BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6246-fa.html
، علی کمالی2 ، بهمن صادقی 3، علیرضا سیستانی4 ، مهدی توکلی زاده5 ، سجاد قدبیگی6 ، فرید ثاقبی7 ، مجتبی احمدلو8
2- گروه بیهوشی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران. ،
4- گروه طب اورژانس، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
5- گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم‌پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
6- شرکت زیست تخمیر، تهران، ایران.
7- مرکز بهداشت شهر اراک، اراک، ایران.
8- پایگاه توسعه و تحقیقات بالینی، مرکز آموزشی و درمانی امیرالمؤمنین، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
مقدمه
آسیب‌های مچ پا یکی از شایع‌ترین آسیب‌های اسکلتی‌عضلانی در فعالیت‌های ورزشی است که به طور کلی10 الی 15 درصد از کل آسیب‌ها را شامل می‌شود. مچ پا مفصلی است که در آن استخوان‌های تیبیا (درشت نی) و فیبولا (نازک نی) در پایین ساق پا و استخوان قاپ مچ پا که در بالای استخوان پاشنه قرار گرفته است، به همدیگر می‌رسند و وزن بدن را تحمل می‌کنند. رباطها بندهای محکمی از بافت فیبری هستند که قادرند تنها کشش خفیفی را تحمل کنند؛ این رباطها استخوان‌ها را در کنار هم نگه می‌دارند. تاندون‌ها نسبت به رباطها نرم‌تر هستند و عضلات را به استخوان‌ها وصل می‌کنند تا مفصل مچ پا بتواند حرکت کند. هریک از این ساختارها (استخوان، رباط، تاندون) می‌تواند آسیب ببیند. گیاه سنبل بیابانی پاره‌برگ که به نام چله‌داغی نیز شناخته می‌شود از جنس Eremostachys و از تیره نعناع Lamiaceae است. جنس Eremostachys که با نام فارسی سنبل بیابانی شناخته می‌شود، دربرگیرنده حدود شصت گونه است. گیاهان متعلق به این جنس عمدتاً در کشورهای آسیای مرکزی و غربی از جمله ارمنستان، ترکمنستان، ایران، افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه پراکنگی دارند [1-3] که حدود شانزده گونه از این جنس، در ایران شناسایی شده است [4، 5]. از دیرباز، در طب سنتی ایران به‌خصوص در استان آذربایجان شرقی، ریشه برخی از گونه‌های متعلق به این جنس، به عنوان یک داروی ضددرد و ضدالتهاب، به صورت موضعی در درمان کوفتگی‌ها، ضرب‌خوردگی‌ها، التهابات و دردهای موضعی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین در طب سنتی آذربایجان، اندام استفاده‌شده، ریشه و ریزوم گیاه در درمان بیماری‌های روماتیسمی و دردهای مفصلی کاربرد دارد. مطالعات مختلفی خاصیت ضدالتهابی و خاصیت ضددرد عصاره متانولی گونه E. Laciniata را نشان داده‌اند.
در یک مطالعه که در سال 2010 توسط خان و همکارانش انجام شد، نشان داده شد با القای التهاب حاد در موش‌ها و در ادامه با استفاده از عصاره متانولی گیاه چله‌داغی در دُز مصرفی 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم دارای اثرات بالای ضدالتهابی است [7 ،6].
در مطالعه دیگری که توسط دل اذر و همکاران در سال 2013، انجام شد و در آن به بررسی و ارزیابی فعالیت ضددردی Ererestachys laciniata در بیماران مبتلا به استئو آرتریت، آرتریت روماتوئید و سندروم رایتر در مقایسه با ژل پیروکسیکام پرداخته بودند، نشان داده شد پس از چهارده روز مصرف در گروه‌های مورد مطالعه در مقایسه با گروه کنترل، درد و شدت التهاب تفاوت معناداری از لحاظ آماری پیدا می‌کند. همچنین در مطالعه دیگری که توسط گل‌دوست و همکارانش در سال 1393 انجام شد نشان داده شد که استفاده از عصاره گیاهی چله‌داغی در کاهش درد پس از جراحی هیسترکتومی بسیار مفید است. نظر به اهمیت گیاهان دارویی در سلامت جامعه و نقش آن‌ها در اشتغال‌زایی و ارزآوری، بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد کمّی و کیفی آن‌ها از نظر دارویی و اقتصادی بسیار مهم است؛ بنابراین، لازم است تا پژوهش‌های همه‌جانبه‌ای برای شناسایی خواص درمانی آن‌ها به کار گرفته شود و از آنجایی که کنترل درد و التهاب در پیچ‌خوردگی مچ پا از اهداف اصلی درمان است و مطالعات پیش‌گفته نیز اثرات ضدالتهابی و ضددردی گیاه چله‌داغی را نشان داده است، بر آن شدیم تا فرم موضعی این گیاه با عنوان پماد چله‌داغی را با یک ژل متداول درمانی نظیر پیروکسیکام مقایسه کنیم.
