مقدمه
در سراسر تاریخ حیات بشر، جان و مال انسان‌ها همواره در معرض حوادث طبیعی و سوانح پیش‌بینی‌نشده و گاه هولناک و مرگ‌بار بوده است. خاطرات و آثار خسارات ناشی از برخی مخاطرات طبیعی مانند زلزله، سیل و طوفان همانند خاطرات جنگ‌های مصیبت‌بار و خونین در تاریخ بشر جاودان مانده‌اند. تردیدی نیست که هر کشوری می‌بایست با استفاده از دانش، عقل و خرد و ابتکارات مدیریتی جمعی نخبگان و متخصصان خود در کنار تجارب حاصله در دیگر جوامع، به حذف یا کاهش اثرات و مقابله با حوادث بپردازد [1].
مدیریت بحران در حوادث و بلایا یک برنامه‌ریزی مدون در جهت آمادگی، کاهش اثرات تخریبی حوادث، کاهش مرگ‌ومیر و خسارات ناشـی از حادثه را طراحی می‌کند و عملیات امداد و نجات و احیاء و دوباره فعال کردن برنامه‌های زندگی روزمره حادثه دیدگان را مـدنظر دارد. در این میان، آمادگی بخش بهداشت و درمان کشور، به‌عنوان نهاد ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی و درمانی در کاهش قابل‌توجه مرگ‌ومیر و آسیب‌های جسمی از حوادث غیرمترقبه و بروز وضعیت‌های اضطراری یک امر حیاتی و ضروری است. لذا سازماندهی و اعمال مدیریت کارآمد بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی به هنگام بروز بحران، در عملکرد مطلوب و بهینه این نهادها تأثیر به‌سزایی دارد. بحران‌ها همیشه تأثیر منفی بر سلامت عمومی و رفاه جمعیت آسیب‌دیده می‌گذارند و مراقبت‌های بهداشتی عامل اصلی بقا در این زمینه هستند. بنابراین، اگر خود سازمان‌های مراقبتی -بهداشتی نیز به‌علت عدم‌برنامه‌ریزی جهت مقابله با بحران‌ها، دچار بحران شوند علاوه‌بر خود سازمان، کل اجتماع بحران‌زده ضرر خواهد دید. در این راستا، بیمارستان‌ها به‌عنوان خط مقدم جبهه درمان با جذب بیشترین سرمایه‌های درمانی کشور به عمل‌گراترین واحد نظام سلامت تبدیل شده‌اند [2]. 
به‌طور معمول در سراسر دنیا سیستم‌های بهداشتی-درمانی در ارتباط با پاسخ به حوداث و بلایا در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی با چالش‌های متعدد روبه‌رو هستند. هدف از آماده‌سازی بیمارستان‌ها، فراهم کردن پاسخ فوری، آموزش کارکنان و خرید تجهیزات و اقلام موردنیاز برای ادامه مراقبت از بیماران کنونی، حفاظت از کارکنان خود و درنهایت پاسخگویی به نیازهای مطرح شده به‌واسطه وقوع حوادث و بلایا است [3].
ﻫﺪف اﺻﻠﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ در روﻳـﺪاد ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒـﻪ، ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻌـﺪاد ﻣـﺮگ‌وﻣﻴـﺮ، اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻧﺠﺎتﻳﺎﻓﺘﮕﺎن و ﻧﻴﺰ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻋﻮارض ﻣﻌﻠﻮﻟﻴﺖﻫﺎ و ﺗﺴﻜﻴﻦ دردﻫﺎی ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲ و رواﻧﻲ ﺣﺎدﺛﻪ دﻳﺪﮔﺎن میﺑﺎﺷﺪ. ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻼﻳﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در زﻣـﺎن ﻋـﺎدی در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دارﻧـﺪ، اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷـﺪ. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﺑﺮﮔﺰاری ﻣﺎﻧﻮر ﺑﺮای آﻣﺎدﮔﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻣﺮی ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد [3]. باتوجه‌به اینکه مکانیزم‌های مدیریت بحران شامل 4 جزء آمادگی، پیشگیری و کاهش آسیب، پاسخ و بازیابی می‌باشد و هر یک تأثیری مهم در چرخه مدیریت خطر و بلایا دارند و آگاهی از عوامل تأثیرگذار بر توسعه این مکانیسم‌ها می‌تواند در جهت ارتقاء سطح عملکرد بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی-درمانی نقشی اساسی داشته باشد.لذا، نظر محقق بر آن شده است تا پژوهشی با عنوان بررسی عوامل تأثیرگذار بر توسعه مکانیسم‌های مدیریت بحران در بیمارستان‌های شهر اراک را به انجام رساند.

