مقدمه
یکی از مهم‌ترین عواملی تأثیرگذار بر کیفیت و پایداری رابطه زوجین رضایت جنسی است [1]. در اغلب موارد، یک ازدواج موفق با رضایت طرفین از رابطه جنسی همراه است [2]. رضایت جنسی عبارت است از پاسخ عاطفی هیجانی برخاسته از ارزیابی‌های ذهنی مثبت و منفی فرد از رابطه جنسی خود با فرد دیگر [3]. رضایت جنسی، افزایش رضایت از زندگی، حرمت خود، رضایت از رابطه و رضایت عاطفی، قابلیت عشق‌ورزی و احساس شادی در زندگی را سبب می‌شود [4]. رابطه بین مشکلات سازگاری و زناشویی و نارضایتی جنسی نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین ابعاد رضایت زناشویی، رضایت زوجین از رابطه جنسیشان است [5]. رابطه جنسی به شکل‌های گوناگون بر رضایت زناشویی اثر می‌گذارد. ارتباط جنسی، نیازهای زیستی و اجتماعی انسان رابرآورده می‌کند و کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد. تجربه رضایت جنسی، با افزایش صمیمیت در رابطه، تنش‌های رابطه را کاهش خواهد داد [6]. در نتیجه، دریک ازدواج سالم وجود یک رابطه جنسی مطلوب به نحوی که بتواند موجب تأمین رضایت طرفین شود، در موفقیت و پایداری کانون خانواده نقش بسیار مهم و اساسی ایفا می‌کند [7]. از سوی دیگر، نارضایتی از رابطه زناشویی و جنسی به دل‌زدگی زناشویی در زوجین می انجامد. 
دل‌زدگی زناشویی (افول عشق در زندگی زناشویی) حالتی است که بسیاری از افراد در برابر توقعات زیادشان از روابط زناشویی دچار آن می‌شوند؛ زیرا احساس می‌کنند بیشتر ازآنچه دریافت کرده‌اند می‌بخشند و از پا افتادن جسمی، عاطفی و روانی را در پی دارد [8]. پاینز دل‌زدگی را نتیجه فرآیند فرسایشی می‌داند که در آن، افراد متعهد و باانگیزه، روحیه خود را از دست می‌دهند. او معتقد است که دل‌زدگی در زندگی زناشویی، روند تدریجی دارد و پیشرفت آن می‌تواند به فروپاشی رابطه بینجامد؛ یعنی زمانی می‌رسد که زوجین در می‌یابند که با وجود تلاش‌های مکرر، این رابطه به زندگی آن‌ها معنایی نمی‌دهد [9]. 
بنابراین، دل‌زدگی نوعی واکنش شناختی عاطفی به استرس است. به بیان دیگر، دل‌زدگی پی‌آمد بالقوه قرار گرفتن طولانی‌مدت در مسیر عوامل استرس‌زاست [10]. دل‌زدگی در نتیجه تغییر در نگرش و رفتار فرد است و نهایتاً به افت عملکرد شخصی می‌انجامد [11]. دل‌زدگی زناشویی از عدم تناسب بین توقعات و واقعیت‌ها ناشی می‌شود. دل‌زدگی نشانگانی جسمانی همچون احساس خستگی، کسالت، بی‌حالی، سردردهای مزمن، دردهای شکمی، کم‌اشتهایی و پرخوری را درپی دارد. از پا درافتادن عاطفی با احساس آزردگی، بی رغبتی به حل مشکلات، ناامیدی، غمگینی، احساس تهی بودن، بی‌معنایی و افسردگی و حتی انگیزه‌های خودکشی مشخص می‌شود. از پا افتادگی روانی به شکل کاهش خودباوری، نظر منفی نسبت به همسر، احساس یأس و سرخوردگی نسبت به همسر، ناکامی در مورد خود و دوست‌نداشتن خود آشکار می‌گردد [12]. علل و عوامل دل‌زدگی زناشویی را می‌توان ناشی از سلامت روان (افسردگی، اضطراب و ...)، ویژگی‌های شخصیتی (توافق‌پذیری، برون‌گرایی و ...)، رشد آگاهی (درک اینکه همسر مانند سابق عالی و هیجان‌انگیز نیست)، تصور ایده‌آل از عشق و بی‌همتایی رابطه‌ها، تأثیر توقعات (در صورت محقق نشدن آنها به سرخوردگی و تحلیل عشق و تعهد می‌انجامد)، وضعیت‌های دشوار عاطفی، عدم ارتباط متقابل، فقدان صمیمیت هیجانی، حل ناموثر تعارض‌ها و ... دانست.