مواد و روش‌ها
این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی دوسوکور و با روش نمونه‌گیری متوالی به مدت شش ماه از مردادسال 1397 تا دی سال 1397 انجام شد.
کلیه بیماران پس از مراجعه رضایت‌نامه را تکمیل کردند و مشخصات بیماران و متغیرهای مطالعه توسط ارزیابی‌کننده در فرم تحقیق ثبت شد. بیماران درمان‌های استاندارد خود را دریافت می‌کردند، ولی نوع پمادها یکسان نبود و بر حسب مراجعه و به طور کاملاً تصادفی در دو گروه درمان با ژل پیروکسیکام و درمان با پماد چله‌داغی قرار گرفتند. در همه بیماران به منظور کاهش التهاب، درد و ناتوانی در حرکت، مراحل RICE شامل استراحت، یخ گذاشتن، باندهای فشاری و بالا نگه داشتن انجام شد و در گروه کنترل به مدت سه هفته روزانه دو نوبت و هربار 3 تا 5 گرم از ژل پیروکسیکام استفاده شد و در گروه آزمایش نیز به همین صورت به مدت سه هفته روزانه دو نوبت و هربار س تا 5 گرم پماد چله‌داغی به کار برده شد. شکل دارویی ژل پیروکسیکام و چله‌داغی هر دو به صورت پماد و در بسته‌بندی مشابه و با کدینگ متفاوت بود که صرفاً درمانگر از این کدینگ مطلع بود [8-10]. سپس در هر دو گروه 3 تا 5 دقیقه ماساژ محل پیچ‌خوردگی جهت افزایش نفوذ دارو انجام داده شد و سایر اقدامات به صورت مشابه در دو گروه انجام شد. پس از اتمام هفته اول و مرحله حاد بیماری جهت رعایت اخلاق پژوهشی، همه بیماران به صورت مشابه تحت تمرینات ورزشی با کمیت و کیفیت مشابه قرار گرفتند.
اثرات درمانی با اندازه‌گیری شدت درد، التهاب دور مفصل، حرکات مفصل مچ پا و وجود و یا فقدان خون‌مردگی در پایان هر هفته بررسی می‌شدند. برای ارزیابی شدت درد بیماران از مقیاس آنالوگ دیداری به کمک یک خط 100 میلی‌متری افقی بدون شماره که انتهای سمت چپ آن نقطه بدون درد و انتهای سمت راست آن نقطه درد با شدت بسیار زیاد را نشان می‌دهد، استفاده شد. برای این منظور از بیمار خواسته می‌شد تا شدت درد خود را در جلسات اول (قبل از شروع درمان)، دوم و سوم درمان بر روی خط ذکر‌شده علامت بزند. این ابزار از لحاظ اعتبار و پایایی مورد تأیید قرار گرفته است [11، 12]. برای سنجش التهاب مفصل، مچ پا با متر نواری در ناحیه قوزک‌ها اندازه‌گیری شد و واحد آن به سانتی‌متر بود. برای اندازه‌گیری درجه حرکات مچ پا هم از گونیامتر استفاده شد. علامت خون‌مردگی مچ پا نیز از طریق معاینه فیزیکی و مشاهده بررسی و در چک‌لیست ثبت شد [13، 14].