مواد و روش‌ها
به‌منظور جمع‌آوری داده‌های موردنیاز از ابزار پرسش‌نامه استفاده و پرسش‌نامه موردنظر در مراکز آموزشی درمانی شهر اراک توزیع شده است. باتوجه‌به اینکه در این تحقیق به بررسی عوامل تأثیرگذار بر توسعه مکانیسم‌های مدیریت بحران در بیمارستان‌های شهر اراک پرداخته می‌شود. به‌منظور تهیه پرسش‌نامه در پژوهش حاضر از پرسش‌نامه مقیمی و رمضان، استفاده شده است. همچنین در ابتدا برای کشف مقدمات تأثیرگذار بر روی توسعه مکانیسم‌های مدیریت بحران در بیمارستان‌ها ازطریق مصاحبه تلاش شده است و سپس از نتایج به‌دست آمده پرسش‌نامه تهیه شده است. پرسش‌نامه طراحی‌شده در دو بخش سؤالات توصیفی شامل 4 سؤ‌ال در مورد بررسی مؤلفه­‌های (جنسیت، سن، تحصیلات و سابقه کاری) و سؤالات پژوهشی تحقیق شامل 47 سؤال می‌­باشد. سؤالات مطرح‌شده در بخش پژوهشی با استفاده از طیف 5 گزینه‌ای لیکرت امتیازبندی شده‌­اند. ترکیب پرسش‌نامه ذکر شده در جدول شماره 1 ارائه شده است.



پس از توزیع 30 پرسش‌نامه در مرحله اول به‌منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه آلفای کرونباخ برای کل سؤالات پرسش‌نامه برابر با 0/798 به‌دست آمده که باتوجه‌به اینکه این مقدار بیشتر از 0/7 می‌باشد، نشان‌دهنده پایایی مناسب برای پرسش‌نامه تحقیق می­‌باشد (جدول شماره 2).



به‌منظور بررسی روایی ابتدا پرسش‌نامه اولیه تحقیق طراحی شد و به رؤیت استاد راهنما رسید. پس از انجام اقدامات اصلاحی پرسش‌نامه در مرحله بعد به تعداد 30 عدد در بین جامعه آماری تحقیق توزیع شد و نظرات پاسخ‌دهندگان در مورد سؤالات طراحی اخذ شده شد. درنهایت پرسش‌نامه نهایی به‌منظور توزیع در مقیاس وسیع‌تر طراحی شد.
در این تحقیق باتوجه‌به اینکه از تکنیک معادلات ساختاری برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات استفاده می‌شود، برای تعیین حجم نمونه از فرمول زیر استفاده شده است.
فرمول شماره1:
1. 5q≤n≤15q
چون تعداد سؤالات پرسش‌نامه، 47 سؤال است. حداقل نمونه باید بین دو مقدار 235 و 705 نفر باشد. از این‌رو، پس از توزیع پرسش‌نامه در چند مرحله از تمام پرسش‌نامه‌های توزیع شده (300 عدد)، درنهایت، تعداد 240 پرسش‌نامه قابل‌استفاده بود. جامعه آماری این تحقیق شامل رؤسا و مدیران، مدیران پرستاری و سرپرستاران و سایر اعضاء تیم بحران در مراکز درمانی آموزشی شهر اراک می‌باشد که حجم کل این جامعه، 480 نفر می‌باشد.
پس از جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار لیزرل و تعیین ضریب سیر هر یک از داده‌ها به تجزیه‌وتحلیل آن‌ها پرداخته شد.