در مطالعات قبلی، بیشتر درباره نقش متغیرهای تأثیرگذار بر رضایت جنسی و تأثیر این متغیرها هم‌زمان بر رضایت جنسی و دل‌زدگی بررسی شده و تأثیر توأم این متغیرها به صورت مدل، روی رضایت جنسی و تأثیر آن بر کاهش دل‌زدگی زوجین مورد توجه نبوده است. با توجه به اهمیت و ضرورت مسئله تحقیق، هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مدل رضایت جنسی بر کاهش دل‌زدگی زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره بود.
مواد و روش‌ها
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری
جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر سنندج در سال تحصیلی 98-1397 بود. برای انتخاب نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس، تعداد 300 نفر از افراد مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره جهت شرکت در مدل رضایت جنسی انتخاب شدند. ابتدا به هرکدام از زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره پرسشنامه دل‌زدگی زناشویی (CBM) پاینز تحویل داده شد. از بین 300 نفر، تعداد 60 نفر از زوجینی که در پرسشنامه دل‌زدگی زناشویی نمره بالا را کسب کردند و حاضر به شرکت بودند به شیوه در دسترس، انتخاب و در دو گروه آزمایش (30 نفر) و گواه (30 نفر) قرار گرفتند.
حجم نمونه برای آزمون فرض آماری یا انجام دادن پژوهش‌های آزمایشی را می‌توان با داشتن سه عامل خطای نوع اول، توان آزمون و اندازه اثر که با d نشان داده می‌شود محاسبه کرد [13]. بنابراین، با اختیار کردن مقدار خطای نوع اول و میزان توان آزمون و همچنین تصمیم‌گیری درباره اندازه اثر، حجم نمونه موردنیاز برای آزمون فرض آماری مشخص می‌شود. کوهن (1986) اندازه اثر 0/8 را یک مقدار پذیرفته شده می‌داند. این ملاک به‌طور وسیعی توسط محققان پذیرفته‌شده است. خطای نوع اول هم 0/10 در نظر گرفته می‌شود.
ابزار
ابزار اندازه‌گیری متغییر وابسته در این پژوهش، پرسشنامه دل‌زدگی زناشویی بود. این پرسشنامه برای سنجیدن دل‌زدگی زناشویی و ابعاد آن تهیه شده است. 
پرسشنامه دل‌زدگی زناشویی: مقیاس دل‌زدگی زناشویی، یک ابزار خود سنجی است که توسط پاینز در سال 1996 برای اندازه‌گیری درجه دل‌زدگی زناشویی در بین زوج‌ها طراحی شده است. این پرسشنامه 20 ماده دارد که شامل 3 جزء اصلی خستگی جسمی (مثلاً احساس خستگی، سستی و داشتن اختلالات خواب) از پا افتادن عاطفی (احساس افسردگی، ناامیدی، در دام افتادن) و از پا افتادن روانی (مثل احساس بی‌ارزشی، سرخوردگی و خشم به همسر) است. تمام این موارد، روی یک مقیاس لیکرت هفت امتیازی (هرگز، یک‌بار طی مدت طولانی، بندرت، گاهی، معمولاً، غالباً و همیشه) پاسخ داده می‌شوند. سطح 1 معرف تجربه نکردن عبارت موردنظر و به ترتیب تا سطح 7 که معرف تجربه زیاد است. ارزیابی ضریب اعتبار مقیاس دل‌زدگی زناشویی نشان داد که همسانی درونی بین متغیرها در دامنه 0/84 و 0/90 وجود دارد. ضریب اطمینان آزمون – بازآزمون، 0/89 برای یک دوره یک‌ماهه، 0/76 برای یک دوره دوماهه، و 0/66 برای دوره چهارماهه بود. تداوم درونی برای اغلب آزمودنی‌ها با ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد که بین 0/91 تا 0/93 نوسان داشت [12]. در ایران نیز قوی و همکاران، آلفای کرونباخ این پرسشنامه را در مورد 240 نمونه 120 پرستار و 120 معلم اندازه‌گیری کرد که عدد 0/86 به دست آمد [14]. 