معیار‌های ورود به مطالعه شامل بیماران با تشخیص پیچ‌خوردگی مچ پا درجه یک و دو به تشخیص متخصص ارتوپدی، درد در ناحیه داخل یا خارج مچ پا در محل قوزک‌ها در سطح داخلی یا خارجی مفصلی مچ پا، محدودیت حرکات مچ پا و وجود خون‌مردگی در اطراف مفصل مچ پا و سن 20 تا 50 سال بود و همچنین معیار‌های خروج از مطالعه شامل بیمارانی بود که مبتلا به بیماری‌های تهدیدکننده مفصل مانند استئونکروز، عفونت‌های مفصلی، آرتریت‌های التهابی ـ نقرسی ـ پسوریازی، آرتریت روماتوئید، بیماری عصبی‌عضلانی، دیابت، روماتیسم بافت نرم، پوکی استخوان بودند یا سابقه عمل جراحی و شکستگی در مچ پا، مصرف طولانی‌مدت داروهای مؤثر بر سیستم عضلانی‌اسکلتی و اعتیاد، صدمات تاندون آشیل، شکستگی‌های مچ پا نظیر شکستگی استخوان قاپی داشتند. پس از جمع‌آوری داده‌ها و وارد کردن اطلاعات در نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 18 با استفاده از آزمون‌های آماری (کای‌دو ، من‌ویتنی یو و آنالیز واریانس یک‌طرفه) تجزیه و تحلیل اماری صورت گرفت.
یافته‌ها
با توجه به جدول شماره 1 میانگین سن در گروه پماد چله‌داغی 8/9±35/4 سال و در گروه پیروکسیکام 8/6±34/2 سال بود.
.png)
همچنین میانگین قد در گروه پماد چله‌داغی 0/11±1/72 متر و در گروه ژل پیروکسیکام 0/12±1/7 و درنهایت میانگین وزن در گروه پماد چله‌داغی 13/3±82/9 کیلوگرم و درگروه پیروکسیکام0/15±82/1 کیلوگرم و میانگین تعداد روزهای استفاده از در گروه پماد چله‌داغی /9±13/1 و در گروه ژل پیروکسیکام 9/3±12/4 بوده است که با توجه به نتایج آزمون مقایسه میانگین‌ها و من‌ویتنی یو درمی‌یابیم که در میانگین سن، قد، وزن و تعداد روزهای استفاده در دو گروه مورد مطالعه اختلاف معنادار آماری وجود ندارد (0/05
.png)
(P-V<0/05
.png)
.png)
.png)
.png)
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با کد اخلاق IR.ARAKMU.REC.1396.55 در کمیته اخلاق پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک و کد ثبت کارآزمایی بالینی IRCT2017071720258N53به ثبت رسیده است.
حامی مالی
حامی مالی این مقاله معاونت محترم تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی اراک و همچنین شرکت داروسازی بهورزان بوده‌اند.
مشارکت نویسندگان
جمع‌آوری نمونه: علیرضا امانی؛ روش پژوهش: علی کمالی؛ نگارش نتایج: بهمن صادقی و علیرضا سیستانی؛ تهیه پماد گیاهی: سجاد قدبیگی، مهدی توکلی‌زاده و فرید ثاقبی؛ تحلیل داده‌ها: مجتبی احمدلو.
تعارض منافع
نویسندگان تصریح می‌کنند که هیچ‌گونه تضاد منافعی در خصوص پژوهش حاضر وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان این طرح تحقیقاتی بر خود لازم می‌دانند از صبر و شکیبایی و همراهی بیماران محترم شرکت‌کننده در این مطالعه و مساعدت و یاری مالی معاونت محترم تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی اراک و همچنین از مدیریت محترم شرکت داروسازی بهورزان تقدیر و تشکر کنند.