یافته‌ها
نتایج نشان‌دهنده این می‌باشد که گروه سنی افراد بین 30 تا 39 سال بیشترین پاسخ‌گویی را داشته اند.
جدول شماره 3 توزیع پاسخ‌دهندگان بر مبنای وضعیت سنی آن‌ها را نشان می­‌دهد. ‏



همچنین نتایج نشان‌دهنده این می باشد که گروه افرادی که سابقه کاری آنان بین 10 تا 15 سال بوده بیشترین پاسخ‌گویی را داشته‌اند.جدول شماره 4 توزیع پاسخ‌دهندگان بر مبنای سابقه کاری آن‌ها را نشان می‌­دهد. ‏
نتایج نشان‌دهنده این می‌باشد که گروه افرادی که مدرک تحصیلی آنان لیسانس بودند بیشترین پاسخ‌گویی را داشته‌اند. جدول شماره 4 توزیع پاسخ‌دهندگان بر مبنای وضعیت تحصیلی آن‌ها را نشان می­‌دهد. ‏



در جدول شماره 5 مقادیر شاخص‌های برازندگی مدل آورده شده است.
همان‌طورکه در جدول شماره 1 ملاحظه می­‌شود مقادیر شاخص‌های (کای اسکوئر/درجه آزادی، نکویی برازش، نکویی برازش تعدیل‌یافته، بنتلر-بونت، تاکر-لویز و برازندگی تطبیقی) در سطح بسیار خوبی قرار دارند. این امر نشان‌دهنده برازشی قابل‌قبول می­‌باشد. از طرفی، شاخص ریشه میانگین مجذورات تقریب نزدیک به میزان استاندارد بوده است. این میزان نشان‌دهنده خطاهای معقولی برای تقریب در جامعه است. بنابراین در مجموع باتوجه‌به اینکه اکثریت شاخص‌ها در سطح قابل‌قبولی قرار دارند می‌توان نتیجه گرفت مدل تحقیق از برازش مناسبی برخوردار می‌­باشد.



در تصویر شماره 1 ضرایب استاندارد را برای مدل اندازه‌گیری (ضرایب استاندارد برای سؤالات و متغیرهای مربوط به آن‌ها) و مدل تحلیل مسیر (ضرایب مسیر برای مسیرهای مطرح‌شده در مدل بین متغیرها) نشان می‌دهد.



همچنین در تصویر شماره 2 ضرایب t را برای مدل اندازه‌گیری (ضرایب t برای سؤالات و متغیرهای مربوط به آن‌ها) و مدل تحلیل مسیر (ضرایبt برای مسیرهای مطرح‌شده در مدل بین متغیرها) نشان می‌دهد.
باتوجه‌به مدل ارائه‌شده در این پژوهش متغیرهای (عدم‌قطعیت محیط کسب و کار بیمارستانی، استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی و فرهنگ سازمانی) به‌عنوان متغیرهای مستقل تحقیق می­‌باشند. از طرف دیگر، متغیر (مکانیزم‌های مدیریت بحران) به‌عنوان متغیر وابسته می‌باشند.



همان‌طورکه در تصویر شماره 3 مشخص می‌باشد بار عاملی اکثر سؤالات از همبستگی بالایی برخوردار می‌باشد.از طرف دیگر، باتوجه‌به اینکه آماره t برای تمامی سؤالات تحقیق در بازه (1/96+1/96-)قرار ندارد، بنابراین تمامی سؤالات معنادار بوده و نیازی به حذف سؤال از پرسش‌نامه نمی­‌باشد.ازاین‌رو، تجزیه‌وتحلیل انجام‌شده براساس 47 سؤال می­‌باشد.