به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی، ضمن کسب مجوز از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی کردستان (کد مصوب 47485 و کد اخلاقIR.MUK.REC.1397.5037) و مرکز مشاوره و روانشناختی و توجیه افراد مورد مطالعه و کسب موافقت آن‌ها، اهداف، اهمیت و ضرورت انجام طرح پژوهشی برای نمونه‌ها بازگو و رضایت‌نامه کتبی دریافت شد و به نمونه‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات محرمانه خواهند ماند.
شیوه اجرا
پس از انتخاب افراد نمونه و تشکیل دو گروه 30 نفری آزمایشی و کنترل به صورت تصادفی، از هر دو گروه، پیش‌آزمون گرفته شد. برنامه آموزش رضایت جنسی طی 8 هفته (هر هفته یک جلسه 90 دقیقه‌ای برای هر متغیر) در مورد گروه آزمایش اجرا شد، ولی گروه کنترل این آموزش‌ها و مهارت‌ها را دریافت نکردند. در پایان جلسه آخر، از هر دو گروه پس‌آزمون گرفته شد. برنامه آموزشی با استفاده از منابع گوناگون به شرح جدول شماره 1 طراحی، تهیه و اجرا شد.


ملاک‌های ورود به پژوهش در بین زوج‌های مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر سنندج، بالا بودن نمره دل‌زدگی زناشویی در نظر گرفته شد. ملاک‌های خروج از پژوهش نیز شامل دارا بودن مشکلات روانشناختی و غیبت در بیش از دو جلسه عنوان گردید.
نتایج تجزیه و تحلیل آماری در دو بخش یافته‌های توصیفی و یافته‌های استنباطی ارائه شده است. در بخش یافته‌های توصیفی، به توصیف متغیرهای جمعیت‌شناختی و اصلی پرداخته شد. در بخش یافته‌های استنباطی و آزمون فرضیه‌ها، از آزمون مانکووا (MANCOVA)، آنکووا (ANCONA) استفاده گردید و پیش از اجرای این آزمون‌ها، پیش‌فرض‌های این آزمون‌ها بررسی شد. نتایج با استفاده از نرم‌افزار SPSS ورژن 22 تحلیل کواریانس مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته‌ها
در این پژوهش اثربخشی مدل رضایت جنسی در دو بخش توصیفی و آزمون فرضیه تحقیق، ارائه شده است. بر این اساس، ابتدا یافته‌های جمعیت‌شناختی را در جدول شماره 2 می بینید.


نتایج توصیفی مربوط به متغیر دل زدگی زناشویی و ابعاد آن در دو گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آورده شده است (جدول شماره 3).


برای بررسی تأثیر برنامه آموزشی بر دل‌زدگی زناشویی از تحلیل کوواریانس استفاده شده است. یکی از پیش‌شرط‌های این آزمون، نبود تفاوت معنادار بین میانگین نمرات پیش‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل است. پیش‌شرط دیگر، برابری واریانس‌های خطاست که نتایج آزمون لون از برقراری این پیش‌شرط حکایت می‌کند. سطح معناداری آزمون لون برای متغیرهای پژوهش معنادار نیست (P≥0/05) که یکسانی واریانس‌های متغیرهای وابسته (پس‌آزمون) را در بین گروه‌ها نشان می‌دهد. گفتنی است که زمانی یکسانی واریانس‌ها تأیید می‌شود که سطح معناداری آزمون لون بیشتر از 0/05 باشد. برای بررسی تفاوت میانگین نمرات پس‌آزمون گروه آزمایش و گروه کنترل در متغیر دل‌زدگی زناشویی و مؤلفه‌های آن، از تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد (جدول شماره 4).


همان‌طور که در جدول شماره 4 می‌بینیم، با کنترل پیش‌آزمون، سطوح معناداری تمام آزمون‌ها بیانگر آن هستند که بین آزمودنی‌های گروه‌های آزمایش و کنترل، حداقل از لحاظ یکی از متغیرهای وابسته، تفاوت معناداری وجود دارد (P≥0/001, F=13/118). میزان مجذور اتای آزمون برابر با 0/426 بود که نشان می‌دهد میزان 0/426 درصد از تفاوت نمرات در پس‌آزمون متغیرهای تحقیق، ناشی از تأثیر برنامه آموزشی است. همچنین توان آزمون برابر با یک است که نشان می‌دهد امکان خطای نوع دوم وجود ندارد. 
