ترکیبات فلاونوئیدی، فنولی، تیمول، کارواکرول و تانین‌ها با به‌دام‌اندازی رادیکال‌های آزاد سبب جلوگیری از ایجاد آسیب به سلول‌های توبولی می‌شود [20].
عصاره اتانولی مرزنجوش حاوی فلاونوئیدهاست. فلاونوئیدها دارای خاصیت اثرات ضد‌التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی هستند و می‌توانند آسیب توبولی مربوط به جنتامایسین را کاهش دهند [9]. پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش با به‌دام‌اندختن رادیکال‌های آزاد سبب کاهش در دفع ادراری الکترولیت‌ها شد. در مطالعات متعددی نشان داده شده است که استفاده از آنتی‌اکسیدان‌هاسبب کاهش سطح مالون دی‌آلدئید حاصل از پراکسیداسیون لیپیدی و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و بهبودی آسیب بافت کلیه توسط جنتامایسین می‌شود [9].
مطالعات نشان داده است که عصاره اتانولی مرزنجوش می‌تواند فعالیت آنزیم‌های سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی از جمله کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز را در بافت کلیه افزایش دهد.عصاره اتانولی مرزنجوش باعث کاهش سطح مالون دی‌آلدئید MDAو پراکسیداسیون لیپیدی و همچنین تقویت آنزیم‌های سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی در بافت کلیه موش‌های صحرایی با سمّیت کلیوی ناشی از پاراکورات شد [9]. در مطالعه ما پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش سبب کاهش سطوح MDA و افزایش سطوح FRAP در بافت کلیه شد [9]. این اثر حفاظتی به خواص آنتی‌اکسیدانی این گیاه مرتبط است.
جنتامایسین با ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب موجب آسیب در سلول‌های توبولی و نکروز‌شدن این سلولها و ریزش سلولها به داخل لومن توبول و تشکیل قالب‌های پروتئینی در لومن توبول می‌شود که می‌تواند سبب انسداد توبولی و افزایش فشار داخل توبول و افزایش فضای کپسول بومن شود [28 ،15]. رادیکال‌های آزاد با انقباض سلول‌های مزانژیال گلومرولی، سبب تحریک و تولید واسطه‌های تنگ‌کننده عروقی توسط این سلولها می‌شوند. انقباض گلومرول تعداد گلبول‌های قرمز موجود در گلومرول را کاهش می‌دهد که این تغییرات در مطالعات بافتی مشخص شد [13]. در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد عصاره اتانولی مرزنجوش به علت داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی فنولی و فلاونوئیدها دارایاثرات حفاظتی بر آسیب کلیوی ناشی از پاراکورات است و سبب کاهش نفوذ گلبول‌های سفید در بافت بینابینی در کلیه می‌شود که با نتایج این تحقیق مطابقت دارد [9].
با توجه به اثرات ضد‌التهابی و آنتی‌اکسیدانی عصاره اتانولی مرزنجوش، تجویز عصاره به دلیل به‌دام‌انداختن رادیکال‌های آزاد و کاهش التهاب سبب بهبودی آسیب بافتی حاصل از جنتامایسین شد. جدا سازی ترکیبات موجود در عصاره این گیاه و مقایسه اثرات این ترکیبات به طورجداگانه می‌تواند درصد سهم هریک از این ترکیبات را در بهبودی سمّیت کلیوی بهتر مشخص کند. با توجه به داشتن ترکیبات فلاونوئیدی، فنولی تیمول، کارواکرول و تانین‌ها می‌توان بررسی اثرات این عصاره گیاهی را بر روی سایر داروها یا سمومی که باعث ایجاد سمیت کلیوی می‌شوند پیشنهاد کرد.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه، نشان داد پس‌درمان با عصاره اتانولی مرزنجوش می‌تواند در درمان آسیب کلیوی مربوط به جنتامایسین مؤثر باشد. این اثرات حفاظتی می‌تواند به خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد‌التهابی و یا متسع‌کننده رگی عصاره اتانولی مرزنجوش مرتبط باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با کد اخلاق کد اخلاق 8-106-90 به تصویب کمیته اخلاق پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک رسید و تمام کدهای اخلاقی مورد تأیید کمیته نظارت بر حیوانات آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک در طول انجام آزمایشات رعایت شد.
حامی مالی
نتایج این تحقیق حاصل طرح تحقیقاتی مصوب کمیته تحقیقات دانشجویی است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و روش‌شناسی اعتبارسنجی تحلیل داده‌ها: دکتر سعید حاجی هاشمی؛ تحقیق و بررسی و تحلیل و منابع و نگارش پیش‌نویس: خانم راضیه رجبی و و عاطفه غیاث‌آبادی.
تعارض منافع
نویسندگان اعلام می‌کنند که هیچ‌گونه تضاد منافعی در خصوص پژوهش حاضر وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت محترم تحقیقات و فناوری اطلاعات دانشگاه علوم پزشکی اراک بابت حمایت‌های مالی از این تحقیق کمال تشکر را دارند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