نتایج آزمون فرضیه نیز به شرح زیر می‌باشد:
آزمون فرضیه اول
فرضیه اول)  عدم‌قطعیت محیط کسب‌وکار بیمارستانی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.

فرض آماری
عدم‌قطعیت محیط بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر نداردH0:
عدم‌قطعیت محیط بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر داردH1:

در فرضیه اول، به‌منظور بررسی معنادار بودن فرضیه مطرح‌شده از آمارهt استفاده می­‌شود، باتوجه‌به اینکه آماره t برابر با 13/16 بود. این مقدار در بازه (1/96، 1/96-) قرار ندارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این فرضیه معنادار می‌باشد. همچنین مقدار ضریب استاندارد این مسیر نیز 0/57 می‌باشد که نشان‌دهنده معنادار بودن ارتباط این مسیر می‌باشد. باتوجه‌به نتایج به‌دست آمده از فرضیه اول می‌توان نتیجه گرفت که عدم‌قطعیت محیط کسب‌وکار بیمارستانی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد و فرضیه اول مورد پذیرش می‌باشد.
آزمون فرضیه دوم
فرضیه دوم، استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.

فرض آماری
استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر ندارد.H0:
استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.H1:
در فرضیه دوم، به‌منظور بررسی معنادار بودن فرضیه مطرح‌شده از آمارهt استفاده می­‌شود. با‌توجه‌به اینکه آماره t برابر با 93/5 بود و این مقدار در بازه (1/96، 1/96-) قرار ندارد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این فرضیه معنادار می‌باشد. همچنین مقدار ضریب استاندارد این مسیر نیز 0/87 می‌باشد که نشان‌دهنده معنادار بودن ارتباط این مسیر می‌باشد.باتوجه‌به نتایج به‌دست آمده از فرضیه دوم می‌توان نتیجه گرفت که استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد و فرضیه دوم مورد پذیرش می‌باشد.
آزمون فرض سوم
فرضیه سوم، فرهنگ سازمانی در بیمارستان بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.



فرض آماری
فرهنگ سازمانی در بیمارستان بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر ندارد.H0:
فرهنگ سازمانی در بیمارستان بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.H1:
در فرضیه سوم، به‌منظور بررسی معنادار بودن فرضیه مطرح‌شده از آماره t استفاده می­‌شود. باتوجه‌به اینکه آماره t برابر با 2/20 بوده و این مقدار در بازه (1/96، 1/96-) قرار ندارد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این فرضیه معنادار می‌باشد. همچنین مقدار ضریب استاندارد این مسیر نیز 0/30 می‌باشد که نشان دهنده معنی دار بودن ارتباط این مسیر می‌باشد. با‌توجه‌به نتایج به‌دست آمده از فرضیه سوم می‌توان نتیجه گرفت که فرهنگ سازمانی در بیمارستان بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد و فرضیه سوم مورد پذیرش می‌باشد.

بحث 
باتوجه‌به مدل ارائه شده در این تحقیق که شامل متغیرهای (عدم قطعیت محیط کسب و کار بیمارستانی، استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی و فرهنگ سازمانی) به‌عنوان متغیرهای مستقل تحقیق می‌باشند و از طرف دیگر، متغیر (مکانیزم‌های مدیریت بحران) به‌عنوان متغیر وابسته می‌باشد. ضرایب t و ضرایب استاندارد مدل ساختاری این تحقیق در دو تصویر 2 و 3 نشان داده شده است.

نتیجه‌گیری
باتوجه‌به خروجی‌های نرم‌افزار لیزرل مشخص شده است که هر سه عامل عدم‌قطعیت محیط کسب‌وکار بیمارستانی، استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی و فرهنگ سازمانی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد. در جدول شماره 6، 7، 8 و 9 خلاصه نتایج به‌دست آمده مشاهده می‌شود.