References
1.de Noronha M, Refshauge KM, Herbert RD, Kilbreath SL. Do voluntary strength, proprioception, range of motion, or postural sway predict occurrence of lateral ankle sprain? Br J Sports Med. 2006; 40(10):824-8. [DOI:10.1136/bjsm.2006.029645] [PMID] [PMCID]
2.Pope R, Herbert R, Kirwan J. Effects of ankle dorsiflexion range and pre-exercise calf muscle stretching on injury risk in Army recruits. Aust J Physiother. 1998; 44(3):165-72. [DOI:10.1016/S0004-9514(14)60376-7]
3.Willems TM, Witvrouw E, Delbaere K, Mahieu N, De Bourdeaudhuij I, De Clercq D. Intrinsic risk factors for inversion ankle sprains in male subjects: A prospective study. Am J Sports Med. 2005; 33(3):415-23. [DOI:10.1177/0363546504268137] [PMID]
4.Hrysomallis C, McLaughlin P, Goodman C. Balance and injury in elite Australian footballers. Int J Sports Med. 2007; 28(10):844-7. [DOI:10.1055/s-2007-964897] [PMID]
5.Watson AW. Ankle sprains in players of the field-games Gaelic football and hurling. J Sports Med Phys Fitness. 1999; 39(1):66-70. [PMID]
6.Khan S, Nisar M, Rehman W, Khan R, Nasir F. Anti-inflammatory study on crude methanol extract and different fractions of Eremostachys laciniata. Pharm Biol. 2010; 48(10):1115-8. [DOI:10.3109/13880200903517950] [PMID]
7.Khan S, Nisar M, Simjee SU, Rehman W, Khan R, Jan I, et al. Evaluation of micronutrients level and antinociceptive property of Eremostachys laciniata (L) Bunge. Afr J Biotechnol. 2010; 9(5):775-7. [DOI:10.5897/AJB09.1367]
8.Said O, Khalil K, Fulder S, Azaizeh H. Ethnopharmacological survey of medicinal herbs in Israel, the Golan Heights and the West Bank region. J Ethnopharmacol. 2002; 83(3):251-65. [DOI:10.1016/S0378-8741(02)00253-2]
9.Delazar A, Byres M, Gibbons S, Kumarasamy Y, Modarresi M, Nahar L, et al. Iridoid glycosides from Eremostachys glabra. J Nat Prod. 2004; 67(9):1584-7. [DOI:10.1021/np040044b] [PMID]
10.Delazar A, Modarresi M, Shoeb M, Nahar L, Reid RG, Kumarasamy Y, et al. Eremostachiin: A new furanolabdane diterpene glycoside from Eremostachys glabra. Nat Prod Res. 2006; 20(2):167-72. [DOI:10.1080/13518470500047082] [PMID]
11.Losito JM, O’Neil J. Rehabilitation of foot and ankle injuries. Clin Podiatr Med Surg. 1997; 14(3); 533-57. [PMID]
12.Lin C-WC, Hiller CE, De Bie RA. Evidence-based treatment for ankle injuries: A clinical perspective. J Ma Manip Ther. 2010; 18 (1):22-8. [DOI:10.1179/106698110X12595770849524] [PMID] [PMCID]
13.van den Bekerom MP, van der Windt DA, ter Riet G, van der Heijden GJ, Bouter LM. Therapeutic ultrasound for acute ankle sprains. Cochrance Database Syst Rev. 2011; 2011(6):CD001250. [DOI:10.1002/14651858.CD001250.pub2] [PMID] [PMCID]
14.Van der Windt DA, Van der Heijeden GJ, Van den Berg SG, Riet GT, dewinter AF, Bouter LM. Ultrasound therapy for musculoskeletal disorders: A systematic review. Pain. 1999; 81(3):257-71. [DOI:10.1016/S0304-3959(99)00016-0]
15.Amin GH. Popular medicinal plants of Iran. Ministry of Health. 1991:40-7.
16.Amirghofran Z. Medicinal plants as immunosuppressive agents in traditional Iranian medicine. Iran J Immunol. 2010; 7(2):65-73. [PMID]
17.Roustaei M, HasanZadeh K, RezaSoltani A. [A survey on the effects of iontophoresis of piroxicam gel on pain and knee muscles strengthn patients with knee osteoarthritis (Persian)]. J Rehabil Med. 2012; 1(1):35-43. [DOI:10.22037/JRM.2012.1100043]
18.Slatyer MA, Hensley MJ, Lopert R. A randomized controlled trial of piroxicam in the management of acute ankle sprain in Australian Regular Army recruits. The Kapooka Ankle Sprain Study. Am J Sports Med. 1997; 25(4):544-53. [DOI:10.1177/036354659702500419] [PMID]
19.Ivins D. Acute ankle sprain: An update. Am Fam Physician. 2006; 74(10):1714-20. [PMID]
20.Delazar A, Asl BH, Mohammadi O, Afshar FH, Nahar L, Modarresi M, et al. Evaluation of analgesic activity of Eremostachys laciniata in mice. J Nat Remed. 2009; 9(1):1-7. [DOI:10.18311/jnr/2009/213]
21.Mehallo CJ, Drezner JA, Bytomski JR. Practical management: Nonsteroidal Antiinflammatory Drug (NSAID) use in athletic injuries. Clin J Sport Med. 2006; 16(2):170-4. [DOI:10.1097/00042752-200603000-00015] [PMID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