همان‌گونه که در جدول شماره 5 می‌بینیم با کنترل پیش‌آزمون، بین آزمودنی‌های گروه آزمایش و گروه کنترل از لحاظ متغیر، دل‌زدگی زناشویی (P≥0/001, F=35/581)، خستگی جسمی (P≥0/001, F=25/074)، از پا افتادن عاطفی (P≥0/001, F=39/031)، از پا افتادن روانی (P≥0/001, F=35/020) تفاوت معناداری وجود دارد. 


برنامه آموزشی رضایت جنسی گروه آزمایش نسبت به میانگین گروه کنترل، موجب کاهش دل‌زدگی زناشویی، خستگی جسمی، از پا افتادن عاطفی و از پا افتادن روانی شده است. میزان تأثیر دل‌زدگی زناشویی، خستگی جسمی، از پا افتادن عاطفی و از پا افتادن روانی، به ترتیب برابر با 0/42، 0/31، 0/41 و 0/39 بود (جدول شماره 5) که نشان می‌دهد تفاوت‌های فردی در نمرات پس‌آزمون دل‌زدگی زناشویی، خستگی جسمی، از پا افتادن عاطفی و از پا افتادن روانی مربوط به برنامه آموزشی است. 
بحث
نتایج به دست آمده نشان داد که برنامه مبتنی بر آموزش مدل رضایت جنسی، تأثیر مثبتی، روی کاهش دل‌زدگی زناشویی داشته است؛ بنابراین، مدل رضایت جنسی بر کاهش دل‌زدگی زناشویی اثربخش است. نتایج به دست آمده با نتایج یافته‌های پژوهش صیادی و همکاران [15] همسو است.
در تبیین این یافته می‌توان گفت دل‌زدگی زناشویی که مشخصه برجسته آن ناامیدی و خشم نسبت به همسر و زندگی زناشویی است، زمانی پدید می آید که یافتن نقاط ضعف همسر، توقعات غیرواقعی از همسر و تصور دلچسب نبودن رابطه زناشویی ذهنیت زوج را شکل دهد [16]. افراد دل‌زده، مهم‌ترین عامل نارضایتی از زندگی را ناشی از ناتوانی همسرشان در برآورده ساختن خواسته‌هایشان می‌دانند. با توجه به رویکرد واقعیت درمانی، 99 درصد کسانی که با دیگران مشکل دارند از یک عقیده باستانی یا عوامانه استفاده می‌کنند که همان روان‌شناسی کنترل بیرونی است [17]. 
در این مطالعه، آموزش‌های مدل رضایت جنسی می‌تواند باعث افزایش دانش و آگاهی جنسی و کاهش اشتغال ذهنی زوجین گردد که در نتیجه آن دشواری در توصیف و تشخیص احساسات کاهش خواهد یافت. افزایش انگیزش جنسی و کاهش اضطراب در اثر آموزش‌های داده شده، نگرش جنسی زوجین را بهبود می‌بخشد که باعث کاهش ترس از رابطه جنسی می‌شود و در نهایت به بهبود رضایت جنسی می انجامد. با توجه به اینکه افزایش رضایت جنسی، کاهش دل‌زدگی زناشویی را در پی دارد، می‌توان اینگونه استنباط کرد که کاهش دل‌زدگی زوجین در اثر آموزش‌های داده شده است (جدول شماره 5). یکی از مهم‌ترین عوامل خوشبختی در زندگی زناشویی، روابط لذت‌بخش جنسی است و رضایت‌بخش نبودن آن به احساس محرومیت، ناکامی و عدم ایمنی در همسران منجر می‌شود. سرانجام این محرومیت جنسی، در بسیاری از مواقع، طلاق و ازهم گسستگی خانواده خواهد بود. بی‌توجهی به اهمیت مشکلات جنسی در روابط زناشویی، صدمات بسیاری به روابط زن و شوهر وارد می‌آورد و با ایرادگیری از همسر، ابراز نارضایتی از زندگی، قهرهای طولانی، تعارض، تهدید به جدایی و غیره همراه است [18]. از جمله عوامل زمینه‌ساز دل‌زدگی زناشویی، نارضایتی آنان در حوزه مسائل جنسی زندگی مشترک است. مشکلات جنسی در روابط زناشویی می‌تواند به پایین آمدن کیفیت روابط جنسی و در کل روابط زناشویی بیانجامد. پایین آمدن کیفیت در این موارد، خود می‌تواند نارضایتی زناشویی و دل‌زدگی جنسی و زناشویی را پدید آورد [19].