باتوجه‌به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌آوری‌شده حاصل از هر فرضیه، یافته و تحلیل نتایج فرضیات پژوهش به تفکیک زیر ارائه شده است:
نتیجه فرضیه اول
فرضیه اول،  عدم قطعیت محیط کسب و کار بیمارستانی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد. باتوجه‌به نتایج به‌دست آمده از فرضیه اول  مشاهده می‌شود ضریب استاندارد شده برابر با 0/57 می‌باشد و مقدار آماره t برابر با 3/16 می‌باشد. این بدین معنی می‌باشد که عدم‌قطعیت محیط کسب‌وکار تأثیر معناداری بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران دارد و بدین‌جهت، فرضیه اول مورد پذیرش واقع شده است.
نتیجه فرضیه دوم
فرضیه دوم، استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.
باتوجه‌به نتایج به‌دست آمده از فرضیه اول  مشاهده می‌شود ضریب استاندارد شده برابر با 0/87 می‌باشد و مقدار آماره t برابر با 5/93 می‌باشد. این امر بدین معنی می‌باشد که استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی تأثیر معناداری بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران دارد و بدین جهت فرضیه دوم مورد پذیرش واقع شده است.
نتیجه فرضیه سوم
فرضیه سوم، فرهنگ سازمانی در بیمارستان بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.
باتوجه‌به نتایج به‌دست آمده از فرضیه اول  مشاهده می‌شود ضریب استاندارد شده برابر با 0/30 می‌باشد و مقدار آماره t برابر با  2/20 می‌باشد.این بدین معنی می‌باشد فرهنگ سازمانی در بیمارستان تأثیر معناداری بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران دارد؛ بدین جهت، فرضیه سوم مورد پذیرش واقع شده است. با‌توجه‌به اینکه میرلوف و پیرسون (1993) [5] در تحقیقاتی که انجام داده‌اند بیان می‌کنند که بحران را نمی‌توان فقط به نواقص فنی و سیستماتیک نسبت داد و علاوه‌بر عوامل فنی و سیستماتیک، ساختار سازمانی و تعامل بین اعضای سازمانی نیز عواملی هستند که می‌توانند راه‌انداز باشند و از یک بحران ممانعت کنند و بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت فرهنگ سازمانی در بیمارستان بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.
مطالعات انجام شده توسط لوینسون (1997) [6] بیان می‌کند که افزایش آگاهی از حقوق، در میان بیماران و گسترش سیاه چاله (کسری بودجه مالی) سیستم بیمه بهداشتی مالی به‌طور مستقیم عملکردهای بیمارستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منتج به افزایش عدم‌قطعیت محیط کسب‌وکار بیمارستانی می‌شود که بر توسعه مکانیسم‌های مدیریت بحران به‌صورت یکی از مهم‌ترین وظایف در مدیریت بیمارستانی تأثیر دارد. پس بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت عدم‌قطعیت محیط کسب‌وکار بیمارستانی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران تأثیر دارد.
3- پیرو (1984) [7] سیستم مراقبت‌های بهداشتی را به‌عنوان یک سیستم خدماتی یکپارچه مبتنی‌بر انسان می‌باشد که شامل عناصر متعدد به‌هم پیوسته است؛ یعنی کارکنان و تجهیزات. بنابراین قابلیت اطمینان سیستم یک الزام ضروری برای سیستم‌های مراقبت پزشکی می‌باشد. همچنین کمیسیون متحد درخصوص اعتبارگذاری سازمان بهداشت کلیه مؤسسات پزشکی در ایالت متحده آمریکا را برای به‌کارگیری روش تحلیل عامل ریشه و تحلیل حالت شکست و اثرات برای ارزیابی ریسک‌های آن‌ها شبیه سازمان‌های تجاری (متحد) تشویق می‌کند. این امر مستلزم مؤسسات پزشکی درون اختیار قانونی آن برای انتخاب حداقل یک فرایند مراقبت-پزشکی پرخطر و اجرای ارزیابی و آنالیز پیش‌گیرانه ریسک می‌باشد و تاکنون فقط تعداد اندکی از بیمارستان‌های فنی و بزرگ مدیریت ریسک اجرا کرده‌اند. با این حال می‌توان به تأثیر استقرار سیستم مدیریت ریسک پزشکی بر توسعه مکانیزم‌های مدیریت بحران پی برد.

پیشنهادات
1- پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده از مدل‌های هوشمند همچون شبکه عصبی، الگوریتم ژنتیک و ...به‌منظور مدل‌سازی دقیق‌تر و تحلیل نتایج بهتراستفاده شود.
2- پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده از فاکتورهای بیشتری برای مدل‌سازی استفاده شود. 
محدودیت‌های این پژوهش عبارت بودند از: 1- کمبود و یا فقدان منابع علمی قابل‌دسترس و استفاده منابع علمی بسیار کم و محدود (حداقل به‌صورت فارسی) در این زمینه که به‌طور مستقیم به موضوع مورد مطالعه و تحقیق مربوط باشد؛ به همین دلیل نیازمند استفاده از منابع لاتین می‌باشد که خود مشکلات دیگری همچون محدودبودن زمان، برگردان درست متون لاتین به فارسی و یک‌دست کردن آن‌ها را به‌همراه دارد. 2ـ نبود کار مشابه در این زمینه؛ 3- خصوصی تلقی‌کردن آمار و اطلاعات موجود در مراکز درمانی توسط مسئولین مربوطه و عدم همکاری در انتقال یافته‌های خویش

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله با کد اخلاق 1274.1401.REC.ARAKMU.IR در کمیته اخلاق پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک به تصویب رسیده است. همه اصول بیانیه هلسینکی ازجمله دریافت رضایت آگاهانه از شرکت کنندگان و محرمانه بودن اطلاعات آنها رعایت شده است.

حامی مالی
این تحقیق هیچ کمک مالی از سازمان های تأمین مالی در بخش های عمومی، تجاری یا غیر انتفاعی دریافت نکرد.

مشارکت نویسندگان
طراحی، نگارش، ویرایش و گردآوری اطلاعات: نهال محرک پور؛ نگارش، بررسی و تحلیل داده ها، وهاب حبیب پور، داود شمسی.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان از همه شرکت‌کنندگان در تحقیق تشکر می کنند.

 

1. Hosseini M. [Crisis management (Persian)]. Tehran: nashreshahr-e-Tehran; 2008. [Link]
2. Masteane Z, Movaseli L, Jahangiri M, Doost M, Eshghi A. [ Abilities and limitations of crisis management in hospitals of Hormozgan University of Medical Sciences (Persian)]. Journal of Advanced Biomedical Sciences. 2011; 1(4):244-50. [Link]
3. Khanke H.[Hospital preparedness for accidents and disasters: National Plan (Persian)]. Tehran: University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences; 2012. [Link]
4. Moghimi SM, Ramezan M. [Management of organizational behavior (Persian)]. Tehran: Mehraban Publication; 2015. [Link]
5. Pearson CM,  Mitroff II. From crisis prone to crisis prepared: A framework for crisis management. Academy of Management Executive.  1993; 7(1):48– 59. [Link]
6. Levinson, L. Stress and atressors in society. Ohaio: Kutber. 1997; 6(6):659-67.
7. Perrow C. Normal accidents: Living with high-risk technologies. New Jersey: Princeton university press; 1999. [Link]
8. Pickering A. The mangle of practice: Time, agency and science. Chicago: University of Chicago Press; 2010. [Link]