اختلال در ارتباطات زناشویی همچون دل‌زدگی زناشویی، ممکن است در نتیجه عوامل مختلفی همچون عدم آموزش جنسی پدید آید که با آموزش‌های مناسب می‌توان این کاستی‌ها را رفع کرد و روابط را بهبود بخشید، اما برخی افراد به علت شناخت ناکافی و ندانستن شیوه‌های مطلوب برقراری ارتباط جنسی، باعث ایجاد اختلالاتی همچون دل‌زدگی زناشویی می‌شوند. با ادامه این روند، زندگی زناشویی با خطرات جدی روبه‌رو خواهد شد. پس توانمندسازی زوجین برای بهبود رضایت جنسی سبب می شود که تفاوت‌های مابین خود را به عنوان فرصتی جهت رشد بپذیرند؛ بنابراین، اگر زوجین نیازهای خود را مطرح نکنند یا در ارتباط با یکدیگر به نیازهای هم پی نبرند و به راه‌حل مثبتی برای دستیابی به نیازهایشان نرسند، نارضایتی، سرخوردگی، و دل‌زدگی بروز پیدا می‌کند [20]. به بیان دیگر اگر زوجین توانایی شناسایی و توصیف احساسات و خیال‌پردازی را نداشته باشند و آن‌ها را بروز ندهند، رضایت جنسی آن‌ها کمتر خواهد بود و در نتیجه از همدیگر دل‌زده می‌شوند. همچنین اگر دانش و نگرش آنان نسبت به خود و شریکشان مثبت باشد، می‌توانند احساسات خود را بروز دهند که در نتیجه به رضایت جنسی و کاهش دل‌زدگی زناشویی می‌انجامد. شناخت و توانایی‌های خود، به افزایش آگاهی جنسی، کاهش اضطراب و افسردگی جنسی و ... منجر می‌شود و در نتیجه رضایت جنسی و کاهش دل‌زدگی را به همراه دارد [21].
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی، یافته‌های این پژوهش نشان داد که آموزش مدل رضایت جنسی، بر کاهش دل‌زدگی زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره مؤثر بود و می‌توان از این آموزش، برای بهبود روابط زناشویی زوجین استفاده کرد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
به افراد شرکت‌کننده در پژوهش اطمینان داده شد که اطلاعات آن‌ها محفوظ خواهند ماند. فرم رضایت آگاهانه به تمامی افراد داده شد. اعضا این فرم را امضا و اثر انگشت خود را نیز در زیر صفحه فرم رضایت ثبت کردند. این پژوهش دارای کد کمیته اخلاق IR.MUK.REC.1397.5037 از پژوهش دانشگاه علوم پزشکی کردستان است.

حامی مالی
ایــن مقالــه برگرفتــه از رســاله دکتــری نویســنده اول در رشــته مشــاوره در گــروه روانشناســی دانشــکده علوم انسانی دانشــگاه آزاد اسلامی واحد سنندج است. بنا بر اظهار نویسندگان مقاله حمایت مالی از پژوهش وجود نداشته است. 

مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان استانداردهای کمیته بین المللی ناشران مجلات پزشکی (ICMJE) را رعایت کردند.

تعارض منافع
بنا بر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد. 

تشکر و قدردانی
نویسندگان مقاله‌ بر خود لازم می‌دانند از معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و همچنین تمامی شرکت‌کنندگان و خانواده آن‌ها جهت یاری‌رساندن در انجام طرح، صمیمانه قدردانی نمایند.
 

References
1.Jackson JB, Miller RB, Oka M, Henry RG. Gender differences in marital satisfaction: A meta-analysis. J Marriage Fam. 2014; 76(1):105-29. [DOI:10.1111/jomf.12077]
2.Lavner JA, Karney BR, Bradbury TN. Does couples’ communication predict marital satisfaction, or does marital satisfaction predict communication? J Marriage Fam. 2016; 78(3):680-94. [DOI:10.1111/jomf.12301][PMID][PMCID]
3.Li T, Fung HH. The dynamic goal theory of marital satisfaction. Rev Gen Psychol. 2011; 15(3):246-54. [DOI:10.1037/a0024694]
4.Carr D, Freedman VA, Cornman JC, Schwarz N. Happy marriage, happy life? Marital quality and subjective well-being in later life. J Marriage Fam. 2014; 76(5):930-48. [DOI:10.1111/jomf.12133] [PMID][PMCID]
5.McNulty JK, Wenner CA, Fisher TD. Longitudinal associations among relationship satisfaction, sexual satisfaction, and frequency of sex in early marriage. Arch Sex Behav. 2016; 45(1):85-97. [DOI:10.1007/s10508-014-0444-6] [PMID][PMCID]
6.Bloch L, Haase CM, Levenson RW. Emotion regulation predicts marital satisfaction: More than a wives’ tale. Emotion. 2014; 14(1):130-44. [DOI:10.1037/a0034272] [PMID][PMCID]
7.Van Steenbergen EF, Kluwer ES, Karney BR. Work-family enrichment, work-family conflict, and marital satisfaction: A dyadic analysis. J Occup Health Psychol. 2014; 19(2):182-94. [DOI:10.1037/a0036011][PMID]
8.Yoo H, Bartle-Haring S, Day RD, Gangamma R. Couple communication, emotional and sexual intimacy, and relationship satisfaction. J Sex Marital Ther. 2014; 40(4):275-93. [DOI:10.1080/0092623X.2012.751072][PMID]
9.Dew J, Wilcox WB. If momma ain’t happy: Explaining declines in marital satisfaction among new mothers. J Marriage Fam. 2011; 73(1):1-12. [DOI:10.1111/j.1741-3737.2010.00782.x]
10.Jones KC, Welton SR, Oliver TC, Thoburn JW. Mindfulness, spousal attachment, and marital satisfaction: A mediated model. Fam J. 2011; 19(4):357-61. [DOI:10.1177/1066480711417234]
11.Pines AM, Neal MB, Hammer LB, Icekson T. Job burnout and couple burnout in dual-earner couples in the sandwiched generation. Soc Psychol Q. 2011; 74(4):361-86. [DOI:10.1177/0190272511422452]
12.King DB, DeLongis A. When couples disconnect: Rumination and withdrawal as maladaptive responses to everyday stress. J Fam Psychol. 2014; 28(4):460-9. [DOI:10.1037/a0037160][PMID]
13.Akbari Zarradkhaneh S, Attari M. [Necessity of measuring and reporting effect size measures in psychological studies (Persian)]. Rooyesh-e- Ravanshenasi J. 2016; 5(1):29-46. http://frooyesh.ir/article-1-309-en.html
14.Ghavi F, Jamale S, Mosalanejad L, Mosallanezhad Z. A study of couple burnout in infertile couples. Glob J Health Sci. 2015; 8(4):158-65. [DOI:10.5539/gjhs.v8n4p158][PMID][PMCID]
15.Sayadi M, Madani Y. Effectiveness of emotionally focused couple therapy on marital commitment and couple burnout in infertile couples. J Educ Community Health. 2017; 4(3):26-37. [DOI:10.21859/jech.4.3.26]
16.Asadi E, Mansour L, Khodabakhshi A, Fathabadi J. [The relationship between couple burnout, sexual assertiveness, and sexual dysfunctional beliefs in women with diabetic husbands and comparing them with women with non-diabetic husbands (Persian)]. J Fam Res. 2013; 9(3):311-24. https://jfr.sbu.ac.ir/article_97191.html?lang=en
17.Gohari S, Zahrakar K, Nazari AM, Salimi H. [Prediction of marital burnout based on personality traits and sexual intimacy in married woman nurses in selected private hospitals in Tehran (Persian)]. Prev Care Nurs Midwifery J. 2016; 6(3):59-70. http://zums.ac.ir/nmcjournal/article-1-314-en.html
18.Najafi A. The relationship between personality traits, irrational beliefs and Couple Burnout. Int Acad J Soc Sci. 2016; 3(1):8-14. http://iaiest.com/abstract.php?id=3&archiveid=317
19.Kebritchi A, Mohammadkhani S. The role of marital burnout and early maladaptive schemas in marital satisfaction between young couples. Int J Med Res Health Sci. 2016; 5(12):239-46. https://www.indianjournals.com/ijor.aspx?target=ijor:ijmrhs&volume=5&issue=12&article=040
20.Aydogan D, Kizildag S. Examination of relational resilience with couple burnout and spousal support in families with a disabled child. Fam J. 2017; 25(4):407-13. [DOI:10.1177/1066480717731215]
21.Mahmudi MJ, Sanai B, Nazari MA, Davarniya R, Bakhtiari Said B, Shakarami M. [The effectiveness of solution-focused brief therapy (SFBT) on reducing couple burnout and improvement of the quality of life of married women (Persian)]. Armaghane Danesh J. 2015; 20(5):416-32. http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-102-en.html